Utylitaryzm skrajny- radykalnie odmienny od marksizmu. Filozofia anarchizmu.

Anarchizm- koncepcja społeczeństwa bez władzy państwowej. W szerszym znaczeniu- to koncepcja społeczności, która w żadnej dziedzinie, produkcji, zarządzeniu, handlu, religii, nauczaniu, w rodzinie
itp. nie dopuszcza przymusu.
Anarchizm (l9w.) przybrał 2 skrajne postacie:
radykalny indywidualizm (twórca- Max Stirner),
anarchistyczny komunizm (Piotr Kropotkin)
Pomiędzy nimi sytuuje się rosyjski filozof- Bakunin.
Neomarksizm.
Teoria krytyczna szkoły frankfurckiej- współczesna kontynuacja anarchizmu ( Herbert Marcuse).
Anarchiści twierdzą, że człowiek nic jest z natury zły. Od innych naturalistów różni ich to, że ich wiara
to jest bardzo głęboka. Należy zniszczyć te instytucje społeczne, które zniewalają człowieka, głównie państwo.
Anarchiści zajmują wspólne stanowisko w kwestiach:
wolność- podstawowa wartość,
zwalczają państwo- jako twór uniemożliwiający wolność,
dążą do budowy lepszego społeczeństwa, które obędzie się bez państwa
Odmiany anarchizmu:
radykalny indywidualizm (twórca Max Stirner, Stirner- tne, kto ma największą czelność).
Wg niego jednostka nie jest wolna, jeśli musi liczyć się ze społeczeństwem. Społeczeństwo jest widmem, więc nie ma powodu, by mu służyć. Widmem, fikcją jest też wszystko, co jest postacią społeczeństwa (np. rodzina, naród) i co się z niego wywodzi (np. prawo).
Jeśli człowiek odrzuci te widma, to „realny jestem tylko ja sam”. Należy być egoistą, czyli nie należy niczemu przypisywać wartości, tylko samemu sobie. Dla wyzwolonej od tego jednostki nie ma norm- prawa, nakazów, podstaw itp. Również miłość nie jest dla jednostki nakazem, to tylko natura- człowiek nie jest do niczego powołany, nie ma zadań (jest tj. roślina albo zwierzę). Można człowieka porównać do ptaka.- Skoro nie ma norm- nie ma dobra i zła, można robić, co się chce. Nie trzeba liczyć się z ludźmi, każda jednostka może zachowywać się tak, jakby nikogo nie było. Innych może traktować jako- własność i wszystko, co inni mają, to też moja własność. Stirner odrzuca wszystkie normy- jego doktryna to anarchizm.
Etyka Kropotkina – twierdził, że jednostka ze swojej natury jest wytworem społecznym, musi wychowywać się wśród społeczności, ale o charakterze komunistycznym. Nawoływał do budowy społeczeństwa, w którym środki produkcji byłyb7y wspólną własnością. Jego stanowisko to tzw. „anarchosyndykalizm”. Wyznawcy jego poglądów działali w formie „syndykatów” (związków zawodowych).
Bakunin – podkreślał, że wolność to najwyższa wartość. Państwo, które ze swej istoty nie dopuszcza wolności, należy obalić i zastąpić np. federacją.
Anarchizm współczesny – teoria krytyczna szkoły francuskiej (1966-72 – największy rozkwit – działała przy Uniw. we Frankfurcie nad Menem. Herbert Markus – najbardziej głośny przedstawiciel współczesnego anarchizmu – zajmował się badaniami społecznymi.
Współczesny anarchizm – określa się jako przeciwstawiający się marksizmowi. Jak wszyscy naturaliści, tak neomarsiści uznają, że największa wartość – to powszechny dobrobyt. Ma być zniesienie prawa powszechnej własności (środki produkcji, ziemia, bogactwa naturalne, mieszkania i wyposażenia, ubrania, żona, dzieci, krewni itp.)
Powinien być zanik prawa. Zanik prawa oznacza zanik państwa. Zanik instytucji społecznych zniesie ograniczenia ludzkiej swobody działania – ludzie mogą robić to co chcą.
Powinno się zlikwidować przymus pracy – człowiek uwolniony od przymusu pracy będzie chciał sam pracować i robić coś pożytecznego.
Dobra, zapasy – to wspólna własność (każdy może przyjść do własnych magazynów, wziąć dobra i potrzebne mu rzeczy do zaspokojenia bieżącej konsumpcji).
Współczesne tendencje neomarksistowskie nie są tak radykalne jak kiedyś.
Jedynymi siłami społecznymi mogącymi wyzwolić człowieka to grupy, które jeszcze w całości nie zintegrowały się z kapitalistycznymi regułami (np. młodzież lub nawet margines społeczny).
Należy zwalczać wszystkie organizacje przymusu.
Te 4 rodzaje etyk uznają realizacje naturalnych pragnień człowieka za najwyższa wartość.
Wartości transcendentalne - dane od Bona.

Wartości duchowe mogą być różnic pojmowane. Można wyróżnić 2 zasadnicze stanowiska: religijna i pozareligijna.
Idealizm obiektywny- zakłada, iż świat wartości istnieje całkowicie zależnie od człowieka, jego mniemań, wyobrażeń i dążeń. Istnieje poza czasem i przestrzenią sam przez się, a więc także całkowicie niezależnie od duchowej natury człowieka a tylko poprzez człowieka i jego czyny manifestuje się. Twórcami idealizmu obiektywnego byli Sokrates i Platon.
Idealizm kreacjoaistyczny- stoi na stanowisku, że świat wartości nie tylko manifestuje się przez człowieka i jego działanie, ale jest też przez te działanie tworzony i podtrzymywany w swym istnieniu. Tworzenie wartości transcendentnych jest zadaniem i celem uwolnionej od naturalnych potrzeb i pragnień duchowej natury człowieka. Wprawdzie wartości te nie istnieją poza czasem i przestrzenią ale sądy o nich mają charakter pozaczasowy, tzn. są prawdziwe niezależnie od wszelkich zmian warunków i okoliczności, np. sąd, że dany człowiek postąpi źle, obmawiając swego sąsiada jest prawdziwy niezależnie od czasu i okoliczności. Twórcą najbardziej znanej koncepcji etycznej tego typu jest Immanuel Kant.
Etyki religijne są także zróżnicowane, ale źródło tego zróżnicowania leży nie w kwestii sposobu istnienia wartości, lecz w sposobie ich uzasadniania.
Tomiści- kontynuujący idee św. Tomasza z Akwinu do oparcia aksjologii i etyki na rozumie i na teoretycznym uzasadnieniu norm.
Moderniści- czyli zwolennicy etyk personalistyczno - egzystencjalnych, kontynuujący w pewnej mierze idee św. Augustyna, dążą do oparcia wskazań etycznych na zindywidualizowanych doznaniach i przeżyciach religijnych oraz sytuacji życiowych.