Skóra

Skóra, anatatomiczna zewnętrzna powłoka ciała kręgowców; stanowi złożony narząd pełniący funkcję ochronną, biorący udzał w oddychaniu, termoregulacji, wydalaniu potu, gospodarce wodnej oraz wytwarzaniu ciał obronnych w organiźmie; receptory (dotyku, ciepła, zimna, bólu) występujące w skórze dostarczają informacji o otoczeniu. Zewnętrzną warstwę tworzy- naskurek oraz jego wytwory, jak; włosy, pióra, łuski. Pod naskórkiem leży skóra właściwa zbudowana z tkanki łącznej zbitej; odznacza się dużą spoistością, elastycznością i mechaniczną odpornością, głównie dzięki tworzącym wiązki, sieci i sploty włóknom klejorodnym i sprężystym; górna warstwa skóry właściwej wytwarza brodawki wpuklone w naskórek; sieć ich kapilarów krwionośnych przyczynia się między innymi do odżywiania warstwy rozrodczej naskórka; zawiera barwnik - melaninę decydujący o zabarwieniu skóry; w skóże właściwej ssaków znajdują się gruczoły potowe, łojowe, korzenie włosów, a w naskórkach ryb i płazów - gruczoły śluzowe. Najgłębszą warstwą skóry jest tkanka - podskórna. Grubość naskórka i skóry właściwej u człowieka waha się od około 300 do 4 mm. Budowa skóry i jej funkcja różnią się od poszczegulnych gromad kręgowców, a także i w ich obrębie. Skóra jest narządem pokrywającym i osłaniającym ustrój. Ogólna powierzchnia skóry wynosi 1,5-2 m2, a grubość wynosi 1,5-5 mm. Składa się z trzech warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Naskórek składa się głównie z dojrzewających komórek nabłonkowych, nazywanych keratynocytami i tworzy kilka warstw: podstawną, kolczystą, ziarnistą i rogową.
Oprócz keratynocytów w naskórku znajdują się również komórki barwnikowe - melanocyty, komórki odpowiedzialne za reakcje immunologiczne - komórki Langerhansa i komórki układu nerwowego -komórki Merkela. W skórze właściwej utworzonej z tkanki łącznej znajdują się włókna kolagenowe i elastyna oraz elementy komórkowe: fibroblasty, mastocyty i komórki krwi oraz naczynia i nerwy. Tkankę podskórną tworzy tkanka tłuszczowa i łączna. W skórze znajdują się przydatki skóry: gruczoły potowe (ekrynowe i apokrynowe), gruczoły łojowe, paznokcie i włosy. Skóra spełnia wiele czynności ochronnych: przed zakażeniem bakteriami, grzybami, wirusami, przed czynnikami mechanicznymi, termicznymi, chemicznymi i promieniowaniem świetlnym, oraz zapewnia niezmienne warunki dla środowiska wewnętrznego organizmu (homeostazę). Poza tym skóra spełnia czynność percepcyjną ciepła, bólu, dotyku, ekspresyjną w wyrażaniu stanów emocjonalnych, resorpcyjną oraz bierze udział w magazynowaniu i przemianie materii. Skóra w okolicy otworów naturalnych (usta, nozdrza, odbyt, pochwa itp.) przechodzi w błony śluzowe.






