Gałęzie prawa.

Gałąź prawa – zbiór aktów normatywnych, które regulują sferę życia – jednorodne tematycznie.
Gałęzie prawa składają się na system prawa.
Gałęzie prawa możemy podzielić i sklasyfikować według różnych kryteriów.
1. Kryterium – cel gałęzi prawa, czyli cel regulacji.
a). Interes państwa – gałęzie prawa publicznego,
b). Interes jednostki – gałęzie prawa prywatnego.
Prawo publiczne:
prawo konstytucyjne,
prawo finansowe,
prawo administracyjne,
prawo karne.
Prawo prywatne:
prawo cywilne,
prawo spadkowe,
prawo gospodarcze,
prawo handlowe.

2. Kryterium treść – zakres problemu.
Prawo formalne.
Prawo materialne.
Prawo materialne – określa istotę danego stosunku, np. prawa, obowiązki stron, czas trwania, skutki stosunku prawnego, sankcje.
Gałęzie prawa materialnego:
prawo karne - (KK) określa co to jest przestępstwo (nie określa procedury) kto jest przestępcą, wina – skutki, kary.
Prawo cywilne,
Prawo administracyjne.
Prawo formalne – (proceduralne) zajmuje się problematyką postępowania procedury wykonywania praw (obowiązków) zawartych w prawie materialnym.
Gałęzie prawa formalnego:
Postępowanie karne(KPK) – określa etapy postępowania z podejrzanym o popełnienie przestępstwa oraz ze skazanym. Określa proces śledztwa, dochodzenia – czyli część przygotowawczą, w którym momencie się rozpoczyna, kto, jakie etapy, kto po kim mówi, określa reguły wypowiedzi, jakie dowody można przeprowadzić, co to jest narada sędziowska, proces odwoływania się od orzeczenia, określa procedurę kary.
Postępowanie cywilne (procedura cywilna) KPC.
Postępowanie administracyjne – źródłem postępowania jest KPA.

Charakterystyka gałęzi prawa.
Prawo konstytucyjne.
Zajmuje się ustrojem państwa. W szczególności zajmuje się prawami, obowiązkami i wolnościami jednostki, ponadto prawem wyborczym, samorządem terytorialnym, stanami nadzwyczajnymi, źródłami prawa, organami władzy ustawodawczej, wykonawczej, sądowniczej oraz organami kontroli i nadzoru prawa.
Prawo finansowe.
Zajmuje się budżetem państwa oraz budżetami lokalnymi, jak się je konstruuje, naucza o podatkach, cłach, opłatach itd. Np. budowa aparatu skarbowego.
Prawo administracyjne.
Największa gałąź prawa, składa się z ok. 300 ustaw, które obejmują np. ochronę środowiska, wodne, łowieckie, górnicze, budowlane, geodezyjne.
Istotą jest nierówność stron – przewaga organu publicznego nad interesem prywatnym.
Prawo cywilne.
Zajmuje się zobowiązaniami, czyli umowami, uprawnieniami stron umowy, odpowiedzialnością za niedotrzymanie umowy, prawem rzeczowym, dokonuje charakterystyki konkretnych umów: sprzedaż, dzierżawa, itd.
Prawo rodzinne i opiekuńcze.
Dotyczy sfery życia osobistego człowieka – zawarcie związku, obowiązki, prawa małżonków, rozwiązanie małżeństwa, podział majątku, stosunki – dzieci – rodzice i na odwrót oraz adopcję i przysposobienie.
Prawo spadkowe.
Obejmuje problematykę dziedziczenia – spadkowe i testamentowe – ustala reguły dziedziczenia (pokrewieństwa i powinowactwa).
Prawo gospodarcze.
Uruchomienie i przebieg działalności gospodarczej, upadłość, prawa i obowiązki.
Prawo pracy.
Stosunki pracownik – pracodawca – ubezpieczenia społeczne, zasiłki społeczne, pomoc społeczna.
Prawo wykroczeń.
Prawo wykroczeń (meterialne),
Postępowanie w sprawach o wykroczenia.
Prawo międzynarodowe.
Normy prawne regulujące stosunki prawne: organ międzynarodowy, a inny organ międzynarodowy (przestrzeń kosmiczna, wody międzynarodowe).
Prawo międzynarodowe prywatne.
Stosunki jednostki w związku z kontaktami tej jednostki (spadki, małżeństwa z obcokrajowcami).

