TPN

W drugiej połowie XIX w. w tatrzańskich lasach powstały wielkie szkody co spowodowało, że społeczeństwo polskie zaczęło się domagać ich ochrony.W 1884 Podhale z zostało dotknięte katastrofą powodzi- wskutek wycięcia dużej części lasu. Było to przyczyną wydania przez sejm galicyjski ustawy o ochronie drzewostanu. W 1884 Gustaw Lettuer wygłosił swój projekt dotyczący ochrony przyrody tatrzańskiej. Autor uważał, że Tatry powinny być dobrem całego narodu, proponował zebrać fundusz na wykupienie tatrzańskich terenów z rąk prywatnych. W 1887 roku powstało Towarzystwo Ochrony Tatr Polskich, które zapoczątkowało zbieranie owego funduszu. W 1889 roku Bogusław Królikowski zażądał utworzenia w Tatrach parku narodowego. W tym samym roku zniszczone dobra zakopiańskie wykupił Władysław Zamoyski, który rozpoczyna zalesianie zniszczonych terenów. W 1924 roku Zamoyski ofiarowuje te dobra narodowi „dla celów, nauki i kultury”. W okresie międzywojennym sprawa utworzenia w tatrach parku jest ciągle odwlekana. W końcu w 1939 roku wychodzi rozporządzenie o utworzenie na terenie Tatr parku przyrody, lecz z powodu wybuchu wojny do powstanie owego parku nie dochodzi. Po zakończeniu wojny i odwrocie Niemców lasy tatrzańskie są bardzo zdewastowane. Wreszcie 30 października 1954 roku Rada Ministrów wydała rozporządzenie o utworzenie Tatrzańskiego Parku Narodowego.
Pierwszym dyrektorem TPN-u był Marek Marchlewski, obecny to Paweł Skawiński. Zgodnie z ustawą z dnia 16 października 1991 r. dyrektor TPN jest organem administracji specjalnej w zakresie ochrony przyrody na terenie parku narodowego.
Początkowo obszar Tatrzańskiego Parku Narodowego wynosił 21556 ha. Aktualna jego powierzchnia wynosi 21164 ha, z czego 15191 ha to lasy, a 5660 ha to głównie zbiorowiska wysokogórskich hal i turni. Grunty rolne (169 ha) i wody (209 ha) zajmują 1,8% powierzchni parku. Ochroną ścisłą objęto 11514 ha z czego 6149 ha to ekosystemy leśne.
Park obejmuje najmłodsze, najwyższe i jedyne w Polsce góry typu alpejskiego, które charakteryzują się urozmaiconą rzeźbą terenu z deniwelacjami do 1700 m.W okresie ostatnich 500 - 10 tys. lat powstawały tam i znikały lodowce Najwyższym szczytem polskiej części Tatr i parku są Rysy (2499 m n.p.m.). Krajobraz ich składa się m.in. z licznych malowniczych dolin. Na terenie parku w Tatrach znajduje się ok. 650 jaskiń, z których najdłuższym i najgłębszym jest system jaskiń Wielka Śnieżna - Wielka Litworowa (długość korytarzy 18000 m, głębokość 814 m). Dla ruchu turystycznego udostępnionych jest 6 jaskiń.
Na terenie parku występują liczne potoki oraz ok. 30 jezior zwanych "stawami". Są one ważnym walorem krajobrazowym Tatr Wysokich. Największymi tatrzańskimi stawami są Morskie Oko (34,9 ha oraz 50,8 m głębokości) i Wielki Staw Polski (34,4 ha oraz 79,3 m głęb.). Jeziora tatrzańskie odznaczają się bardzo ubogim życiem biologicznym oraz niezwykłą przezroczystością wody. Długość największych potoków przekracza 20 km.
Występujące wodospady i wywierzyska, które jak np. Wodogrzmoty Mickiewicza są jedną z atrakcji parku. Największym wodospadem w parku jest Wielka Siklawa (70 m).
Roślinność w parku charakteryzuje się typowym układem piętrowym.. Liczba gatunków roślin naczyniowych w parku szacowana jest na ponad 1000, wśród których 85 podlega ochronie gatunkowej.
W parku rośnie także ok. 600 gat. mszaków, 700 gat. porostów oraz występuje 900 gat. glonów. Wiele roślin rosnących w parku to endemity tatrzańskie, karpackie lub gatunki rzadkie. Najbardziej cennymi z nich są m.in: limba, skalnica tatrzańska, ostróżka tatrzańska, dębik ośmiopłatkowy, skalnica gronkowa, goryczki i krokusy oraz szarotka alpejska, która jest jednym z symboli Tatr. Do bardziej znanych należą również sit, skucina i boimka dwurzędowa tworzące endemiczny zespół wysokogórskich muraw przebarwiających się jesienią na czerwono i nadających charakterystyczny kolor większym obszarom górskim np. "Czerwonym Wierchom"

Bogata fauna parku charakteryzuje się wieloma endemitami oraz gatunkami rzadkimi, objętymi ochroną gatunkową. Do osobliwości faunistycznych parku należą chronione już od połowy XIX wieku kozica i świstak, oraz niedźwiedź brunatny, ryś, wilk, wydra i kilkanaście gatunków ptaków, w tym: orzeł przedni, sokoły, pomurnik i płochacz halny. W wyższych partiach lasów gnieżdżą się głuszec, cietrzew i jarząbek. W lasach liczne są także jelenie, sarny i drobne gryzonie.