Typografia w pigułce

Dlaczego istnieje tak wiele czcionek? Dlaczego potrzebne są nowe? Jakie są różnice pomiędzy nimi wszystkimi? Są to jedne z najczęściej zadawanych pytań na temat czcionek.
Wybór z ponad czterdziestu tysięcy istniejących krojów dostępnych do projektów, zarówno dla nowicjuszy, jak i profesjonalistów może stać się problemem.
Projektowanie typów czcionek jest podobne do projektowania różnych innych produktów. Łączy je interpretacja potrzeb oraz trendów danego okresu. Potrzeby na dany produkt wiążą się ze zmianami gustów ludzi są odzwierciedleniem ich potrzeb, chęci wyróżnienia się z tłumu. Weźmy na przykład meble, przedmioty gospodarstwa domowego, samochody, komputery, są przedmiotami funkcjonalnymi, które stale się zmieniają. Konsumenci zastępują swoje stare produkty na nowe o takich samych funkcjach jednak różniących się wyglądem, szybkością czy nawet wagą. To samo dotyczy czcionek, z jedną małą różnicą, odpowiedni dobór kroju pisma ma zasadnicze znaczenie dla powodzenia i skuteczności przekazu.
Niektóre czcionki wybiera się ze względu na ich funkcjonalność, podczas gdy inne wybierane są za nowy, przyciągający wzrok wygląd. Zanim będziemy mogli zrozumieć różnicę między krojami ważne jest, aby dostrzec różnice. Jest to umiejętność nabyta, której nauczyć może się każdy z nas, kto wykazuje chęć ich poznania. Na pierwszy rzut oka wiele czcionek wygląda podobnie, zwłaszcza dla niewykwalifikowanego oka, jednak z czasem dostrzeżemy czym się różnią i jak te różnice wpływają na skuteczność i atrakcyjność pracy.

Czcionki, lub alfabety, składają się z wielu znaków. Każdy znak składa się z różnych części, z których wszystkie mają nazwę, podobnie jak nazwy poszczególnych części ciała.. Postaram się teraz przybliżyć terminologię, która ułatwi porównywanie krojów oraz rozpoznawanie podstawowych struktur różnych czcionek.

”Wierzchołek górny – Punkt uformowany na szczycie znaku, np. w ‘A’, w którym spotykają się prawa i lewa kreska.
Ramię – Pozioma linia otwarta na jednym lub obu końcach, jak w przypadku T’ i ‘F’ oraz górna kreska w ‘K’ czy ‘Y. Zwany również belką.
Wydłużenie górne i dolne – Wydłużenie górne rozciąga się ponad wysokość x pisma; wydłużenie dolne przechodzi poniżej linii bazowej pisma.
Ostroga – Ostro zaznaczony szeryf.
Zakończenie dziobkowe – forma szeryfu na końcu ramienia.
Łuk – Część znaku, która otacza przestrzeń w okrągłych glifach, jak np. w ‘O’ i ‘e’. Łuk może być domknięty lub otwarty.
Wspornik – Przejściowa forma łącząca trzon z szeryfem.
Broda – Zaokrąglona końcówka ‘G’.
Oko – Przestrzeń wewnątrz łuku, jak w przypadku ‘e’, ‘a’ oraz innych liter.
Kreska pozioma – Pozioma kreska przecinająca główny trzon.
Poprzeczka – Pozioma kreska na znaku ‘A’, ‘H’, ‘T’, ‘e’, ‘f’ oraz ‘t’ przecinająca główny trzon. Nazywana również kreską poziomą.
Rozwidlenie – Wewnętrzny punkt, w którym stykają się dwie zakrzywione kreski.
Uszko – Mała kreska rozciągająca się od prawej strony łuku litery ‘g’ lub wystająca z trzonu liter takich jak ‘t’ i ‘f’.
Ziarno – Ozdobna kreska zakończenia na szczycie znaków takich jak ‘a’ i f.
Noga – Niższa, może być również pochylona w dół kreska litery. Czasami również stosowana do wstęgi przy ‘Q’.
Ligatura – Zwykle poprzeczka lub ramię rozciągająca się wzdłuż pary liter w celu ich połączenia.
Łącznik – Kreska łącząca dwie różne części litery, takie jak np. łuki dwupiętrowego ‘g’.
Pętla – Łuk uformowany przez wstęgę dwupiętrowego ‘g’.
Szeryf – Mała kreska na końcu głównej poziomej lub pionowej kreski.
Wygięcie górne – Wygięta kreska przechodząca w nogę ‘h’ lub ‘n’.
Grzbiet – Kreska wygięta od lewej do prawej strony w ‘S’ oraz ‘s’.
Występ - Zakończenie przy trzonie okrągłej litery.
Trzon – Główna pionowa i pozioma kreska litery.
Akcent – Kierunek ustawienia lub nachylenie wygiętego znaku.
Zawijas – Wydłużona i wygięta kreska wejściowa i wyjściowa.
Wstęga – Kreska z wydłużeniem dolnym przy ‘Q’, ‘K’, oraz ‘R’. Wydłużenia dolne przy ‘g’, ‘j’, ‘p’, ‘q’ oraz ‘y’ można również nazywać wstęgami, tak jak pętlę ‘g’.
Piętka – Koniec kreski, który może przybierać różne formy, np. ostrą, rozszerzoną, wypukłą, wklęsłą lub zaokrągloną.
Wierzchołek dolny – Łuk formowany u dołu litery, gdzie stykają się prawa i lewa kreska, jak np. w ‘M’.”
Kroje czcionek można klasyfikować wedle cech ich wyglądu, czasu powstania, pochodzenia, przeznaczenia i innych kryteriów. Ma to za zadanie wprowadzić porządek w ogromnej ilości dostępnych rodzajów pisma. Pozwala projektantowi podejmować trafniejsze decyzje typograficzne, jak również lepiej rozumieć zjawisko kroju pisma. Dzielimy je na:
SZERYFOWE I BEZSZERYFOWE
krój szeryfowy (serif) – szeryfy to ozdobne, krótkie kreski stosowane w wielu krojach pisma do zwiększenia dekoracyjności danego fontu. Najczęściej są to poziome kreski będące stopkami liter, ale mogą występować również w innych miejscach znaków. Jeżeli dany font został zaprojektowany z wykorzystaniem szeryfów, to są one konsekwentnie stosowane w całym zestawie znaków pisarskich danego fontu. Przykładem takiego kroju jest „Times New Roman”.
AaBbCc
krój bezszeryfowy (sans serif) – krój pisma pozbawiony szeryfów. Przykładem takiego kroju jest „Arial”.
AaBbCc