Postępowanie cywilne – zajmuje się realizacją materii zawartej w prawie cywilnym, procedurami (czyli tryb odwoływania, apelacji, kasacji).


Źródła prawa.
Źródła prawa – akty normatywne, które są zhierarchizowane, czyli zajmują odpowiednie miejsce w systemie – obejmują regulacją wszystkie dziedziny.
Kategorie.
1. Powszechnie obowiązujące.
Konstytucja,
Umowa międzynarodowa ratyfikowana za zgodą sejmu i senatu,
Ustawa,
Umowa międzynarodowa zwykła (ratyfikowana przez prezydenta bez zgody sejmu i senatu),
Rozporządzenie
2. Źródła lokalnie obowiązujące.
Uchwała organu stanowiącego samorządu terytorialnego, czyli rad gmin, powiatów, sejmików wojewódzkich.
Rozporządzenia porządkowe – wydawane przez wójtów, burmistrzów, prezydentów, starostów, marszałków województwa i wojewodów.
3. Źródła wewnętrznie obowiązujące.
Uchwały Rady Ministrów,
Zarządzenia ministrów.
W Polsce nie ma ustawy konstytucyjnej (jak np. Mała Konstytucja).
Precedens – pierwsze zdarzenie – daje uzasadnione przypuszczenie, które przerodzi się w przktykę stosowaną w przyszłości.

Konstytucja.
Akt normatywny o szczególnej mocy, treści i szczególnej formie. Wszystkie akty normatywne muszą być z konstytucją zgodne. Na straży zgodności stoi Trybunał Konstytucyjny. konstytucja reguluje ustrój państwa.

Budowa – XIII rozdziałów, 243 artykuły, preambuła, ułożenie treści przemyślane, wskazuje priorytety, zasady ogólne, status jednostki, a później budowa władzy.
Szczególny sposób uchwalania:
Uchwala parlament (dwie izby) – Zgromadzenie Narodowe – praca wspólna 2 izb.
Konstytuanta – organ szczególny powołany do uchwalenia konstytucji (w Polsce nie było).
Metody mieszane – Zgromadzenie Narodowe uchwala, a naród przyjmuje w drodze referendum.
Na obecną chwilę nie ma przepisów w sprawie uchwalenia konstytucji. Ustawa z 1992r. została uchylona Konstytucją z 1887r. – utrwalenie ustroju, konstytucji.
Szczególny tryb zmiany – polega na tym, że tylko trzy podmioty mogą zwrócić się o zmianę konstytucji: - 1/5 składu sejmu
cały senat,
prezydent.
Wniosek przyjmowany jest przez sejm (2/3 posłów przy co najmniej 50 % udziale posłów).
Senat uchwala zgodę – bezwzględna większość głosów.
Jeżeli zmiany dotyczą I,II,XIII rozdziału wówczas te trzy podmioty mogą zażądać przeprowadzenia referendum – wiążące gdy uczestniczy bezwzględna większość uprawnionych do głosu, co najmniej 50%.
Tylko ten akt ma zastrzeżoną nazwę – konstytucja.
Klasyfikacja konstytucji:
małe – nie zawiera wszystkich treści konstytucyjnych, a tylko budowę, kompetencje i relacje między władzą ustawodawczą i wykonawczą.
Pełna – zawiera wszystkie treści konstytucyjne,
Elastyczna – jest łatwa do zmiany, zmienia się tak jak zwykłe ustawy.
Sztywna – trudna do zmiany, wymaga przejścia skomplikowanej procedury, np. tak jak w Polsce.
Pisana.
Niepisana – np. Wlk. Bryt. Część jest w formie zwyczaju np. premier.
Formalna – jeden akt normatywny (np. w Polsce).
Materialna – tzn. takie na które składa się wiele aktów normatywnych (Polska 1992 – 1997)

