Administracja publiczna jako dyscyplina politologiczna.

Separacja władzy ustawodawczej i wykonawczej jest fikcją.
Politycy mają decydujący wpływ na sposób administrowania sprawami publicznymi.
Centra decyzyjne administracji znajdują się w polityce (szefem rządu jest polityk, a nie menadżer).
Partia wygrywająca wybory przejmuje władzę wykonawczą i stara się realizować program partii jako politykę państwa.
Administracja publiczna jako system polityczny.
Na administrację publiczną składają się:
Pion decyzyjny (politycy).
Pion fachowy (służba cywilna).
Warunki polityczne w których funkcjonuje administracja:
Rodzaj reżimu politycznego (prezydencjalizm, parlamentaryzm).
Tryb przestrzennej dystrybucji władzy (unitaryzm, federalizm).
Typ systemu partyjnego ( partia dominująca, dwupartyjność, wielopartyjność umiarkowana, wielopartyjność spolaryzowana).
Główne centrum decyzyjne – gabinet.
Gabinet:
Określa strategię ekonomiczną i socjalną.
Jest inicjatorem procesu legislacyjnego.
Podlega kontroli parlamentu, partii i wyborców.
Tworzy wizerunek dominującej partii politycznej.
Decyzje w ramach gabinetu mogą być podejmowane przez:
Polityków (premiera bądź ministrów),
Kierownictwo partii rządzącej.
Doświadczonych biurokratów.
Administracja publiczna w systemie prezydenckim – cechy charakterystyczne.
Monizm egzekutywy – jeden ośrodek kierowniczy władzy wykonawczej, prezydent pełni funkcję głowy państwa i szefa rządu.
Polityczna egzystencja prezydenta nie zależy od kompozycji sił w parlamencie, pełni on swoją funkcję na z góry ustalony okres 4 lat, max 2 kadencje, nie dłużej niż 10 lat łącznie.
Parlament ma niewielki wpływ na skład rządu, choć formalnie prezydent powołuje skład rządu za zgodą rządu i senatu – izby wyższej parlamentu, zaś prezydenta zatwierdzają obie izby.
Prezydent jest jedynym piastunem władzy wykonawczej, a ministrowie (sektory, departamenty) ponoszą indywidualną odpowiedzialność przed prezydentem (nie ma zasady solidarnej odpowiedzialności ministrów).

Administracja publiczna w systemie prezydenckim – cechy charakterystyczne.
Koncentracja władzy wykonawczej jest wzmocniona dodatkowo przez:
Brak wpływu parlamentu na wybór prezydenta.
Brak instytucji politycznej odpowiedzialności prezydenta przed parlamentem, jednocześnie:
Prezydent nie może skutecznie odwołać parlamentu.
W konsekwencji mamy do czynienia z separacją władzy ustawodawczej i wykonawczej, a relacje między legislatywą , a egzekutywą są zrównoważone.

Administracja publiczna w systemie prezydenckim – cechy charakterystyczne modelu amerykańskiego.
System dwupartyjny.
Specyfika amerykańskich partii politycznych.
Zasada federalizmu.
Pozycja rządu w systemie prezydenckim.
System „łupów” – ok. 1600 urzędników federalnych.

Administracja publiczna w systemie semiprezydenckim.
System semiprezydencki stanowi formę pośrednią miedzy prezydenckim i parlamentarnym i występuje we Francji i Finlandii. Charakteryzują go:
Dualizm egzekutywy (prezydent + premier stojący na czele gabinetu – organu kolegialnego).
Prezydent faktycznie przewodniczy rządowi w zakresie kształtowania polityki wewnętrznej i zewnętrznej.

Cechy upodabniające system semiprezydencki do prezydenckiego.
Parlament nie ma polityczne4go wpływu na: wybór prezydenta, który wybierany jest w wyborach powszechnych (w wyniku czego może zdarzyć się sytuacja, w której większość parlamentarna będzie reprezentować inną grupę polityczną niż prezydent).
Skład gabinetu konstruowanego przez prezydenta (gabinet nie musi uzyskać votum zaufania parlamentu).

Cechy upodabniające system semiprezydencki do parlamentarnego.
Dualizm egzekutywy – dwa ośrodki władzy wykonawczej.
Solidarna odpowiedzialność rządu przed parlamentem (kadencja rządu – poza jego powołaniem zależy od poparcia parlamentu i może zostać skrócona).
Brak wpływu parlamentu na kadencję prezydenta, prawo egzekutywy do skrócenia kadencji parlamentu.
Częstotliwość powrotu tych samych osób na te same stanowiska.

