Podatek od osob fizycznych (net)

Podatek dochodowy do osób fizycznych obejmuje swoim zasięgiem ludzi zarabiających w sposób legalny w Polsce. Sprawy dotyczące tego zakresu regulują dwie ustawy: Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.) oraz ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930 ze zm.).
Jednak trzeba sobie zdać jasno sprawę z tego, że w ustawie z dnia 26 lipca 1991 są pewne wyjątki, które są tam jasno przedstawione. Otóż podatkiem osobowym od osób fizycznych ( w świetle w/w ustawy ) opodatkowane są dochody uzyskane przez osoby fizyczne. Wyjątkami od tej reguły to:
 przychody z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej,
 przychody podlegające przepisom o podatku od spadków i darowizn,
 przychody z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach oraz ustawy o przeznaczeniu gruntów rolnych do zalesienia,
 z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania lub ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej
 wynikające z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.
Trzeba się jednak konkretnie zastanowić kto tak naprawdę jest podmiotem opodatkowania. Jeśli więc mówimy o podatku dochodowym od osób fizycznych to są to wszystkie osoby fizyczne osiągający jakikolwiek dochód. Podobna zasada dotyczy małżonków, chyba że wystąpią oni o wspólne opodatkowanie majątku, co określone jest w art. 6 ust. 2, 3 i 8. Wyjątkiem jest to, że gdy jedno z małżonków opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej lub płaci ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Ważnym aspektem problemu określenia podmiotu opodatkowania jest tzw. Nieograniczony obowiązek podatkowy. Ciąży on bowiem na każdej osobie mającej miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej.
Oznacza to, że osoby te płacą podatek dochodowy według zasad określonych w Polsce od całości osiąganych dochodów, bez względu na to, czy źródła przychodów położone są w kraju, czy też za granicą. Jest jednak pewien wyjątek od tego obowiązku- z opodatkowaniem nie są objęte dochody uzyskane zagranicą w przypadku, gdy umowa międzynarodowa, której Rzeczpospolita Polska jest stroną, tak stanowi, a w przypadku braku takiej umowy - z zasad wzajemności.
Podatku dochodowego od osób fizycznych nie pobiera się również od dochodów uzyskiwanych za granicą, ale w tym przypadku osoba nie może być zameldowana na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jednakże jeśli osoby takie uzyskują dochody na terenie Polski na podstawie stosunków : służbowego lub pracy, to od tych dochodów płacą podatek w Polsce- jest to tzw. ograniczony obowiązek podatkowy.

Jeśli już wiemy kto jest obciążony obowiązkiem podatków, to teraz należałoby sprecyzować co jest przedmiotem owego opodatkowania. Więc opodatkowaniem objęte są wszelkiego typu dochody, z wyjątkiem wszelkiego typu dochodów, które zostały wymienione w art. 21 i 52 ustawy, tj. w katalogu zwolnień przedmiotowych. Jeśli jednak podatnik ma więcej niż jedno źródło dochodów to opodatkowaniu podlega łączna suma wszystkich dochodów z wszystkich źródeł, co stanowi tzw. zasada kumulacji dochodów. Źródłami przychodów mogą być:
 działalność wykonywana osobiście,
 poza rolnicza działalność gospodarcza,
 stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta,
 działy specjalne produkcji rolnej,
 najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą,
 nieruchomości lub ich części,
 kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych innych niż wymienione w pkt. 8 lit. a)-c),
 odpłatne zdobyć prawa do nieruchomości, prawa do lokalu mieszkaniowego, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, prawa do wieczystego użytkowania ziemi oraz innych rzeczy,
 inne źródła.

Jednak trzeba postawić wyraźną granicę pomiędzy dochodami a przychodami. Przychodem bowiem nazywamy Przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Jak już wcześniej zauważyliśmy, od każdej takiej generalnej zasady są przewidziane jakieś wyjątki. Nie inaczej jest i w tym przypadku. Dotyczą one pojęcia przychodów z następujących źródeł przychodów:
 z odpłatnego zbycia nieruchomości lub praw majątkowych oraz innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy,
 z pozarolniczej działalności gospodarczej,
 z nieruchomości udostępnionych bezpłatnie do używania innym osobom,
 z działów specjalnych produkcji rolnej,
 z kapitałów pieniężnych, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 6 i 9 ustawy,

Kolejnymi ważnymi działami w kwestii, którą określa nam temat tej pracy są formy opodatkowania. Przechodząc od razu do rzeczy chciałbym zaznaczyć, że są dwie formy opodatkowania:
1. Według obowiązującej skali podatkowej, która na rok bieżący rysuje się następująco:
SKALA PODATKOWA NA ROK 2003

Podstawa do obliczenia podatku

w złotych

ponad do Podatek wynosi
37 024 19% podst. obliczenia minus kwota 530zł 08 gr
37 024 74 048 6504 zł 48 gr + 30% nadwyżki ponad 37 024 zł
74 048 17 611zł 68 gr + 40% nadwyżki ponad 74 048 zł

W celu bliższego zapoznania się i porównania skal podatkowych chciałbym przedstawić skale z dwóch ubiegłych lat.

SKALA PODATKOWA NA ROK 2002

Podstawa do obliczenia podatku

w złotych

ponad do Podatek wynosi
37 024 19% podstawy obliczenia minus kwota 518,16 zł
37 024 74 048 6516,40zł + 30% nadwyżki ponad 37024 zł
74 048 17623,60 zł + 40% nadwyżki ponad 74048zł

O Ulga podatkowa (m-c) 43,18 zł
O Kwota wolna (rok) 2727,16 zł
O Koszty uzyskania przychodu 96,26 zł
O Podwyższone koszty uzyskania przychodu - dla dojeżdżających 120,33

SKALA PODATKOWA NA ROK 2001

Podstawa do obliczenia podatku

w złotych

ponad do Podatek wynosi
37 024 19% podstawy obliczenia minus kwota 493,32 zł
37 024 74 048 6541,24zł + 30% nadwyżki ponad 37024 zł
74 048 17648,44 zł + 40% nadwyżki ponad 74048zł

O Ulga podatkowa (m-c) 41,11 zł
O Kwota wolna (rok) 2596,42 zł
O Koszty uzyskania przychodu 92,56 zł
O Podwyższone koszty uzyskania przychodu - dla dojeżdżających 115,70


2. ryczałt; przy czym należy zauważyć, iż dochodów (przychodów) uzyskanych na terytorium RP, od których zgodnie z przepisami ustawy pobiera się podatek w formie ryczałtu nie łączy się z dochodami (przychodami) z innych źródeł.

Na zakończenie chciałbym jeszcze ukazać kwestię poboru podatku. Przechodząc do meritum aspekt ten reguluje rozdział 7 ustawy. W świetle przepisów ustawy podatek dochodowy od osób fizycznych może być:
potrącany w trakcie roku podatkowego przez płatnika w formie zaliczek lub ryczałtu (np. od dochodów ze stosunku pracy, odpowiednio od przychodów z tytułu udziału w zyskach osób prawnych),
uiszczany w trakcie roku podatkowego bezpośrednio przez podatnika w formie zaliczek (np. od dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej),
uiszczany przez podatnika przy rozliczeniu rocznym (np. od alimentów, z wyjątkiem alimentów na rzecz dzieci).