Skóra, powłoka pokrywająca ciało kręgowców, także ludzkie, oddzielająca je od środowiska i zarazem łącząca je z nim, zbudowana z trzech warstw:
1) naskórka (nabłonka wielowarstwowego zrogowaciałego) razem z jego tworami, jak: włosy, paznokcie i gruczoły (łojowe, zapachowe, potowe),
2) skóry właściwej, zbudowanej z tkanki łącznej włóknistej o plecionkowatym przebiegu pęczków włókien kolagenowych, elastycznych i retikulinowych, z niewielką liczbą komórek tkanki łącznej.
3) tkanki podskórnej, którą stanowi bądź tkanka tłuszczowa, bądź rzadziej tkanka łączna wiotka. U człowieka skóra ma grubość 1-4 mm, jej powierzchnia wynosi ok. 16 000 cm2.
Zabarwienie skóry wiąże się z produkcją specjalnego barwnika - melaniny, odznacza się najintensywniejszą pigmentacją na narządach płciowych zewnętrznych i w okolicy brodawki gruczołu mlecznego. Różnice w zabarwieniu skóry u przedstawicieli różnych ras są następstwem różnic w liczbie melanocytów w naskórku, a zwłaszcza w stopniu ich aktywności.
W powłoce skórnej umieszczone są receptory dotyku, bólu i temperatury.
Skórę zwierzęcą, głównie ssaków, stosuje się jako surowiec przemysłowy. Skóra świeżo zdjęta z ubitej sztuki (surowa) narażona jest na działanie bakterii gnilnych (bakterie), poddaje się ją więc oczyszczeniu w celu uzyskania golizny, a następnie konserwacji przez suszenie, solenie, itp. Kolejnymi etapami obrabiania skóry są: garbowanie i wykańczanie (np. barwienie, natłuszczanie, szlifowanie, wytłaczanie, nabłyszczanie).
Do najważniejszych właściwości skóry należą: odporność na działanie czynników atmosferycznych, wodoodporność, niski współczynnik przewodnictwa ciepła, miękkość, elastyczność, dobra wytrzymałość na rozciąganie, zdolność do wiązania kwasów, zasad i innych szkodliwych składników znajdujących się w pocie.
Zależnie od pochodzenia rozróżnia się skóry: bydlęce, cielęce, końskie, świńskie, owcze, kozie, sarnie, jelenie i inne (np. z gadów). W zależności od przeznaczenia skóry dzieli na: odzieżową (np.: kurtki, płaszcze), obuwniczą, galanteryjną (np.: rękawiczki, paski), kaletniczą (np.: torebki, walizki), rymarską (np.: uprzęże, siodła) i techniczną (np.: uszczelki, pasy napędowe).

Czynniki zewnętrzne przyspieszające starzenie skóry to:
• promieniowanie UV (szczególnie tzw. ekspozycja bierna, codzienna trwająca przez całe życie),
• wolne rodniki i ich prekursory, (jednym z niebezpieczniejszych źródeł wolnych rodników jest ozon zalegający przy powierzchni ziemi, którego źródłem są wytwarzane przez samochody i przemysł zanieczyszczenia), smog: w lecie mamy tu do czynienia z fotosmogiem (działanie światła, ciepła na zawarte w spalinach samochodowych pozostałości benzyny i ropy oraz dymy przemysłowe),
• dym papierosowy. Powoduje on przyspieszanie starzenia się skóry i to nie tylko u palaczy, ale również u osób niepalących przebywających w pomieszczeniach zadymionych.


Stany przednowotworowe skóry
Stany przednowtworowe to schorzenia skóry, które w wysokim odsetku poprzedzają lub usposabiają do występowania nowotworów skóry. Do stanów usposabiających zalicza się: blizny po oparzeniach i toczniu gruźliczym oraz starcze zwyrodnienie skóry.
Do właściwych stanów przednowotworowych: starcze i poarsenowe rogowacenie skóry, róg skóry, rogowacenie białe (leukoplakia) błon śluzowych, uszkodzenie skóry wywołane przez promieniowanie rentgenowskie, skórę pergaminową i barwnikową. Ze znamion barwnikowych i plam soczewicowatych złośliwych może rozwijać się czerniak.
Nowotwory skóry
Do najczęstszych nowotworów skóry należą: rak przedinwazyjny, czyli choroba Bowena rak podstawnokomórkowy, czyli nabłoniak podstawnokomórkowy, rak kolczystokomórkowy i czerniak.
Czerniak jako nowotwór i jego profilaktyka
Przyczyny transformacji nowotwotworowych w komórkach twórczych naskórka:
- nadmierne opalanie
- przekształcanie się znamion barwnikowych
- urazy płytki paznokciowej

Profilaktyka:

