Arktyka

W przeciwieństwie do bieguna południowego na biegunie północnym nie ma lądu, lecz potężna, utworzona na morzu pokrywa lodowa. Poza tym Morze Arktyczne ze wszystkich stron otacza pierścień kontynentów. Jednym z nich jest Ameryka Północna (obok Europy i Azji), do której zalicza się również Grenlandia. Bliskość owej masy lądowej sprawia, iż Arktyka (w odróżnieniu od skrajnie izolowanej Antarktydy) została zasiedlona przez wielkie ssaki lądowe. W rejonie tym świetnie się czuje najcięższy drapieżnik na Ziemi, niedźwiedź polarny, a przeżyć potrafi również człowiek, co nie jest możliwe na Antarktydzie. Eskimosi (Inuici) pod względem fizycznym są lepiej niż inni ludzie przystosowani do życia w ekstremalnym zimnie. Granica polarnej pustyni mniej więcej pokrywa się z przebiegiem izotermy lipca 2 stopnie. Obszar ten obejmuje północny kraniec Grenlandii oraz najdalej na północ wysunięte wyspy kanadyjskie. Uboga roślinność pojawia się tu tylko na nunatakach - wzniesieniach wyrastających niczym wyspy na terenach skutych wiecznym lodem. Za to w oblewających kontynent i wyspy lodowatych wodach roi się od zwierząt morskich. Na początku łańcucha pokarmowego znajduje się tutaj występujący obficie fito- i zooplankton, na końcu zaś plasują się dosyć liczne drapieżniki. Typowy mieszkaniec arktycznych wód, narwal (mondon monoceros) , osiągający 6 metrów długości, odznacza się dwuipółmetrowym, przypominającym świdrowaty szpikulec zębem wystającym z paszczy. Zwierzę, ze względu na ową broń zwane również jednorożcem morskim, ma także drugi (prawy) ząb, który jednak uległ skarłowaceniu. Eskimosi zauważyli, iż narwal niekiedy opiera się swoim zębem o skraj lodu. Przypuszczalnie samcom ząb służy do walk staczanych z rywalami w okresie godowym; samice z reguły nie mają takiego oręża. Narwale często tworzą większe stada, przebywające na granicy pływającego lodu, latem zaś zbliżają się do wybrzeży. Żywią się fauną denną - rybami, mątwami, a także skorupiakami. Wal biały (Dekohinapterus leucas) jest spokrewniony z narwalem i podobnie jak on należy do rodziny narwali, której przedstawiciele szukają pożywienia przeważnie przy dnie morskim. Tam także polują na mątwy, ryby oraz kraby. Młode osobniki do wieku około 5 lat są szarobrązowe i dopiero później stają się białe. Białuchy wydają melodyjne dźwięki, które za pomocą komór mieszczących się w wysklepionym czole skupiają w wiązki, wzmacniają, a nawet zwracają w określonym kierunku. Największym wrogiem mierzącego 5,5 metrów długości wala białego jest orka (Orcinus orca), osiągająca maksymalnie 9 metrów długości. Największy ssak ze wszystkich, jakie kiedykolwiek żyły na Ziemi, zadowala się krylem - maleńkimi skorupiakami planktonowymi, które cedzi za pomocą fiszbinów. Jego żołądek za jednym razem może pomieścić 2 tysiące litrów pokarmu. Poza morzem ten ważący 130 ton i liczący 33 metry długości kolog zginąłby zmiażdżony ciężarem własnego ciała. Już noworodek płetwala błękitnego (Balaenoptera musculus) przychodzi na świat, mając 7 metrów długości. Oddychając, zwierzę to wyrzuca fontannę wody na wysokość 9 metrów. Niegdyś płetwale i inne wieloryby były celem polowań głównie ze względu na grubą warstwę tłuszczu. W XX wieku ich liczebność drastycznie zmalała. Obecnie z populacji liczącej niegdyś 150 tysięcy sztuk pozostało zaledwie 3000 osobników, dziś ściśle chronionych. W lecie płetwale błękitne przebywają w obfitujących w pokarm wodach arktycznych, a jesienią zaś wędrują w rejon równika, aby w ciepłych wodach łączyć się w pary.