23.11.02r.
UMOWA MIĘDZYNARODOWA RATYFIKOWANA przez prezydenta za zgodą sejmu i senatu dotyczy:
Granic
Pokoju
Sojuszy
Budżetu państwa,
Członkostwa w organizacjach międzynarodowych,
Praw i wolności człowieka oraz innych spraw , które są regulowane ustawą.
Musi być zgoda obu izb w formie ustawy uchwalonej zwykłą większością głosów przy obecności połowy ustawowego składu.
Inne – polskie organy wyzbywają się części uprawnień na rzecz organów ponadnarodowych lub międzynarodowych. Ratyfikacja przez prezydenta za zgodą obu izb większością 2/3 połowy składu.
Może tu wystąpić jeszcze 1 tryb ratyfikacji, jest to ratyfikacja w trybie referendum ogólnokrajowego, jest ono wiążące jeśli weźmie udział co najmniej połowa uprawnionych do głosowania.

USTAWA – uchwala tylko parlament – zwykłą większością głosów przy obecności połowy posłów.
Moc równa ustawie – rozporządzenie Prezydenta z mocą ustawy – może być wydane w czasie stanu wojennego, na wniosek RM gdy sejm nie może się zebrać. Podlega ono zatwierdzeniu na najbliższym posiedzeniu.
Ustawa jest uniwersalna, może regulować wszystkie kwestie bez żadnych ograniczeń.
Może regulować ogólnie – szczegóły pozostawia rozporządzeniom, albo szczegółowo (drobiazgowo).
Może być krótka albo obszerna.
Ustawa nie wymaga upoważnienia do jej uchwalenia.
Są kwestie, które wymagają uchwalenia ustawą:
Budżet,
Prawa i obowiązki człowieka,
Stosunki państwo – kościół, związki wyznaniowe.

UMOWA MIĘDZYNARODOWA – zwykła.
Ratyfikowane przez prezydenta, bez zgody izb. Są to mniej ważne – inne treści.

ROZPORZĄDZENIE.
Akt wykonawczy wydawany przez wyraźnie wymienione w konstytucji organa.
Mogą je wydawać: prezydent, premier, ministrowie resortowi, przewodniczący komitetów wchodzących w skład RM, rada ministrów jako całość, KRRiTV.
Rozporządzenia wydawane są na podstawie wyraźnego upoważnienia ustawowego, ich celem jest wykonanie ustawy, upoważnienie określa precyzyjnie zakres regulacji.
Publikowane są w Dzienniku Ustaw – odpowiada za to Premier.

Wewnętrznie obowiązujące to:
Uchwały Rady Ministrów,
Zarządzenia Ministrów.
Są to akty normatywne, które są także wydawane na podstawie ustawy, który upoważnia konkretny organ do wydania i określa treść, która ma być regulowana.
Zarządzeniami i uchwałami nie można regulować spraw stosunków organ – obywatel, tylko sprawy wewnętrzne, np. MF – nie może regulować obowiązków płatnika na płaszczyźnie organ – obywatel, tylko organizacyjnie.
Publikowane są w Monitorze Polskim.
Akty prawa miejscowego (samorząd terytorialny) lub wojewoda. Do organizacji samorządu terytorialnego, które wydają te akty zaliczamy:
Rady gmin,
Rady powiatów,
Rady miast,
Sejmiki wojewódzkie.
Organy te uchwalają uchwały, które zawierają normy prawne obowiązujące na danym terenie, np. uchwała o strefie płatnego parkowania.
Oprócz uchwał organy wykonawcze samorządu terytorialnego:
Marszałek województwa,
Starosta,
Wójt, burmistrz, prezydent.
mogą wydawać rozporządzenia porządkowe w sytuacjach nie cierpiących zwłoki, w sytuacjach zagrożenia dla porządku oraz w klęskach żywiołowych, podlegają zatwierdzeniu przez organ stanowiący samorządu terytorialnego.
Rozporządzenia porządkowe może wydawać przedstawiciel rządu w terenie, czyli wojewoda.
Akty te są publikowane w Dzienniku Urzędowym Województwa oraz w innych gminnych, czy powiatowych organach publikacyjnych lub w inny sposób podawane do publicznej wiadomości np. gabloty w urzędach.

