Uczucia wewnętrzne Skawińskiego.

Skawiński był to człowiek stary, który prawie całe swoje życie spędził na tułaczce i na walce. Posada latarnika, którą dostaje wydaje mu się końcem jego problemów. Po raz pierwszy w jego życiu pojawia się spokój. Dla staruszka jest to ostatnia przystań, na której ma nadzieje, że „okręt jego życia” odejdzie na dno.

Normalny tryb życia dopiero zakłóca paczka, którą dostaje. W pakunku tym dostaje książkę. Jest to „Pan Tadeusz”, autorstwa wieszcza, o którym słyszał podczas wojen. Kiedy zagląda do pierwszej strony książki wyraziście zaczynają powracać wszystkie wspomnienia z przeszłości. Polskie pismo, którego tak dawno nie widział powoduje, że rzuca się na zimie i zaczyna płakać ze szczęścia. Europa i Polska, które były czymś zbyt dalekim i nieosiągalnym by o tym rozmyślać zaczynają na nowo odżywać w umyśle latarnika. Skawiński zaczyna na nowo przeżywać swoją młodość, a potem stopniowo dzieciństwo, aż wreszcie do powstań, w których brał udział i do ułańskich straż. Przestał patrzeć na świat oczami rozumu tylko jak romantyk oczami uczuć, którym pozwolił się poddać, aby nim zawładnęły. Był on wielkim patriotom, dlatego kiedy powraca u niego miłość do Polski, wszystko, co ma, nawet jego szczęście, jakie znalazł w samotności na wyspie jest niczym. Obowiązki latarnika, czyli człowieka odpowiedzialnego za życie innych osób również odeszły w niepamięć. Nie liczyło się dla niego już nic. Książka ta wyzwala u niego uczucia, które głęboko w nim siedziały, i którym nie pozwalał wyjść na wierzch, gdyż wiedział, że będą on dla niego zgubne. Wszystko to za sprawą, że był on człowiekiem wrażliwym. Wraz z czytaniem lektury pojawia się u niego sentymentalność, która z „potężną” twórczością poety, stanowi dla niego zgubę. Niszczy ona życie spokojnego staruszka, który miał nadzieje i chyba jedyną szansę dotrwać końca swoich dni na latarni. Żadne bogactwo dla skawińskiego nie było droższe od chęci zobaczenia swojej ojczyzny. Skawiński czytając Pana Tadeusza zapomniał, gdzie jest i jaki ma obowiązki, natomiast przypomniał sobie, kim jest i skąd pochodzi i jak wygląda jego kraj.