Krótka historia Unii Europejskiej

Dla wielu współczesnych zjawisko integracji europejskiej wydaje się czymś nowym. Tymczasem idea Europy jako jednolitego kontynentu jest bardzo stara. Nawet nazwa naszego kontynentu pochodzi od postaci wziętej aż ze starożytnej greckiej mitologii (Europa to w mitologii greckiej niezwykle piękna córka króla fenickiego Agenora). Zdaniem dziewiętnastowiecznego francuskiego historyka „Europa jest grecka, jeśli chodzi o myśl filozoficzną i sztukę, rzymska, jeśli mowa o prawie i judeochrześcijańska pod względem religii.”

Po pierwszej wojnie światowej pracowano nad modelami połączenia krajów europejskich pod znakiem pokoju na zasadzie dobrowolności. Jednak dopiero tragedia drugiej wojny światowej, tak przerażające zbrodnie holokaustu wraz z całkowitym rozbiciem i osłabieniem kontynentu, uświadomiła rządom państw europejskich potrzebę wspólnego dążenia do zapewniania bezpieczeństwa i pokoju na kontynencie europejskim. Zimna wojna i powstanie tzw. żelaznej kurtyny, czyli polityki podziału i konfrontacji pomiędzy państwami bloku socjalistycznego a państwami bloku kapitalistycznego, odsunęły w daleką przyszłość myśl o zjednoczeniu całej Europy. 5 czerwca 1947 r. sekretarz stanu USA, generał Georg Marshall wezwał państwa Europy do połączenia wysiłków na rzecz odbudowy gospodarczej i obiecał w tym celu wsparcie Stanów Zjednoczonych. W związku z realizacją tego słynnego planu zwanego planem Marshalla utworzono Organizację Europejskiej Współpracy Gospodarczej.

W 1949 r. na Kongresie Europejskim w Hadze powstała Rada Europy skupiająca 40 państw i będąca osobną organizacją. 9 maja 1950 roku minister spraw zagranicznych Francji, Robert Schuman, przedstawił opracowany przez siebie i Jeana Monneta plan „poddania całości niemiecko- francuskiej produkcji węgla i stali pod kontrolę wspólnej władzy nadrzędnej”. Zgodnie z planem Schumanna zawarto w Paryżu 18 kwietnia 1951 roku układ o Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali. Układ ten podpisało sześć krajów założycielskich (Belgia, Republika Federalna Niemiec, Francja, Włochy, Luksemburg i Holandia). Kontynuacją Traktatu Paryskiego były Traktaty Rzymskie. Weszły w życie 1 stycznia 1958 r., a na ich mocy utworzono Europejską Wspólnotę Gospodarczą i Europejską Wspólnotę Energii Atomowej. Wymienione trzy wspólnoty tworzą nadal podstawy dzisiejszej Unii Europejskiej. W 1973 roku do europejskiej „szóstki” dołączyła Wielka Brytania, Dania i Irlandia.

W 1981 r. do grona państw tworzących wspólnotę została przyjęta Grecja, a w 1986 Hiszpania i Portugalia. 7 lutego w Maastricht (Holandia) podpisany został Traktat o Unii Europejskiej i Walutowej. Nadał on jednolite ramy trzem wspólnotą europejskim. Znaczną nowością było wyznaczenie jako celu unii gospodarczej i walutowej wprowadzenia wspólnej waluty europejskiej. Szefowie państw lub rządów zebrani na Radzie Europejskiej w Madrycie w dniach 15 i 16 grudnia 1995 r. nazwali przyszłą walutę euro. 1 stycznia 1995 r. do Unii przystąpiły trzy nowe państwa: Austria, Finlandia i Szwecja. Unia liczy teraz 15 państw. UE jest tworem instytucjonalnym i politycznym, na którego działanie mają wpływ różne czynniki, więc nie da się zbudować Europy według jednego modelu czy schematu.