Pomorze

Pomorze to historyczna kraina położona w północnej części Europy Środkowej, stanowiąca pas lądu rozciągnięty wzdłuż południowego brzegu Morza Bałtyckiego od wyspy Rugii, a ściślej od rzeki Recknitz aż prawie po półwysep Helski.

Składa się z:
1. Pomorza Zachodniego
2. Wybrzeża Środkowego
3. Wybrzeża Wschodniego

Powstanie

Krajobraz Pomorza został ukształtowany około 15 tysięcy lat p.n.e. przez cofający się, topniejący lodowiec skandynawski w czasie ostatniej fazy zwanej zlodowaceniem bałtyckim. Strefa przybrzeżna sięgająca w głąb lądu około 50-100 km ma charakter równinny, nieliczne wzniesienia przekraczające 100 m n.p.m. (Rowokół k. Smołdzina 115 m n.p.m, Góra Chełmska k. Koszalina 137 m n.p.m., Święta Góra k. Polanowa 155 m n.p.m), obfituje w mierzeje, wydmy i przybrzeżne jeziora. Strefa południowa została tworzona przez morenę czołową i denną, na której krajobraz składają się pasma wzniesień, dolin rzek i tysiące jezior.

Historia

Pomorze obejmuje nadmorskie ziemie polskie i niemieckie; stanowiące pas lądu rozciągnięty wzdłuż południowego brzegu Morza Bałtyckiego od rzeki Recknitz w Republice Federalnej Niemiec do rzeki Piaśnica w Rzeczypospolitej Polskiej. Kraina ta charakteryzuje się różnorodnością etniczną i odmiennością losów politycznych swych poszczególnych części, różnie nazywanych przez nacje je zamieszkujące.

Tereny opisane powyżej w Polsce noszą miano Pomorza Zachodniego, a ze względów na dokonany w 1945 roku podział polityczny nazewnictwo to ogranicza się tylko do terenów leżących na wschód od rzeki Odry nazywanych w Niemczech Pomorzem Tylnym. Obszar Pomorza leżący na zachód od rzeki Odry nosi nazwę Pomorze Przednie i jest podzielony na dwie części:
- Stare Pomorze Przednie obejmujące teren pomiędzy rzekami: Pianą i Odrą,
- Nowe Pomorze Przednie obejmujące teren na zachód od rzeki Piany.

Pozostała część wybrzeża leżąca w Polsce nazywana jest Pomorzem Wschodnim, a przez Niemców - Pommerellen lub Westpreuen (Prusy Zachodnie).

Ogólnie ujmując na złożone losy polityczne i administracyjne Pomorza miały wpływ państwa: polskie, niemieckie, duńskie i szwedzkie.

Bagnistą i porośniętą puszczami ziemię zamieszkiwały plemiona pomorskie zorganizowane w kilka państewek z naczelnikami grodowymi na czele. Część Pomorza leżącą na zachód od rzeki Odry zamieszkiwały w X w. plemiona słowiańskie należące do Związku Wieletów, które podbiły zamieszkałą przez Pomorzan część prawobrzeżną. Po zjednoczeniu terenów po obu stronach Odry, Pomorze istniało od XII do XVII w. jako samodzielne i niezależne Księstwo Zachodniopomorskie. Po wygaśnięciu rządzącego nim rodu Gryfitów, w 1637 r. część zachodnia Księstwa przypadła Szwecji, wschodnia - Brandenburgii. Od XVIII w. obejmująca całe Pomorze tzw. Prowincja Pomorska stanowiła kolejno część: Królestwa Prus, Cesarstwa Niemieckiego, Republiki Weimarskiej i III Rzeszy. Od 1945 r. część lewobrzeżna stanowiła część NRD (obecnie RFN), natomiast część prawobrzeżna należy do Polski.

