Postanowienia konferencji paryskiej (1919) w sprawie Polski - próba oceny

W konferencji paryskiej, która rozpoczęła się 18 stycznia 1919 roku, a zakończyła 21 stycznia 1920 roku brało udział 27 zwycięskich państw. Wśród nich zaleźli się również reprezentanci rządu Rzeczypospolitej, kraju, który miał być utworzony jak Czechosłowacja i Węgry jako pokłosie I wojny światowej w postaci Komitetu Narodowego Polski z Ignacym Paderewskim i Romanem Dmowskim na czele, jako jedyne uznawane przedstawicielstwo przez największe mocarstwa tego okresu.

Granice Polski oraz jej powojenny ustrój miał być ustalony przez przedstawicieli 4 zwycięskich mocarstw Thomasa Wodorowa Wilsona prezydenta Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej, który początkowo odnosił się przychylnie do postulatów zgłaszanych przez przedstawicielstwo polskie, Davida Lloyda George’a, który reprezentował proniemieckie stanowisko, co znacznie zaważyło na zachodniej i północnej granicy Rzeczypospolitej, Georga Clemencau premiera Francji, która prezentowała przychylne stanowisko w sprawie Polski oraz Vittorio Emmanuelle Orlando reprezentującego Włochy.

Pierwszym dokumentem, który ustalał powojenne granice Polski traktat wersalski podpisany 28 czerwca 1919 roku. Odnosił się on głównie do sprawy powojennych Niemiec oraz kontrybucji, które miały zostać na nie nałożone (zasada czterech „D” w sprawie Niemiec), jednak całkowicie ustalał on granicę z Polską. I tak Polsce została zwrócona prawie cała Wielkopolska, i Pomorze bez Gdańska, który miał być wolnym miastem kontrolowanym przez Ligę Narodów (instytucja, która miała dbać o pokój w powojennym świecie). Natomiast na Warmii, Mazurach oraz Górnym Śląsku miał zostać przeprowadzony plebiscyt. Ludność danych terenów miała zadecydować do którego państwa chce należeć.

Sprawa Galicji wschodniej również została ustalona podczas konferencji. W czasie posiedzenia Rady Ministrów Spraw Zagranicznych Konferencji w dniu 18 czerwca wniosku, że Rusini są analfabetami oraz że są skłonni do bolszewizmu, a jedynym czynnikiem, który stabilizowałby sytuację w regionie jest polska armia. Po wielu protestach chociażby ze strony reprezentantów Zachodnioukraińskiej Republiki Ludowej, Rada Najwyższa konferencji przyznała 22 grudnia roku 1919 Polsce mandat na zarządzanie Galicją Wschodnią na 25 lat, po czym miał zostać przeprowadzony plebiscyt wśród miejscowej ludności. W sprawie granicy wschodniej skłaniano się ku granicy wschodniej Królestwa Polskiego wyznaczonej a Kongresie wiedeńskim w 1815 roku. Rada Najwyższa na wniosek brytyjskiego ministra spraw zagranicznych Curzona podjęła decyzję o przyjęciu linii Bugu jako linii rozgraniczenia. Niestety rząd Ignacego ustąpił w sprawie wschodniej granicy.

Utworzenie Państwa Polskiego w po I wojnie światowej było ogromnym sukcesem Polaków jako narodu oraz efektem starań Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego oraz Ignacego Paderewskiego. Polska odzyskała niepodległość po 123 latach niewoli. Krytycy podkreślają porażkę w sprawie północnej granicy, przede wszystkim tego, że Gdańsk nie znalazł się w rękach Polaków. Pozwolę sobie przytoczyć na zakończenie mojej pracy słowa premiera Wielkiej Brytanii Dawida Lloyd George’a: "Oto jest Polska, która pięć lat temu rozdarta była na części, pod butem trzech wielkich mocarstw, nie mając żadnych ludzkich widoków na odzyskanie swej wolności a już na pewno bez najmniejszej szansy odzyskania jej własnym wysiłkiem …. Takie były warunki. Otóż obecnie zdobyliśmy co najmniej... wolność dla 20 mln Polaków, zdobyliście absolutnie zjednoczoną Polskę. Jest to rzecz, której żaden Polak nie uznałby za możliwą pięć lat temu; ale poza tym Polacy wysuwają jeszcze roszczenia nawet wobec ludności, która nie jest ich ludnością. Domagają się 3,5 mln mieszkańców Galicji... Polacy nie mieli najmniejszej nadziei na zdobycie wolności i zdobyli swą wolność jedynie dlatego, że zginęło 1,5 mln Francuzów, 1 mln Brytyjczyków, 1/2 mln Włochów i zapomniałem ilu Amerykanów. To dało im ich wolność a teraz powiadają, że utraciliby zaufanie do kierownictwa, które im to dało...".