-stosowanie kremów z filtrem
- -ograniczanie opalania solarium
- obserwacje znamion barwnikowych oraz unikanie ich draznienia




Schorzenia wieku młodzieńczego, czyli trądzik młodzienczy a trądzik różowawy


a) Trądzik młodzieńczy jest to zatykanie się porów łojowych oraz zbieranie się bakterii

Profilaktyka:
- Higiena skóry i dezynfekcja
- Stosowanie środków matujących (antybakteryjnych)
- Unikanie nadmiernego nasłonecznienia ( bakterie bardzo szybko mnożą się w cieple!!!!!!)
- Unikanie nadmiaru kosmetyków

b) Trądzik różowawy jest skłonnością osobniczą, wynikającą z nadwrażliwości skóry.

Profilaktyka:
• Wczesne leczenie
• Unikanie nadmiaru słońca
• Unikanie ostrych przypraw


Grzybice

Zakażenie grzybami szczególnie kończyn dolnych, palców u nóg.

Profilaktyka
• Unikanie wspólnych: skarpetek, ręczników, butów
• Używac klapek na basenie i pod prysznicem


Budowa i funkcje skóry
Skóra dorosłego człowieka zajmuje powierzchnie od 1.5 do 2.0 metrów kwadratowych, wagowo natomiast stanowi około 15% masy ciała grubość zaś zależnie od okolicy ciała wynosi od 0,5 do 4 mm. Najbardziej zmienna jest grubość naskórka , który pod wpływem powtarzających się i długo trwających bodźców mechanicznych może grubieć bardzo znacznie zwłaszcza w obrębie dłoni i podeszew. Również znacznym wahaniom ulega grubość podściółki tłuszczowej. Najcieńszą skórę spotykamy na powiekach, napletku i żołędzi prącia. Dzieci, kobiety i ludzie starzy mają skórę cieńszą. Skóra posiada złożona, warstwowa budowe przystosowana do pełnienia wielu ważnych funkcji. Jest organem łaczacym nasze ciało z otaczajacym swiatem. Skóra jest odbiorca bodzców ze srodowiska zewnetrznego poprzez liczne zakończenia nerwowe, które sie w niej znajduja. Z drugiej strony stanowi osłone chroniaca nasz ustrój przed szkodliwym działaniem tegoż srodowiska. Jest wiec bariera miedzy organizmem człowieka a otoczeniem działajaca dwukierunkowo. Zespolenie skóry z tkankami głębiej położonymi jest mniej lub więcej ścisłe i decyduje o jej przesuwalności w stosunku do podłoża .W niektórych okolicach , np. w obrębie dłoni i podeszew , skóra jest ściśle zespolona z powięzią przez mocno rozwinięte pęczki łącznotkankowe i bardzo nieznacznie przesuwalna . Odwrotnie , na grzbiecie rąk skóra jest w znacznym stopniu przesuwalna i daje się ujać w wysoki fałd.

