Postulat własności prywatnej

Zwolennicy umiarkowanego rozumienia tego postulatu uważają, że należy dążyć do stopniowej likwidacji wartości prywatnej, rozpoczynając od podstawowych środków produkcji (ziemi wraz z bogactwami, zakładów produkcyjnych i usługowych itp.) kontynuując proces uspołecznienia, aż do momentu osiągnięcia stanu wspólnoty wolnej od egoizmu i opartej na pełnej jedności interesów.
Zwolennicy radykalnego rozumienia tego postulatu uważają, że korzenie egoizmu można odciąć tylko dokonując jednorazowego aktu rewolucyjnego, który zlikwiduje wszelką własność, a więc środków produkcji, konsumpcji (mieszkania i ich wyposażenie, samochody, odzież i inne dobra indywidualnego użytku), a nawet własność osobistą (mąż, żona, dzieci). Tam, gdzie nic nie jest moje, nie może też się narodzić żaden egoizm.

Twórca hedonizmu- Arystyp z Cyreny (5/4 w pne.)- był przekonany, że wiedzę zdobywamy drogą umysłową, nasze stany są bądź przyjemne albo przykre.
Takie stanowisko nazywa się hedonizmem
Powstała Szkoła Cyranejska, Epikur (341r. pne.) założył Szkołę Filozoficzną. Szczęście polega na doznawaniu przyjemności. Jeśli doznajemy cierpień, nie mamy szczęścia.
Rozum wskazuje, że istnieją cierpienia fizyczne i cierpienia duszy.
Cierpienia duszy: lek przed samą możliwością cierpienia, obawa przed niemożnością osiągania szczęścia, strach przed bogami, lęk przed śmiercią.
Szczęście jest stanem wrodzonym. Człowiek sam o sobie powinien stanowić.

Utylitaryzm egoistyczny.
Thomas Hops twierdził, że każdy człowiek z natury jest egoistą. Dąży do tego poprzez swoje osobiste
potrzeby.
Zasada utylitaryzmu głosi, że działanie ma wartość dodatnią, gdy człowiek zabiegając o własne interesy, służy zarazem interesom ogółu.
Działanie jest dobre, gdy zmniejsza ogólny bilans cierpień, a zwiększa bilans przyjemności. Złe jest takie działanie, które w imię własnego interesu, zadaje innym cierpienie.
Thomas Hobbes, Jereny Bentham, John Stuart Mili, Anthony Shaftesbury

Zasada użyteczności głosi: postępowanie jest słuszne, jeżeli prowadzi do uzyskiwanej największej ilości szczęścia. Postępowanie jest .słuszne, jeśli prowadzi do uzyskania jak największej przyjemności.
Utylitaryzm- to forma hedonizmu. Istotą utylitaryzmu jest podkreślanie efektów postępowania. Działania są słuszne tylko wtedy, gdy dostarczają więcej skutków korzystnych niż szkodliwych.
Wg utylitarystów, każdy może ocenić, czy ich postępowanie byłoby czy nie byłoby słuszne.

Rachunek hedoniczny, czyli rachunek użyteczności lub bilans hedoniczny- co przynosi najwięcej
przyjemności a najmniej bólu.
Rachunek hedoniczny (rach. użyteczn): 1. Intensywność, 2. Długotrwałość, 3. Pewność, 4. Głębokość,
5. Odroczenie, 6. Bogactwo, 7. Czystość
Wg Milla wartość moralna zależy od skutku.
Utylitaryzm to uznawanie szczęścia za wartość najwyższą.
„ Lepiej być niezadowolonym „człowiekiem”, niż niezadowoloną „ świnią”.
Wyróżnia się:
utylitaryzm czynu- uznaje, że metoda utylitaryzm powinna wychodzić od konkretnych zachowań, uznawane za moralne i niemoralne i z nich dopiero wydobywać konkretne zasady.
utylitaryzm zasad- chce najpierw określić ramy ogólnych norm i dopiero na ich podstawach orzekać, jakie konkretne postępki są niedopuszczalne.
Wg Bethama i Milla- motywy czynu są nieistotne, a o wartości moralnej decydują skutki. Utylitaryzm jest dostrzegany jako filozofia polityczna, zajmująca się zasadami demokratycznymi.

Socjologia moralności.
Utylitaryzm altruistyczny (są to uczucia).
Wg A. Shaftesbury: Idea uczuciowego podłoża utylitaryzmu: wartość jest pozytywną emocjonalnie na dany stan rzeczy, a przeciwwartość negatywna. U podstaw ocen leżą więc uczucia. Zaspokajanie własnych potrzeb, pragnień, kłamstwo jest dobre, a czasami złe- zależy to od sytuacji.


