Układ nerwowy - notatka

Budowa anatomiczna układu nerwowego człowieka:
A) centralny układ nerwowy – ośrodkowy układ nerwowy (analiza pobudzeń i decyzje o reakcjach): mózg; rdzeń kręgowy;
B) obwodowy układ nerwowy – nerwy wychodzące z mózgu i rdzenia do wszystkich narządów ciała (doprowadzające i odprowadzające bodźce)

Rdzeń kręgowy - znajduje się w kanale utworzonym przez łuki rdzeniowe kręgu, a mózg w komorze chronionej kośćmi czaszki (ją dodatkowo chronią opony: zewnętrzna- twardówka, środkowa- pajęczynówka; wewnętrzna – naczyniówka; między oponami krąży płyn mózgowo-rdzeniowy); ciała neuronów tworzą w OUN substancję szarą a pęczki aksonów i dendryty substancję białą; w rdzeniu substancja biała jest na zewnątrz a szara wewnątrz ( w mózgu odwrotnie); jest ośrodkiem odruchów bezwarunkowych oraz przewodzi impulsy do i z mózgu; z rdzenia wychodzi 31 par nerwów rdzeniowych zawierających włókna czuciowe i ruchowe; włókna czuciowe wnikają do rdzenia tzw. Korzonkami grzbietowymi; włókna ruchowe odchodzą od rdzenia kanałami brzusznymi.

Mózg – zbudowany jest z: rdzeń przedłużony , móżdżek (tyło-mózgowie), śródmózgowie, międzymózgowie, kresomózgowie (najmłodsza ewolucyjnie część mózgu); niższe piętra mózgu umożliwiają wszystkie czynności wegetatywne organizmu natomiast kresomózgowie odpowiada za wyższe czynności nerwowe jak uczenie się , kojarzenie; kresomózgowie – zbudowane jest z dwóch półkul połączonych spoidłem wielkim, powierzchnia półkul jest pofałdowana i składa się z substancji szarej zawierającej ponad połowę wszystkich neuronów ciała; w każdej półkuli wyróżnia się 4 płaty: czołowy (korowe ośrodki motoryczne; inteligencja); ciemieniowy (ośrodki czuciowe); skroniowy (ośrodki słuchu i słuchowy mowy); potyliczny (ośrodek wzroku i wzrokowy mowy); płaty oddzielone są od siebie bruzdami; z różnych okolic mózgu wychodzi 12 par nerwów czaszkowych- unerwiają głowę i szyję;

Funkcje układu nerwowego – ze względu na funkcje układ nerwowy dzielimy na: układ somatyczny (reagowanie na bodźce zewnętrzne); układ wegetatywny; autonomiczny (koordynacja, regulacja pracy narządów wewnętrznych); wegetatywny układ nerwowy dzielimy na: sympatyczny (współczulny); parasympatyczny (przywspółczulny); nie podlega naszej woli; każdy z narządów wewnętrznych jest unerwiony zakończeniami aksonów pochodzących z obu układów (sym, parasym0. obie te części działają antagonistycznie; normalna praca narządu jest wypadkową tych antagonistów: układ sympatyczny (pocenie, stroszenie, rozszerzanie źrenic); układ parasympatyczny (odwrotnie);

Odruchy bezwarunkowe – przebiegają po stałych genetycznie ustalonych znakach (po łukach nerwowych) receptor odbiera bodźce , które są przekazywane za pomocą nerwu czuciowego (droga wstępująca) do rdzenia kręgowego, gdzie bodziec przekazywany jest do neuronu ruchowego, który biegnąc w nerwie ruchowym (droga zstępująca) przekazywany jest do mięśni; neuron czuciowy kontaktuje się z nerwami dążącymi do mózgu dzięki czemu jesteśmy świadomi wykonywania odruchu;
Odruchy warunkowe – nabyte w czasie życia , w powstawaniu uczestniczy mózg; tworzenie ich polega na skojarzeniu odruchu bezwarunkowego z bodźcem obojętnym;