W stanie fizjologicznym skóra jest do pewnego stopnia rozciągnięta na powierzchni ciała . Ta zdolność do rozciągania się jest miarą jej jędrości i napięcia. Napięcie skóry u dzieci jest większe niż u osób starszych. Ta właściwość skóry jest uzależniona od obfitości i zdolności kurczenia się włókien sprężystych , w mniejszy, stopniu od włókien kolgenowych.
Skóra zawdziecza swój swieży wyglad, elastycznosc i jedrnosc idealnej równowadze fizjologicznej wchodzacych w jej skład tkanek. Aby zachowac jak najdłużej urode i dokonywac własciwego wyboru srodków do pielegnacji skóry, należy poznac jej budowe oraz funkcjonowanie. W zwiazku z tym postaram sie przedstawic poniżej podstawowe wiadomosci dotyczace budowy i funkcji skóry. Budowa skóry - naskórek Skóra składa sie z trzech warstw. Sa to: naskórek, skóra własciwa oraz tkanka podskórna.
Skóra bierze udział w:
• percepcji bodzców - receptory w skórze i naskórku, włókienka nerwowe
• termoregulacji ustroju - powierzchowne sploty naczyniowe , głównie żylny , biernie - owłosienie , gruczoły potowe
Rozszerzenie i zwężenie naczyń pod wpływem bodźców cieplnych dotyczy powierzchniowych naczyń skóry i ma charakter odruchowy ; nie wpływa ono na stan czynnościowy głębokich naczyń skory.
• ochronie mechanicznej
osłona przed otarciami - warstwa rogowa naskórka ,włókna skóry
amortyzacja sił działających od zewnątrz - włókna kolagenowe i sprężyste , podściółka tłuszczowa
• ochronie chemicznej - gruczoły łojowe ,płaszcz kwasowy i lipidowych powierzchni keratyna naskórka
Zmieszany z potem łój tworzy na powierzchni ciała cienką warstwę emulsji olejowo - wodnej, chroniącej skórę przed szkodliwym działaniem czynników chemicznych, nadaje skórze pewien stan natłuszczenia przez co przeciwdziała wysychaniu skóry i jej pękaniu. Natłuszczanie skóry chroni ją od pewnego stopnia przed uszkodzeniem mechanicznym. Kwaśne oddziaływanie łoju jest czynnikiem przeciwbakteryjnym i przeciwgrzybicznym.
• melanogenezie - wytwarzanie melaniny
• resorpcji - ograniczone i kontrolowane wchłanianie niektórych związków chemicznych
jak np. witaminy rozpuszczalne w tłuszczach(A, D i K)oraz niektóre hormony stosowane w celach leczniczych
• gospodarce tłuszczowej - magazynowanie tłuszczu w tkance podskórnej
• gospodarce wodno-mineralnej - gruczoły potowe , podścielisko tkanki łącznej
• gospodarce witaminowej - wytwarzanie witaminy D3 działającej przeciw krzywiczo
• wydzielaniu dokrewnym - komórki tuczne (heparyna ,histamina)
•

HIGIENA,PIELEGNACJA,ORAZ ZAPOBIEGANIE CHOROBOM SKÓRY.

