Kodeks rycerza średniowiecznego

Dzisiejsza młodzież na każdym kroku potrzebuje ponad wszelką cenę zasad, wzorów i przykładów postępowania, tak niezwykle ważnych w dobie, tak „nieciekawych” czasów, które z biegiem lat, z biegiem dni dają o sobie coraz bardziej „znać”. Podświadomie poszukujemy autorytetów, idoli, kogoś z kogo warto byłoby brać doby, szlachetny, a zarazem pożyteczny dla własnej osoby przykład.

Przed wiekami, jak to się zwykło mówić; w czasach, gdy stan rycerski był ogólnie rozpowszechniony, o sprawach państwowych decydowali z reguły mądrzy i racjonalnie myślący monarchowie, gdy szlachta i rycerstwo było ostoją narodowości danego ludu, młodym ludziom żyło się równie ciężko, jednak patrząc na tą sytuację „z boku” wyraźnie widzimy, że przyświecał im, dążyli do upragnionego, z góry założonego celu. Godne życie, z poszanowaniem ojczystych tradycji, drugiej osoby – to było główne założenie ówczesnych nastolatków stanu średniego. Młodzi ludzie dorastający w średniowiecznym świecie mieli o wiele większy szacunek dla własnego narodu, innych ludzi i oczywiście Boga, w którego wierzyli i za którego gotowi byli oddać życie.

Młodzi chłopcy odznaczający się wybitną sprawnością fizyczną i zarazem intelektualną, zostawali pasowani w wielu przypadkach na giermków, czyli pomocników i uczniów rycerzy. Młody giermek musiał nie tylko sprawnie walczyć lecz odznaczać się dobrą pamięcią, logicznym myśleniem i „głową”, w którą wiedza „wchodziła bez zbytnich oporów”. Wpatrzeni w starszych, odważnych rycerzy, wojaków chłopcy robili wszystko, by w swoim dalszym życiu postępować zgodnie z kodeksem zachowania, przetartym krwią i życiem przez ich starszych kolegów – rycerzy.

O postępowaniu, walkach i wyprawach rycerskich napisano wiele powieści, opowiadań, lecz najważniejszymi i w pełni oddającymi życie w tamtych czasach przekazami są legendy i opowieści przekazywane z pokolenia na pokolenie.

Anglicy i Szkoci żyją nadal w świecie „Króla Artura i Rycerzy Okrągłego Stołu”. Jest to jeden z najpełniejszych i najtreściwszych przekazów z czasów rycerskich, gdy zarówno na wyspach brytyjskich i całej Europie „panowali” biali jeźdźcy, z mieczami i barwnymi tarczami w ręku. Kodeks i motywy postępowania rycerskiego podany i omówiony został głównie na przykładzie rycerza o imieniu Persival.

Poznajemy go jako rycerza w średnim wieku, kierującego się normami i prawami prawdziwego wojaka. Aby zostać rycerzem nasz bohater przeszedł wiele trudnych walk, sprawdzianów i nadzwyczaj bolesnych życiowo zmian. Wyzbył się pychy, zawiści i wszelkich niemoralnych przyzwyczajeń. Przez całe życie dążył do upragnionego celu, był niezłomny w swoich założeniach, łatwo się nie poddawał. Jako rycerz zachował czystość serca i sumienia, miał silną wolę, potrafił stawić czoła pokusom ziemskim. Będąc giermkiem odznaczał się sprawnością fizyczną, szybko się uczył i od najmłodszych lat przebytych w stanie rycerskim „walczył z głową”. Persival, jak każdy, szlachetny, średniowieczny wojak oddawał hołd Bogu, w którego wierzył i któremu powierzał ofiary i wyrzeczenia duchowe. A co najważniejsze był gotów na śmierć w imię swego pana, swojej ojczyzny – Anglii i samego siebie.

Podobnie postępowali żołnierze stanu rycerskiego na całym „starym kontynencie”. Potwierdzenie tych słów znajdujemy głównie w legendach i opowiadaniach francuskich, z których najgłośniejsza to „Pieśń o Rolandzie”.

Roland podobnie do Persivala był rycerzem przez duże „R”. Jako ideał jest wręcz encyklopedycznym przykładem. „Pieśń o Rolandzie” jest wspaniałym dziełem literackim, które podobnie do innych tekstów tego okresu oddaje postać rycerza poprzez kolejne jego nauki, boje, wojny, aż do godnej śmierci w walce. Jest to poniekąd model stereotypowy.

Roland poległy w walce przez całe życie kierował się rycerskimi przykazaniami i korzystał z nabytych i wrodzonych cech własnego charakteru. Odnalazł je w sobie i potrafił mądrze wykorzystywać. Był szlachetny, pobożny, odważny, honorowy; zawsze był gotów oddać życie za swojego Boga, Ojczyznę czy po prostu w obronie własnej osoby. Odznaczał się skromnością. Był waleczny, jednak wojował honorowo i wolał polec niż zwyciężyć poprzez zadanie przeciwnikowi ciosu zwanego niemoralnym (rycerze zwali tak cios zadany przeciwnikowi w plecy; zginął tak m.in. Zawisza Czarny). Nigdy nie odczuwał strachu, potrafił perfekcyjnie posługiwać się bronią i jeździć konno, co było jego wielkim atutem. Jak każdy szanujący się rycerz kochał swoją Ojczyznę, był z niej dumny, nigdy jej nie zdradził. Był wielkim patriotom. W stosunku do rodaków był życzliwy, bronił ich interesów, zawsze był wierny w przyjaźni, nie zapominał o posłudze oddanej mu przez innych. Zachowywał piękno duszy, szanował i oddawał cześć umarłym, opłakiwał współtowarzyszy niedoli poległych na polu boju. Dbał o swoją broń, przedmioty i zawsze znajdywał czas na osiodłanie, wyczyszczenie własnego konia. Był po prostu wielkim człowiekiem i wielkim bohaterem, zginął honorowo w obronie Ojczyzny – Francji.

Dzisiejsza młodzież, dorastający i szukający wzorów młodzi ludzie powinni bez wahania odnaleźć swój ideał zachowania, życia i postępowania w prawach wyznawanych przez średniowiecznych rycerzy. Choć większość z tych wzorów dotyczy walki, są to jednak prawdy ponadczasowe i dotyczą problemów ogólnoludzkich.

Namawiam dlatego, zwłaszcza kształtujące się jednostki do „obejrzenia się wstecz” i dostrzeżenia norm, ideałów niezbędnych do godnego, szlachetnego życia.