Karol Marks, Alexis de Tocqueville, Max Stirner, Piotr Kropotkin, Michał Bakunin, Herbert Marcuse.
Zwolennicy utylitaryzmu kolektywistycznego- uznają zaspokojenie potrzeb na poziomie pragnień najwyższą wartość.
Z indywidualnych dążeń do dobrobytu nigdy nie da się wyprowadzić powszechnej zbiorowości.
Etyki utylitaryzmu kolektywistycznego różni od etyk indywidualnych to, że nie poprzestają na apelach moralnych, ale podają też wykonawców różnych ideałów kolektywistycznych.
Wśród różnych odmian kolektywizmu umiarkowanego największe wpływy uzyskał „marksizm”, a kolektywizmu indywidualnego- „anarchizm”.
Marksizm- zmierzał do realizacji wspólnoty komunistycznej. Anarchizm- zmierzał do realizacji wspólnoty anarchistycznej
Marksizm- twórcą był K. Marks (niem. filozof). Utylitaryzm umiarkowany
Marksiści twierdzili, że natura ludzka jest dwubiegunowa- rozciąga się. między egoizmem a altruizmem.
Dążeń altruistycznych i egoistycznych nie da się całkowicie wyeliminować z natury ludzkiej, człowiek też nie może być totalnym egoistą, bo inni są mu do życia potrzebni.
Częściami składowymi natury ludzkiej jest min. dążenie do życia wśród innych ludzi.
Kolektywiści sądzą, że kształt natury ludzkiej zależy od stosunków głównie własnościowych.
Dla większości łudzi dobrobyt- to wielka wartość.
Trwała niemożliwość zaspokojenia potrzeb jest dramatem- o tzw. „alienacja” (wyobcowanie). Jeżeli alienacja dotyczy potrzeb elementarnych- to jest równoznaczne z utratą chęci do życia.
Np. alienacja filozoficzna - gdy człowiek musi oddychać, a wie, że oddycha zatrutym powietrzem.
Skrajna alienacja prowadzi do samobójstwa.
Alienacja ekonomiczna- to podstawa do wyjścia innych alienacji. Alienacja religijna- to najwyższy
stopień alienacji.
Wg marksistów religia nie istnieje, jest alienacją, wyobrażeniem.
Własność prywatna inicjuje wszystkie alienacje.
Marksiści sądzą, by wyeliminować alienację, należy umożliwić każdemu realizację potrzeb poziomie ich pragnień.
Zapewnienie wszystkim zaspokojenia potrzeb na poziomie ich pragnień wymaga wysokich zasobów
dóbr, a to wymaga włożenia pracy.
Człowiek żywi określone pragnienia, które wyznaczają jego wolę i pragnienie do wykonywania danego zawodu.
Skoro człowiek musi pracować, to wymaga, by praca była zgodna z jego zainteresowaniami, i umożliwiła rozwój. Praca tłumiąca naturalne predyspozycje prowadzi do alienacji wtedy, gdy człowiek musi tę pracę wykonywać.
Musi istnieć praca umożliwiająca pełny rozwój predyspozycji- czyli to tzw. samorealizacja, wtedy człowiek pracuje nie z konieczności ale-z pragnienia.
Praca wykonywana jednostkowo nie jest w stanie zapewnić wszystkich dóbr, potrzebnych do zaspokojenia potrzeb na poziomie pragnień.
Kolektywiści sądzą, że człowiek chce żyć w warunkach równości społecznej.
Marksiści sądzą, że nowy człowiek będzie miał przebudowaną naturę z egoistycznej w altruistyczną ( to tzw. „uspołecznienie”). Uspołecznienie wymaga urządzenia takiego społeczeństwa, aby każdy mógł realizować swoje interesy poprzez interesy reszty społeczeństwa.
Wg Marksa jednostka nie jest celce samym w sobie, ale jest integralną częścią społeczeństwa, każda zależy od innych jednostek, każda jednostka z innymi jednostkami i społeczeństwem tworzy jedną całość, w której osiągają własne szczęście.
Jedynym rzeczywistym bytem jest społeczność („kolektyw”).
To przeciwieństwo „jednostki dzisiejszej”(bo dziś jednostka osiąga cele głównie kosztem innych, nie jest nierozerwalnie związana z resztą społeczeństwa.
Marksiści uważają, iż nie wszyscy powinni mieć udział we władzy (np. ludzie nie rozumiejący obiektywnych mechanizmów i kierunków rozwoju społecznego). Ideały marksistowskie poniosły porażkę. Wprowadzanie na siłę idei komunistycznych zazwyczaj prowadzi do ludobójstwa (np. Kambodża, Kuba).
Wg Alexis de Toequeville: w człowieku drzemią 2 pragnienia:
dążenie do wolności- dążenie do wolności rodzi nierówności społeczne.
dążenie do równości