JEDNOELEMENTOWE I DWUELEMENTOWE
krój jednoelementowy (linearny) – krój pisma, w którym litery (i oczywiście wszystkie pozostałe znaki) są zbudowane z kresek tej samej szerokości (czyli grubości). Przykładem takiego kroju jest np. „Arial”.
AaBbCc
krój dwuelementowy – w odróżnieniu od kroju jednoelementowego, kreski stanowiące znaki mogą różnić się szerokością, np. wszystkie pionowe są innej szerokości niż poziome, lub też gdy szerokość tych kresek zmienia się płynnie, dowolnie według uznania ich projektanta. Przykładami takiego kroju jest „Times Roman”.

AaBbCc
STAŁE I PROPORCJONALNE
krój proporcjonalny - to taki, który odzwierciedla naturalny kształt poszczególnych liter, np. litera ‘r’ jest znacznie węższa od litery ‘m’. W tekście złożonym przy pomocy takiego kroju odstępy pomiędzy sąsiednimi literami są identyczne i wyrazy, lub inne napisy, wyglądają naturalnie. Odległości pomiędzy środkami sąsiednich znaków są różne. Przykładem jest „Times New Roman”.
Graficzne kształtowanie tekstu…
01234567890123456789012345678
Typografia

krój o stałej szerokości (maszynowy) - stosuje się, na przykład, po to, aby liczba znaków w każdym wierszu była ta sama, a znaki w pionie układały się w kolumnach Przykładem takiego kroju jest „Courier”.
Graficzne kształtowanie tekstu...
01234567890123456789012345678
Typografia

RODZINY KROJÓW
Współczesne kroje pism grupowane są w „rodziny”. Kroje w rodzinie wykazują się podobieństwem pewnych podstawowych cech, mogą natomiast różnić się grubością, pochyleniem, wielkością odstępu między znakami itp. Za przykład posłuży tu „Helvetica”. Posiada ona wiele swoich odmian, m.in.: Helvetica-Bold, HelveticaNeue, HelveticaNeueLT Pro 25, itd.
Należy pamiętać, iż oprócz odpowiedniego dobru kroju pisma, na czytelność tworzonych tekstów wpływa również odpowiednio dobrany rozmiar czcionki, odpowiednie odstępy między literami, wyrazami, wierszami a także wybór odpowiedniego rodzaju składu. Ponadto każdą treść można wrazić nie tylko krojem, ale również układem tekstu.

Słowo pisane wyrażone typograficznie to samodzielny, piękny i bogaty świat.
Wiele z tych technik typograficznych zmieniały się na przestrzeni lat,
wahając się od projektanta do projektanta, a nierzadko z kraju do kraju. Młodzi projektanci jeśli nie są zaznajomieni z krojami, powinni używać ich oszczędnie i wybiórczo, do momentu, aż poczują się bardziej komfortowo w ich wyborze.