Na powierzchni skory gromadzi się brud, który składa się z potu, łoju, złuszczonych komórek naskórka, kurzu i licznych bakterii. W razie uszkodzeń skóry bakterie z powierzchni mogą przenikać do organizmu, dlatego należy codziennie zmywać całą powierzchnię skóry ciepłą wodą i mydłem. Codzienna pielęgnacja skóry ma tez znaczenie estetyczne i wpływa na dobre samopoczucie. Po umyciu dobrze jest ciało nasmarować balsamem, aby się nie łuszczyła oraz żeby nie była sucha.
W okresie dojrzewania na skórze twarzy, szyi, pleców pojawia się trądzik. Jest on spowodowany zaburzeniami hormonalnymi w organizmie. Trądzik nie jest stanem chorobowym i jeżeli nie zostanie zainfekowany, po jakimś czasie zniknie. W sprzedaży są również kosmetyki przeznaczone do pielęgnacji cery trądzikowej.
Czystość i higiena skóry zabezpiecza nas przed pasożytami, np. wszawicą, pchłami, świerzbem.
Do najczęściej występujących chorób skóry zaliczamy: grzybicę, opryszczkę. Skóra narażona jest również na oparzenia i odmrożenia.
Oparzenia mogą być spowodowane: ogniem, wrzącą wodą, związkami chemicznymi, i promieniami słonecznymi. Rozróżnia się trzy stopnie oparzeń. Jedynie w przypadku oparzenia pierwszego stopnia (zaczerwienienie i lekki obrzęk skóry) nie trzeba zwracać się do lekarza. W przypadku większego oparzenia nie wolno przekłuwać pęcherzy. Najlepiej przyłożyć sterylizowany opatrunek i udać się do lekarza.
Odmrożenie poznajemy po zblednięciu skóry i utracie jej wrażliwości, ponieważ ustaje tam krążenie krwi. Pomoc polega na przywróceniu krążenia przez delikatne nacieranie skóry lub kąpiel w coraz to wyższej temperaturze. Odmrożone miejsce po ogrzaniu można posmarować tłustym kremem. Przy cięższych odmrożeniach, gdy nastąpi martwica tkanek, należy zwrócić się do lekarza.
Nasza skóra, aby stanowić wizytówkę zdrowia i dobrego samopoczucia, wymaga dbałości i starannej pielęgnacji. Będąc sama produktem w stu procentach naturalnym, najchętniej poddaje się działaniu delikatnych produktów, które również pochodzą wprost od natury. Delikatne nawilżanie, kojenie podrażnień, skutecznie zabezpiecza przed szkodliwymi wpływami środowiska zewnętrznego.
Choroby skóry
Alergiczne choroby skóry: Pokrzywka, Obrzęk naczynioruchowy (Quinckego) i choroba posurowicza, Atopowe zapalenie skóry,Wyprysk
Bakteryjne choroby skóry: Zakażenia gronkowcowe Zapalenie mieszków włosowych, Figówka, Czyrak, czyraczność, czyrak gromadny, Ropnie mnogie pach, Zapalenie pęcherzowe i złuszczające skóry nowodków Zakażenia paciorkowcowe Róża, Liszajec zakaźny, Niesztowica,Piodermia przewlekła brodawkująca i wrzodziejąca, Inne choroby bakteryjne Borelioza, Promienica, Łupież rumieniowy Bielactwo –
Choroby paznokci: Zmiany zanikowe paznokci, Szponowatość, Paznokcie rurkowate (wrodzone pogrubienie paznokci), Zespół żółtych paznokci, Szorstkość paznokci, Koilonychia - wklęśnięcie płytki paznokciowej, Oddzielanie się płytki paznokciowej, Złuszczanie płytki paznokciowej, Bielactwo paznokci
Choroby pęcherzowe:
Pęcherzyca zwykła, Pemfigoid (opryszczki) ciężarnych, Pęcherzyca liściasta, Pemfigoid, Nabyte pęcherzowe oddzielanie się naskórka i Linijna IgA dermatoza pęcherzowa, Zapalenie opryszczkowate skóry
Czerniak złośliwy:
Grzybice skóry i przydatków : Grzybice skóry owłosionej, Grzybice skóry gładkiej, Zakażenia drożdżakowe (Kandydozy), Łupież pstry
Kolagenozy: Kolagenozy typu tocznia rumieniowego
Układowy toczeń rumieniowy, Podostra skórna postać liszaja rumieniowatego, Postać ogniskowa (przewlekła) tocznia rumieniowatego, Twardzina
Twardzina układowa, Twardzina ograniczona, Zapalenie skóry i mięśni,
Liszaj płaski:
Łuszczyca:
Nowotwory skóry i stany przednowotworowe: Łagodne nowotwory łącznotkankowe Włókniaki, Bliznowiec Stany przedrakowe, Rogowacenie słoneczne (starcze), Róg skórny, Skóra pergaminowa i barwnikowa, Rogowacenie białe (leukoplakia),
Raki in situ: Rogowiak kolczystokomórkowy, Choroba Bowena,
Nowotwory złośliwe skóry: Rak podstawnokomórkowy, Rak kolczystokomórkowy, Choroba Pageta
Pasożytnicze choroby skóry: Wszawica, Świerzb
Rumieniowe choroby skóry: Rumień wielopostaciowy (wysiękowy), Rumień trwały, Rumień guzowaty, Łupież różowy (Giberta)
Trądzik pospolity (młodzieńczy):
Trądzik różowaty i inne choroby o podłożu łojotokowym: Łupież łojotokowy, Łojotokowe zapalenie skóry, Trądzik różowaty,
Wirusowe choroby skóry: Pólpasiec i ospa wietrzna (herpes zoster) Opryszczka pospolita (herpes simplex), Brodawki skórne i płciowe (verrucae et condylomata acuminata), Mięczak zakaźny (molluscum contagiosum),
Zaburzenia rogowacenia: Rogowiec dłoni i stóp, Rybia łuska, Rogowacenie mieszkowe, Choroba Dariera,
Znamiona barwnikowe: Znamiona naskórkowe
Znamiona naskórkowe brodawkowate, Brodawka łojotokwa (starcza),
Znamiona melanocytowe barwnikowe
Znamiona barwnikowe naskórkowe, Znamiona komórkowe barwnikowe, Znamię błękitne, Znamię wrodzone, Znamię Spitz, Zespół znamion dysplastycznych (aktywnych), Znamiona wychodzące z gruczołów łojowych, Znamiona wychodzące z gruczołów potowych,
Znamiona naczyniowe
Naczyniak płaski, Naczyniak jamisty, Naczyniak gwiaździsty, Ziarniniak naczyniowy