Zasady prawne – cechują państwo i prawo.
Z reguły zasady prawne znajdują się w konstytucji (zasady konstytucyjne) rozdz. I Konstytucji.
Zasady dotyczące państwa i systemu prawnego.

Zasady systemu prawnego.
1. Prawo nie powinno działać wstecz – przepisy prawne powinny regulować i działać w przyszłość, mogą być wyjątki, jeżeli przepis działający wstecz jest korzystniejszy.
2. Nadrzędność Konstytucji.
3. Hierarchiczność systemu prawnego (wyższe, niższe).
4. Legalizm – organizacje publiczne mają obowiązek powstawać, funkcjonować (budowa trybu działania i kompetencji), kończyć swą działalność (likwidacja) w trybach określonych prawem wszystkie aspekty.
5. Praworządności – jest obowiązek przestrzegania prawa.
6. Domniemania dobrej wiary – polega na tym, że każdemu kto działa przypisujemy dobre intencje.
7. Domniemanie niewinności – podejrzany do chwili wydania wyroku o winie traktowany jest jako niewinny.
8. Rozstrzygania wątpliwości na korzyść oskarżonego – oznacza ona, że nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzygamy aby były jak najbardziej korzystne dla oskarżonego.
9. Ścisłego określenia przestępstwa, za które grozi kara - oznacza, że można skazać za czyn tylko taki, który w chwili popełnienia był w katalogu przestępstw i była za to kara.
10. Powaga rzeczy osądzonej – nie można sądzić się o to samo, w sytuacji, gdy proces został zakończony – nie można dwa razy karać za to samo.
11. Nieznajomość prawa szkodzi – nie możemy powoływać się na nieznajomość prawa.
12. Zasada prawdy obiektywnej – sądy mają obowiązek dociekać prawdziwego przebiegu zdarzeń. Należy dokonać ustaleń prawdziwych.
13. Zasada niezawisłości sędziów – podlegają tylko ustawom, nie wolno ich odwołać, zwolnić.
14. Jednolitości – za takie same przestępstwa orzekana jest taka sama kara.

Zasady funkcjonowania państwa.

1. Jednolitości państwa – obowiązuje jednolity system prawa, jednolite obywatelstwo, organy zbudowane na takich samych zasadach.
2. Republikańskie formy rządów – organy najważniejsze pochodzą z wyborów powszechnych (sejm, senat, prezydent, organy stanowiące samorządu oraz wójt, burmistrz, prezydent). Niektóre organy pochodzą z wyborów ale nie powszechnych, np. Trybunał Konstytucyjny (przez sejm – 9 lat kadencja)
Kadencyjność organów.
Sędzia trybunału konstytucyjnego tylko 1 kadencja.
3. Zasada suwerenności narodu – władza należy do narodu.
4. Demokracji pośredniej – przedstawicielska.
5. Demokracji bezpośredniej – naród może uczestniczyć w decydowaniu (100 000 obywateli ma prawo wniesienia ustawy).
6. Pluralizm polityczny – celem jest wpływanie demokratycznymi metodami na politykę państwa.
7. Trójpodział władzy. Władza sądownicza (sądy , trybunały), władza wymiaru sprawiedliwości (sądy).
8. Republikańskie formy rządów.
a. Władza wykonawcza dwuczłonowa (prezydent i RM), rządzi RM,
b. Są trzy władze – ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza, są ściśle ze sobą powiązane.
9. Samorządowości – gwarantuje istnienie samorządu zawodowego (notarialny, adwokacki i lekarski), terytorialny, który jest elementem decentralizacji państwa – jest gospodarzem na określonym terenie.
10. Równouprawnienie jednostki – mamy takie same prawa i obowiązki.
11. Równouprawnienie kościołów i związków wyznaniowych – mają takie same prawa i obowiązki.
12. Ochrona własności i prawa dziedziczenia – wolna wola spadkodawcy (testament) – dziedziczenie ustawowe.
13. Zasada gospodarki wolnorynkowej – równe traktowanie podmiotów gospodarczych.


