Jan Kochanowski był pisarzem renesansu. Wówczas artyści zajmowali się sprawami ludzkimi. Starali się poznać ludzkie upodobania, przywary, usposobienia. Byli humanistami. Dlatego Kochanowski nie pisał tylko o Bogu i życiu poza ziemskim, ale w swoich utworach zawarł życie normalnego człowieka. W swoich utworach oddziaływuje na czytelnika różnie.
We fraszkach często krytykuje bezsensowne postępowania człowieka, a jednocześnie naucza jak postępować. Fraszka „Na zdrowie” pokazuje słowami jak cenne jest zdrowie do momentu, gdy się je traci: „Szlachetne zdrowie, Nikt się nie dowie, Jako smakujesz, Aż się zepsujesz.”. W utworze „Na lipę” wydobywa piękno przyrody. A inna np. „O doktorze Hiszpanie” krytykuje pijaństwo. Myślę, że każdy odbiorca fraszek J. Kochanowskiego ma powody do śmiechu, a zarazem na przemyślenia nad swoim postępowaniem.
Inną formą literacką uprawianą przez czarnoleskiego twórcę były pieśni. Wszystkim znana jest pieśń „Pieśń świętojańska o sobótce”. Omawiany przez nas fragment „Panna XII”, zaczynający się słowami: „Wsi spokojna, wsi wesoła,” pochwala życie na wsi, jej dobre cechy i odzwierciedla życie na wsi. Ciężka praca na wsi, jednocześnie miłe spędzenie czasu z rodziną wywiera pozytywne wrażenia na czytelniku. Inną pieśnią jest „Czego chcesz od nas, Panie…”. Zachwala Boga za jego hojne dary słowami: „Czego chcesz od nas, Panie za twe hojne dary?”. Dziękuje także, między innymi za przyrodę, pory roku, rzeki. Taki utwór nastawia człowieka na pozytywne myślenie w stosunku do Boga.
„Treny” to żal ojca po stracie ukochanej córki Urszuli. W XIX utworach opisuje swój smutek, oburzenie i ukojenie. W „Trenie XIII” dzięki kontrastowi ukazuje życie dom z nią oraz bez niej. Wychwala słowami jaka była radosna, mowna i pomocna: „Nie dopuściłaś nigdy matce się frasować Ani ojcu myśleniem zbytnim głowy psować,”. Utwór przepełniony jest bólem. Współczesny czytelnik pomimo, że zna treść utworu nie zawsze może zrozumieć tak wielkie cierpienie i rozpacz. A jednocześnie utożsamia się z autorem.
Mimo dzielących lat twórczość Jana Kochanowskiego jest zawsze aktualna i żywa. Myślę, że każdy z nas pozytywnie odbiera sens utworów.
Wykonał i napisał: Mateusz Zawisza