Pomorze zachodnie

Dobrze rozwinięta baza noclegowa czynią ten niezwykle malowniczy region dostępnym dla turystów polskich i zagranicznych. Region Pomorza Zachodniego, jest obszarem wyjątkowo atrakcyjnym dla turystów. Urozmaicony krajobraz, bogactwo fauny i flory, czyste powietrze - wszystko to sprawia, że nie tylko pobrzeże Bałtyku z kurortami znanymi w całym kraju daje możliwość pełnego wypoczynku, ale cały region sprzyja uprawianiu różnych form rekreacji i ugości każdego, nawet najwybredniejszego turystę. Czyste wody i lasy sprzyjają uprawianiu turystyki wodnej, pieszej, rowerowej i konnej, a także żeglarstwa i windsurfingu. Rozwijają się świetnie gospodarstwa agroturystyczne, w lasach nie brakuje jagód i grzybów, a w rzekach ryb. Myśliwi po zarejestrowaniu w jednym z wielu kół łowieckich na pewno mile będą wspominać polowania w rozległych kniejach Pomorza. Krajobraz Wybrzeża urzeka szerokimi, piaszczystymi plażami, rozległymi lasami. Klify i jeziora mierzejowe, nadające piękna rzeźbie terenu to wynik działania lodowca skandynawskiego. Dzięki temu, doskonałe warunki do wypoczynku występują również na Pojezierzach: Drawskim, Myśliborskim, Wałeckim i Ińskim. Znajduje się tu kilkaset jezior o powierzchni ponad 1 hektara. Swoim pierwotnym krajobrazem urzeka również Drawieński Park Narodowy i sama rzeka Drawa, o górskim nurcie, jedna z najatrakcyjniejszych rzek dla turystyki kajakowej. W Zachodniopomorskiem znajduje się ponadto 6 parków krajobrazowych, 75 rezerwatów, 3 puszcze i ponad 1100 pomników przyrody. Region Pomorza Zachodniego to również bardzo bogata historia. Świadczą o niej zabytki rozsiane po całym obszarze. Żywa jest również tradycja związku regionu z morzem, co daje zresztą wyraz w corocznych imprezach takich jak Wineta, Festiwal Wikingów czy uroczyście obchodzone Dni Morza.

Wybrzeże środkowe

Wybrzeże Środkowe dzięki swemu położeniu i walorom przyrodniczym jest jednym z najatrakcyjniejszych turystycznych regionów Polski. Znajduje się tutaj wiele miejscowości wypoczynkowych i piaszczystych plaż. Znajduje się tu Słowiński Park Narodowy (największe w środkowej Europie ruchome wydmy). Najsłynniejszym kurortem w tym regionie jest Ustka, Darłówko i Łeba.

Wybrzeże wschodnie

WWybrzeżeWschodnie To malownicza kraina na wschód od Łeby. Znajduje się tutaj wiele miejscowości wypoczynkowych. Najsłynniejszym kurortem w tym regionie jest Sopot z najdłuższym w Polsce molo spacerowym (512 m). Najwięcej obiektów zabytkowych znajduje się w Gdańsku, m.in. największy średniowieczny kościół w Polsce Bazylika NMP, Dwór Artusa i gotycki ratusz. Turyści szukający rozrywki powinni odwiedzić miejscowości na Mierzei Helskiej. Hel, Chałupy, Jurata, Jastarnia to najwieksze ośrodki turystyczne w tej części wybrzeża. Na wschód od Gdańska znajduje się Mierzeja Wiślana - małe wioski rybackie wplecione między miejscowości typowo turystyczne takie jak np. Krynica Morska.