Temat: Zupełność i niesprzeczność systemu prawnego.

Cechy związane z metodami usuwania luk.
Zupełność systemu prawnego – oznacza ona, że system prawny przewiduje istnienie w każdej sytuacji, każdego zdarzenia – system prawny jest wszechogarniający, jest przygotowany do każdego zdarzenia. Na każdą okoliczność posiada normę prawną.
System prawny gdyby nie posiadał na wszystkie sprawy norm prawnych – posiadałby luki.
Luka prawna to biała plama w systemie prawa, to brak norm prawnych do rozwiązania określonej sytuacji. Jest to niedopuszczalna sytuacja.
Luki prawne można uzasadnić:
1. rozwój cywilizacji następuje tak szybko, że prawo nie nadąża za nim. Należy jak najszybciej zapełnić lukę prawną.
2. rodzi się nowa dziedzina życia – ustawodawca czeka na rozwój sytuacji – obserwacja w praktyce – następnie następuje uchwalenie prawa regulującego daną dziedzinę.
Luki wynikają z niskiej jakości prawa – ustalanego szybko, pod dyktando polityki.
Luka luźna – jest przepis, norma prawna regulująca daną sytuację, lecz nieprecyzyjna, ogólna, taka że w zasadzie tej normy nie ma.
Luka swoista – charakteryzuje się tym, że ustawodawca uchwalił ustawę która określa regulację danego problemu – przekazuje określonemu organowi upoważnienie do wydania rozporządzenia. Wydane rozporządzenie ma zawrzeć szczegółowe normy danego problemu.

Metody usuwania luki.
1. Argumentacja prawnicza przez analogię.
2. Argumentacja z przeciwieństwa – inaczej alontrario.
3. Rozumowanie prawnicze z uzasadnienia – występuje w 2 rodzajach:
wnioskowanie z silniejszego na słabsze,
wnioskowanie z słabszego na silniejsze.

Argumentacja prawnicza przez analogię – polega na tym, że do konkretnej sytuacji próbujemy znaleźć w systemie prawa normę która reguluje podobną sytuację do tej która nie jest normowana i stosujemy ją.
Analogia z ustawy – analogia legis.
Analogia z systemu prawa – juris.
Analogia z prawa – zapełnienie luki prawnej normą prawną, którą znajdujemy szukając w całym systemie prawa.
Analogia legis – zapełnienie luki normą prawną znajdującą się w tym akcie w którym jest luka.
Analogia jest zakazana w prawie karnym, co znaczy, że nie można stosować do ukarania sprawców jakiegoś czynu, który nie jest przestępstwem norm prawnych podobnych, a będących przestępstwem.

Analogia z przeciwieństwa – charakteryzuje się tym, że do luki prawnej, czyli do stanu braku regulacji stosujemy normę prawną, która określa sytuację odwrotną, przeciwną do tej, która jest luką.
Przykład – czy matka może dochodzić alimentów bez dochodzenia ojcostwa. Istnieje regulacja, gdy ustalone jest ojcostwo.

Wnioskowania prawnicze z uzasadnień :
z silniejszego na słabsze – takie wnioskowanie stosujemy przy normach prawnych nakazujących (obowiązki, nakazy). Polegają na tym, że skoro adresat normy ma czynić więcej, to tym bardziej ma czynić mniej (małżonkowie są zobowiązani sobie pomagać wzajemnie – jeżeli pomagać – to wszystkie elementy – karmić, ubierać. Dzieci – kształcić, ubierać, opieka, leczenie).
z słabszego na silniejsze – występuje ono najczęściej przy normach prawnych o charakterze zakazującym. Skoro zakazano mniej – to tym samym zakaz czynienia więcej. (jazda rowerem parami – tym bardziej trójką, ograniczenie prędkości np. do 60 km/g, to tym bardziej do 70, 80, 90 km/h).
Najgorszy stan ma miejsce wtedy, gdy występuje brak możliwości zapełnienia luki.

