Politologia a inne nauki społeczne

Jedną z nauk, mającą związek z politologią jest socjologia. Socjologia jest to w największym skrócie nauka o społeczeństwie i procesach, które w nim zachodzą. Zajmuje się badaniem stosunków społecznych, określa prawidłowości powstawania i przekształcania się różnych form życia zbiorowego, analizuje zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach. Socjologia jest nauką, która w znaczący sposób wpływała i w dalszym ciągu wpływa na naukę o polityce. Płaszczyzna jej badań w dużym stopniu zazębia się z politologią. Do XIX wieku komentarze socjologiczne były stałym motywem w pracach filozofów politycznych. Począwszy od Platona, a skończywszy na Johnie Stuarcie Millu, nie znajdzie się chyba wybitnego polityka, który nie komentowałby instytucji społecznych, procesów zachodzących we współczesnych mu społeczeństwach czy struktury tych ostatnich.
Na bazie socjologii pojawiła się jedna z subdyscyplin politologii- socjologia polityki. Jest to nauka zajmująca się społecznymi uwarunkowaniami sprawowania władzy politycznej. Socjologia polityki podobnie jak teoria polityki zajmuje się rozkładem i sprawowaniem władzy w społeczeństwie. Jednakże odwrotnie niż teoria polityki, przedmiotem zainteresowania socjologii polityki nie są instytucjonalne uwarunkowania sprawowania władzy. „Podczas gdy teoria polityki „wychodzi” od państwa i bada, jak ono wpływa na społeczeństwo, to socjologia polityki „wychodzi” od społeczeństwa i bada jak ono wpływa na państwo, tj. instytucje formalnie służące rozdziałowi i sprawowaniu władzy” (Polittical sociology, 1966). Ujmowane podmiotowo pole badawcze socjologii polityki daje się uporządkować na trzech poziomach: 1) poziom ośrodków decyzyjnych; 2) poziom instytucji pośrednich; 3) poziom grup społecznych. Poziom pierwszy obejmuje badania nad elitami politycznymi, przywódcami i przywództwem politycznym oraz władzą rozumianą jako wpływ wywierany przez rządzących na rządzonych. Poziom drugi to instytucje pośredniczące w relacjach między rządzącymi a rządzonymi: biurokracja, grupy nacisku, zrzeszenia polityczne, ruchy społeczne. Poziom trzeci obejmuje zagadnienia związane ze stratyfikacją społeczną, postawami politycznymi, uczestnictwem i kulturą polityczną, a także elementy potocznej świadomości społecznej. Ujmowane procesualnie pole badawcze socjologii obejmuje dwa obszary: 1) konflikt społeczny; 2) konsens społeczny. Pierwszy obszar obejmuje badania nad przyczynami, dynamiką i następstwami konfliktów społecznych w różnych formach. W zakresie drugiego obszaru badania koncentrują się nad warunkami stabilizującymi strukturę społeczną, przyczynami zmian społecznych oraz problemami transformacji systemowej. Systematyczny rozwój socjologii polityki rozpoczął się w latach 30- tych XX w. (chociaż jej problemy były przedmiotem zainteresowań już A. de Tocquevilla, K. Marksa, M. Wezera). Czynnikiem stymulującym rozwój badań w tym zakresie było udoskonalenie metod badawczych właściwych dla socjologii (techniki kwestionariuszowe, wywiady, badania marketingowe). Pojawienie się socjologii polityki było efektem buntu wobec sposobu wyjaśniania zjawisk politycznych, jaki proponowała tradycyjna teoria polityki. Im bardziej teoria polityki koncentrowała się na ściśle politycznych zjawiskach, tym większy nacisk kładła socjologia polityki na badania struktury społecznej, uzasadniając to tym, że aby w pełni zrozumieć zjawiska polityczne, należy odwołać się do ich społecznych uwarunkowań. Podczas gdy badania prowadzone w ramach teorii polityki zmierzały do uwydatnienia tych elementów systemu społecznego, które sprzyjały zachowaniu i ochronie status quo, socjologia polityki- przynajmniej w początkowej fazie swojego rozwoju- więcej uwagi zwracała na siły odśrodkowe w systemie społecznym, czynniki zakłócające równowagę społeczną oraz powodujące konflikt. Narodziny socjologii polityki były, więc naznaczone głębokim wpływem teorii konfliktu. W chwili osiągnięcia „dojrzałości”, w socjologii polityki z większą uwagą zaczęto traktować studia nad zachowaniem porządku i konsensusu. Istotny wpływ na poszerzenie pola badawczego socjologii polityki miał rozwój nurtu funkcjonalnego funkcjonalnego w socjologii. Tym samym nastąpiło zbliżenie socjologii, polityki i teorii polityki.