Funkcje skóry
Skóra to ogólna powłoka ciała. Pełni ona wiele ważnych funkcji. Jedną z nich jest ochrona. Skóra ochrania organizm przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym. Podstawowym mechanizmem obrony organizmu człowieka przed promieniowaniem UV jest wytwarzanie barwnika zwanego melaniną. Melanina nadaje skórze barwę i decyduje o możliwości opalania. Melaniny są syntetyzowane w melanocytach tworząc skupiska zwane melanosomami. Melanocyty umiejscowione są w warstwie podstawnej naskórka i za pomocą specjalnych wypustek przekazują melanosomy do otaczających je keratynocytów. Wielkość i ilość melanocytów, ich rozmieszczenie w różnych warstwach naskórka są zależne od rasy człowieka i czynników genetycznych. Skóra unieszkodliwia także drobnoustroje. Robi to poprzez kwaśny odczyn łoju i potu który hamuje rozwój bakterii. Łój jest wytwarzany przez gruczoły łojowe, a pot przez gruczoły potowe ekrynowe, które są obecne na całej skórze, choć ich liczba waha się od 100 do 600/cm2 skóry w różnych jej okolicach (szczególnie bogata w gruczoły potowe jest skóra czoła, dłoni i podeszew). Dzienna ilość potu wynosi ok. 800 ml, ale w specjalnych warunkach otoczenia może wzrosnąć do kilku litrów. Kolejną funkcją skóry jest udział w procesie termoregulacji. Umożliwia parowanie potu i stanowi dobrą izolację cieplną, dzięki której zapobiega wysychaniu dolnych warstw. Skóra odpowiada także za zmysły czucia. Są to dotyk, ucisk, ból, ciepło i zimno. Na całej powierzchni skóry znajdują się receptory, które odpowiadają za poszczególne zmysły. Za dotyk odpowiadają łąkotki dotykowe (Merkela, są odpowiedzialne za dokładną lokalizację dotyku), ciałka dotykowe (Meissnera, wykrywają powolne zmiany siły działania bodźca) oraz wolne zakończenia nerwowe oplatające pochewkę włosa (koszyczkowate zakończenie, które są pobudzane przy poruszaniu włosa), za ucisk ciałka blaszkowate (Vatera-Paciniego, reagują na bodźce działające szybko i krótkotrwale np. wibracje) i ciałka buławkowate (Golgiego-Mazzoniego), za odczuwanie ciepła i zimna odpowiedzialne są termoreceptory, a za ból zakończenia nerwowe zwane nocyreceptorami. Receptory dotyku są rozmieszczone najgęściej w obrębie opuszek palców, skórze warg, na koniuszku języka. Receptory te współdziałają w odbieraniu bodźców z innymi receptorami czuciowymi co daje złożone wrażenia np. odczuwanie wilgotności powstaje poprzez pobudzenie receptorów dotyku i zimna (termoreceptory). Skóra wytwarza witaminy z grupy D, które występują w organizmach w postaci tzw. prowitamin, będących pochodnymi cholesterolu, i pod wpływem promieniowania ultrafioletowego przekształcających się we właściwą witaminę. Skóra reguluje gospodarkę wodną i mineralną przez wydalanie niepotrzebnych produktów. Bierze także udział w wymianie tlenu i dwutlenku węgla (oddychanie skórne).