Niesprzeczność systemu prawa – charakteryzuje się tym, że nie powinno być co najmniej dwóch norm, które by się ze sobą nie zgadzały, znosiły. Jeżeli jedna mówi „tak”, druga „nie” – system jest „rozsadzony” – nie ma regulacji.
Występują tzw. sprzeczności pozorne – usuwane za pomocą trzech reguł prostych zwanych kolizyjnymi lub regułami I stopnia. Występują trzy reguły II stopnia – złożone.

Reguły I stopnia.
1 reguła kolizyjna I stopnia H- wykorzystuje do rozstrzygnięcia hierarchiczność – charakteryzuje się tym, że jeżeli zauważymy 2 normy prawne – jedna w akcie wyższym i mówi co innego niż norma w akcie niższym, to wybieramy normę z aktu wyższego.

2 reguła kolizyjna I stopnia T – temporalności – wykorzystuje element czasu jako element który ułatwia podjęcie decyzji. Bierzemy rozwiązanie najnowsze, najnowsze jest najlepszym.

3 reguła kolizyjna I stopnia M – merytoryczności – aby rozstrzygnąć spór wnikamy w treść. Treść ogólna i szczegółowa. Wygrywa norma bardziej szczegółowa, pokonuje ogólną.

Reguły kolizyjne II stopnia.

1.Wygrywa hierarchiczność nad temporalnośćią.
H
 T
ustawa
- rozporządzenie

2.Ważniejsza hierarchiczność nad merytorycznością.
H
 M
Umowa międzynarodowa ogólna
- rozporządzenie z szczegółowym rozwiązaniem

3. Ważniejsza merytoryczność od temporalności.
T
 M
Ustawa szczegółowa z 1959r.
- ustawa ogólna 2002r.



Temat: Zdolność prawna. Zdolność do czynności prawnych.

Zdolność prawna – zdolność bycia podmiotem stosunków prawnych. Występuje ona w zasadzie od chwili urodzenia i trwa do chwili śmierci człowieka. Wyjątkiem jest przypadek „nascitirus”, czyli nienarodzony ale poczęty człowiek ma prawo dziedziczenia. Człowieka poczętego można uczynić spadkobiercą, warunkiem jest urodzenie się żywego.
Uznanie za zmarłego – po upływie 10 lat od końca roku kalendarzowego w którym widziano osobę po raz ostatni, sąd na wniosek rodziny uznaje za zmarłego – zakończenie bytu prawnego.
W przypadku osób powyżej 75 roku życia – okres skrócony do 5 lat.
W przypadku dzieci – jest przedłużony do okresu w którym osoba ukończyłaby 23 lata życia.
Jeżeli osoba odnajdzie się – następuje odwrócenie skutków prawnych.

Zdolność do czynności prawnych – zdolność do podejmowania własnym działaniem czynności prawnych, możliwość wstępowania w stosunki prawne własną wolą. Zachodzi pomiędzy dwoma podmiotami i wiąże się z określonymi prawami i obowiązkami. Przykładem jest umowa kupna – sprzedaży, najmu itp.
Podział:
krótkotrwałe – np. sprzedaż w sklepie,
długotrwałe – np. związek małżeński.
Stosunki prawne:
uprawniające,
zobowiązujące.


Zdolność do czynności prawnych:
pełna,
niepełna,
brak zdolności.

Brak zdolności – osoby ubezwłasnowolnione całkowicie prawomocnym orzeczeniem sądu okręgowego w przypadku:
niedorozwoju,
choroby psychicznej,
z tytułu uzależnienia.
Osoba nie ma prawa na zawieranie czynności prawnych z wyjątkiem prostych czynności codziennych. Zasada obowiązuje również dzieci do 13 roku życia.
Osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnych – osoby ubezwłasnowolnione częściowo z powodu choroby psychicznej, osoby częściowo nie zdające sobie sprawy z realiów życia, oraz dzieci w wieku 13 – 18 lat.
Takie osoby nie mogą dokonywać czynności prawnych, ale mogą wykonywać proste czynności, mogą decydować o przedmiotach osobistego użytku, rzeczach i przedmiotach otrzymanych za pracę, „kieszonkowym”.


