Współczesna teoria ewolucji wyróżnia 4 zasadnicze czynniki ewolucji:
a) zmienność (rekombinacyjną i mutuacyjną)
- zmienność rekombinacyjna to zmienność występująca podczas crossing - over
- mutacje nagłe zmiany w chromosomach pod wpływem środowiska lub dziedziczenia, zmiany te są recesywne.
b) selekcję
dobór naturalny – naturalna selekcja odbywająca się poprzez walkę o byt
stabilizująca – usuwa z populacji wszystkie osobniki o cechach
różnicująca – preferuje osobniki o cechach skrajnych, a eliminuje o cechach pośrednich; ostatecznym efektem jest rozpad gatunku na rasy.
c) izolację
· Geograficzna – związana z barierami przestrzennymi, np.: wielkie odległości, rzeki, góry, uniemożliwiająca swobody kontakt i krzyżowanie się osobników
· Ekologiczna – zajmowanie różnych nisz ekologicznych
· Sezonowa – różne pory kwitnienia i rozrodu
· Anatomiczna – niezgodność w budowie narządów rozrodczych
· Genetyczna – ginięcie obcych gamet w narządach żeńskich
· Etologiczna – odmienne zachowania w okresie godowym
d)dryf genetyczny – zmiana częstości genów w populacji, powstała w następstwie zmniejszenia się jej liczebności.