Najciekawsze zabytki

Latarnie morskie

1. Latarnia Morska Czołpino
Wysokość latarni: 25,2 m
Wysokość światła: 75 m n.p.m.
Zasięg światła: 12 Mm

2. Latarnia Morska Darłowo
Wysokość latarni: 22 m
Wysokość światła: 19,7 m n.p.m.
Zasięg światła: 15 Mm

3. Latarnia Morska Gąski
Wysokość latarni: 49,8 m
Wysokość światła: 50,1 m n.p.m.
Zasięg światła: 23,5 Mm

4. Latarnia Morska Jarosławiec
Wysokość latarni: 33 m
Wysokość światła: 50,2 m n.p.m.
Zasięg światła: 23 Mm

5. Latarnia Morska KIKUT
Wysokość latarni: 15 m
Wysokość światła: 91,5 m n.p.m.
Zasięg światła: 16 Mm

6. Latarnia Morska Kołobrzeg
Wysokość latarni: 26 m
Wysokość światła: 36,5 m n.p.m.
Zasięg światła: 16 Mm

7. Latarnia Morska Niechorze
Wysokość latarni: 45 m
Wysokość światła: 62,8 m n.p.m.
Zasięg światła: 20 Mm

8. Latarnia Morska Świnoujście
Wysokość latarni: 68 m
Wysokość światła: 68 m n.p.m.
Zasięg światła: 25 Mm

9. Latarnia Morska Ustka
Wysokość latarni: 19,5 m
Wysokość światła: 22,2 m n.p.m.
Zasięg światła: 18 Mm

Inne

10. Wieża ciśnień w Darłowie.

11. Kościół w Trzęsaczu - powstał na przełomie XIV i XV wieku. Po fali kataklizmów i ciągle postępującej erozji klifu w 1811 roku zaprzestano korzystania z przykościelnego podwórza, a w 1874 roku odprawiono ostatnią mszę świętą. Kościół stoi do dziś na niezabezpieczonym klifie i czeka by siły natury zabierały ostatnią ścianę jaka pozostała. W 1820 roku odległość urwiska do świątyni wynosiła zaledwie 13 metrów. Uczeni przewidywali że do końca XIX w. cały obiekt zwali się do morza. W 1901 zawaliła się pierwsza ściana, a 1999 roku miało miejsce ostatnie runięcie. Do dnia dzisiejszego pozostał już tylko fragment ostatniej ściany z dwoma otworami okiennymi.

12. Słowiński Park Narodowy - utworzony został w 1967r. Powierzchnia jego wynosi 18 797 ha (w tym 6355 ha pod ochroną ścisłą). Położony jest nad Morzem Bałtyckim, na Wybrzeżu Słowińskim koło Łeby. Zobaczyć tam można największe w środkowej Europie wędrujące wydmy, dochodzące do wysokości 30 m. Miejscami cmentarzyska drzew, będące pozostałością po zasypanych piaskiem lasach. Słowiński Park Narodowy jest to Polska pustynia nad brzegiem morza.

13. Muzeum - Dar Pomorza - został uznany za jeden z najpiękniejszych żaglowców świata. Zbudowany został w 1909 roku w stoczni w Hamburgu, jako Prinzess Eitel Friedrich i do wybuchu I wojny światowej pełnił służbę statku szkolnego Niemieckiej Marynarki Handlowej. Po jej zakończeniu, w ramach odszkodowań wojennych żaglowiec przekazano Francji, skąd w 1929, już niszczejący, wykupili Polacy. Odremontowany w Danii, 30 VII 1930 został uroczyście przekazany Wyższej Szkole Morskiej w Gdyni. W latach trzydziestych dwukrotnie opłynął kulę ziemską, w 1972 roku zadebiutował w Regatach Cutty Sark, gdzie zwyciężył w klasie największych żaglowców. Sukces ten powtórzył w 1980, zwyciężając w dwóch następujących po sobie biegach regatowych. Był wówczas jedyną jednostką spoza żelaznej kurtyny. Ostatni rejs odbył w 1982 roku.

14. Muzeum Wsi Słowińskiej - znajduje się we wsi Kluki nad jeziorem Łebsko, 41 km na północny-wschód od Słupska. Architektura budynków, piece chlebowe, piwnice i studnie, rosnące wokół drzewa, ogródki przydomowe z uprawianymi w nich warzywami i kwiatami, a także pozostawione w obejściu narzędzia rolnicze i sprzęt rybacki wiernie odtwarzają rybacką wieś słowińską i stwarzają jej klimat sprzed stu lat. Zwłaszcza, że prezentuje się tu budownictwo słowińskie od końca XVIII po lata 30-te XX wieku, uwzględniając przy tym zmiany kulturowe i gospodarcze związane z upływem czasu i postępem technicznym.

15. Port w Darłówku - dostępny jest dla jachtów i łodzi motorowych, których przybywa z roku na rok coraz więcej. W 1999r. w Darłowie zostały zorganizowane Centralne Obchody Dni Morza. Kto lubi "moczyć kij w wodzie" może oddać się swojemu wędkarskiemu hobby biorąc udział w morskich połowach ryb na wędkę. Pozostałych amatorów morskich wrażeń zapraszają prywatni armatorzy, którzy oferują wycieczki w morze, kutrami rybackimi.Nie można zapomnieć także o uczestnikach spływów kajakowych, dla których swój turystyczny szlak otwiera rzeka Wieprza na odcinku od Kępic do ujścia do Bałtyku.

Najciekawsze miejscowości, które warto odwiedzić
- Ustka
- Kołobrzeg
- Puck
- Słupsk
- Jastrzębia Góra
- Sopot
- Gdańsk
- Gdynia
- Stargard Szczeciński
- Szczecin
- Szczecinek
- Cisowo
- Darłowo
- Dąbki
- Jarosławiec
- Jurata