Podmiotem stosunków prawnych są osoby prawne. Osoby, które powstały zgodnie z przepisami prawa.
Dzielimy na:
korporacje,
fundacje,
osoby prawne w charakterze mieszanym.
Korporacja – osobowość prawną nabywa pewna grupa osób (partia, stowarzyszenie, itp.).
Fundacje – oparta na majątku przeznaczonym na działalność, nagrody.
Osoba prawna w charakterze mieszanym – występuje element osobowy i majątkowy np. WSAP, kościół, związek wyznaniowy.
Osobowość prawna powstaje z chwilą zarejestrowania.
Osoba prawna jako całość musi mieć organ osoby prawnej:
wieloosobowy,
jednoosobowy (np. rektor).

Wykładnia – proces interpretacji prawa – wyjaśnienia sensu przepisów prawa.
W Polsce ze względu na podmioty dokonujące wykładni wyróżniamy:
1. Doktrynalna – dokonywana jest przez przedstawicieli nauki prawa i nie jest wiążąca.
2. Autentyczna – dokonywana przez organ, który wydał lub uchwalił dany przepis prawa, czyli stworzył go – ma prawo wyjaśniać jego sens. Jest to wykładnia wiążąca.
3. Legalna – dokonuje uprawniony i powołany do tego organ państwa. Do 1997r. Trybunał Konstytucyjny, obecnie Sąd Najwyższy – ma prawo podejmować uchwały które wyjaśniają sens, znaczenie przepisu prawnego.
Rodzaje wykładni:
1. Językowa
2. Systemowa
3. Funkcjonalna
Stosuje się w następującej kolejności:

Wykładnia językowa posługuje się następującymi dyrektywami:
Dyrektywa języka potocznego – zakłada, że powinniśmy wyjaśniając sens przepisu słowa zawarte w przepisie odczytywać tak jakie jest ich znaczenie w życiu codziennym.
Dyrektywa domniemania języka uniwersalnego prawnego – zaleca aby pamiętać o tym, że istnieje język prawny i należy interpretować zgodnie z nim.
Dyrektywa języka specyficznego danego aktu – należy użyć wszystkich słów tam zawartych.
Dyrektywa tożsamości znaczeniowej – te same słowo musi być używane w takim samym znaczeniu, sensie.

Wykładnia systemowa – należy pamiętać, że przepis jest częścią systemu prawa, pewnego aktu. Kierując się ich sensem dokonuje się wykładni:
Dyrektywa niesprzeczności systemu prawa, wyjaśnienie przepisu tak, aby nie wywoływać sprzeczności.
Dyrektywa priorytetu zasady prawa – normy prawa są najważniejsze.
Dyrektywa uwzględniania systematyki wewnętrznej aktu – z racji położenia w akcie normatywnym możemy odczytać znaczenie aktu.
Wykładnia funkcjonalna – odwołuje się do czynników zewnętrznych – formy państwa, czasu historycznego, realiów życia.
Dynamiczna – świat nie stoi w miejscu, rozwija się.
Statyczna – zakłada, że raz użyty przepis, pojęcie jest stały – zawsze oznacza to samo.

Praworządność – obowiązek przestrzegania prawa.
W sensie formalnym – bez względu na jego treść.
W sensie materialnym – należy przestrzegać prawa ale pod warunkiem, że spełnia ono pewne standardy – humanitaryzm, tolerancja.
Praworządność w kontekście gwarancji – Rzecznik Praw Obywatelskich, Trybunał Konstytucyjny, NIK, prokuratura, sądy, prezydent RP, KRRiT. System tych organów ma na celu aby prawo było przestrzegane.

Organy nieinstytucjonalne – odwołanie się do wyższej instancji, NSA, kasacja wyroku. Prawo do obrony, składania zeznań.
System gwarancji ma na celu zapewnienie przestrzeganie prawa.