Oko – narząd wzroku; składa się z gałki ocznej (osadzonej w oczodole); aparatu ochronnego; aparatu ruchowego; gałka oczna jest aparatem optycznym; obraz promieni świetlnych powstaje na siatkówce; akomodacja – soczewka dostosowuje swój kształt do kąta padania promieni; siatkówka- światłoczuła część oka zawierająca komórki fotoreceptorowe (pręciki –odpowiadają za widzenie czarno-białe, w słabym oświetleniu, ponieważ są one rozmieszczone na peryferiach siatkówki-przedmioty słabo oświetlone są lepiej widoczne oglądane lekko z boku; czopki- rejestrują obrazy dobrze oświetlone, są wrażliwe na barwy oraz szczegóły budowy przedmiotów); plamka żółta (jest to okolica najlepszego widzenia; znajdująca się w centralnej części siatkówki; w przedłużeniu osi optycznej oka; znajduje się tu najwięcej czopków)

Komórki światłoczułe zawierają barwniki (rapsodynę- purpura wzrokowa w pręcikach; jodopsynę- w czopkach); światło padające na światłoczuły element oka, powoduje w nich przemiany barwników, które rozpadają się na białko i część barwną; doprowadza to do generowania potencjałów czynnościowych, które aksonami wszystkich neuronów (tworzącymi nerw wzrokowy) są przesyłane do płatów potylicznych mózgu, odbywa się tam analiza impulsów – powstaje spostrzeżenie oglądanych przedmiotów, ich kształtu i ruchu; nerw wychodzi z gałki tam, gdzie nei ma elementów światłoczułych (na plamce ślepej); aparat ochronny (powieki, spojówki, gruczoł łzowy – jego wydzielina nawilża gałkę, pełni funkcję ochronną i umożliwia usuwanie zanieczyszczeń z zewnętrznej części oka; łzy są zbierane przewodami odpowiadającymi); aparat ruchowy tworzą 4 mięsnie proste i 2 mięśnie skośne; wady wzroku- krótko i dalekowzroczność, astygmatyzm;

Ucho – narząd słuchu i równowagi; zbudowany z ucha zewnętrznego, ucha środkowego; ucha wewnętrznego; ucho wewnętrzne (składa się z połączonych ze sobą kanałów i woreczków wydrążonych w kości skroniowej, tworzący błędnik kostny wewnątrz którego znajduje się błędnik błoniasty, szczelinowa przestrzeń między nimi wypełniona jest perylimfą, która licznym kanałami łączy się z płynem mózgowo-rdzeniowym; błędnik składa się z przedsionka (narząd czucia położenia głowy); kanałów półkolistych (czucie ruchu głowy) i ślimaka (słuch); ślimak ( złożony z 3 spiralnie zwiniętych kanałów rozdzielonych błonami zbiegającymi się u jego szczytu; u podstawy kanału przedsionkowego znajduje się okienko owalne połączone ze strzemiączeniem; u podstawy kanału bębenkowego- okienko okrągłe; pomiędzy kanałami znajduje się kanał ślimakowy zawierający narząd Cortiego – zawiera on komórki zakończone włoskami osadzone na błonie podstawowej a nad nimi zawieszona jest błona pokrywowa; drgania błony bębenkowej powodowane falą akustyczną przechodzącą przewodem słuchowym przenoszone są na kostki słuchowe ucha środkowego, strzemiączko przenosi drgania na okienko owalne kanału przedsionka co wywołuje ruch płynu w kanale i przemieszczenie fali ciśnień płynu do kanału bębenkowego- okienko okrągłe uwypukla się; ruch perylimfy w kanałach wywołuje drgania błony podstawowej na której osadzone są komórki słuchowe, włoski komórek słuchowych ocierają się o błonę pokrywową wskutek czego zostaje ono podrażnione i wysyłają impulsy do dendrytu nerwu słuchowego, leżących u podstaw komórek słuchowych; kanały półkoliste – każdy ustawiony prostopadle do płaszczyzny 2 pozostałych, bańkowate zakończenia pokryte komórkami zmysłowymi reagującymi na przysp. kątowe , ruch endolimfy wywołany ruchami głowy podrażnia włoski komórek zmysłowych; w przedsionku leżą łagiewka i woreczek , w nich znajduje się nabłonek nerwowy z komórkami zaopatrzonymi we włoski;