Administracja publiczna w systemie semiprezydenckim.
Dualizm egzekutywy we Francji wymaga odpowiedniego ułożenia stosunków pomiędzy prezydentem, premierem i gabinetem.
Możliwe są dwa układy polityczne:
Prezydent ma poparcie większości parlamentarnej (staje się wtedy faktycznym szefem gabinetu),
Większość parlamentarną stanowi opozycja prezydenta – wzrasta rola premiera i staje się on zwierzchnikiem gabinetu, zaś prezydent kieruje jedynie gabinetem formalnie.

Administracja publiczna w systemie semiprezydenckim – cechy charakterystyczne.
Decydującym czynnikiem dla funkcjonowania administracji publicznej jest efekt międzypartyjnej w parlamencie.
Z drugiej strony ministrowie w rządzie francuskim rzadko są reprezentantami interesów partyjnych, a w większym stopniu fachowcami od rządzenia.

System parlamentarny – cechy charakterystyczne.
Formułowanie i egzystencja rządu zależą od woli większości parlamentarnej.
Gabinet sprawuje władzę do czasu gdy w parlamencie pojawi się większość do jego
.
System parlamentarny – cechy charakterystyczne.
Powołanie i egzystencja rządu zależą od woli większości parlamentarnej.
Gabinet sprawuje władzę do czasu gdy w parlamencie pojawi się większość do jego obalenia – nie zawsze jest to pełna kadencja.
Parlament posiada prawo udzielania rządowi votum nieufności lub odmowy udzielenia votum zaufania.

Zróżnicowane systemy parlamentarne.
Cechy odróżniające różne modele systemów parlamentarnych:
typ systemu partyjnego,
charakter rywalizacji międzypartyjnej,
dominujący typ gabinetu jednopartyjny, koalicyjny, większościowy lub mniejszościowy).

Rodzaje systemów parlamentarnych.
Rywalizacyjny, parlamentarny, dwupartyjny (stawką rywalizacji jest możliwość uformowania jednopartyjnego gabinetu większościowego przez jedno z dwóch liczących się ugrupowań lub trwałych koalicji – Wielka Brytania, Portugalia, Australia, Kanada, Nowa Zelandia).

Rywalizacyjny parlamentaryzm wielopartyjny (polega na tworzeniu koalicji większościowych o zmiennej kompozycji politycznej – Szwecja, Norwegia, Dania, Irlandia, Włochy).

Konsensualny parlament dwupartyjny (dwie najsilniejsze partie tworzą koalicję gabinetową dysponującą poparciem politycznym – Austria).
Konsensualny parlamentaryzm wielopartyjny.

Typy gabinetów w systemie parlamentarnym.
Biurokratyczny, gdy partyjna kompozycja gabinetu nie ma znaczenia dla jego polityki, a główną rolę odgrywają przedstawiciele służby cywilnej.
Kolektywne lub kierowane przez premiera, gdy jest obojętne, które partie otrzymają określone resorty.
Partyjne, gdy podział tek ministerialnych miedzy partie jest negocjowany.
Ministerialne, zakładające znaczną autonomię szefów resortów, gdy podział tek ministerialnych między poszczególne partie ma duże znaczenie.
Sterowane przez legislatywę.

Zależności między typem parlamentaryzmu, a charakterem rządu.
1. W rywalizacyjnym systemie dwupartyjnym:
silna władza premiera,
kolektywność działania ministrów.
2. W rywalizacyjnym systemie wielopartyjnym.
Istotne znaczenie ma kompozycja partyjna gabinetu. Władza premiera jest osłabiona, gdyż jest efektem przetargów partyjnych.
Wybór ministrów ma charakter konsensusu.
3. W parlamentaryzmie konsensualnym:
wzrasta rola partii,
spada prestiż premiera, który ma mały wpływ na wybór ministrów,
premier jest raczej koordynatorem niż zwierzchnikiem,
kwestie sporne rozwiązywane są poza posiedzeniami rządu.

Teorie decyzji w administracji publicznej.
Teoria dedukcyjna (matematyczna)- twierdzenia wywodzone są w drodze logicznego rozumowania z wcześniej przyjętych założeń (może mieć zastosowanie w sprawach organizacyjno – logistycznych).
Teoria indukcyjna (psychologiczna) – polega na uogólnieniu wyników pewnej liczby obserwacji zachowań osób podejmujących decyzje w określonych warunkach.

Pojęcie „decyzji”
Decydowanie – to dokonywanie nielosowego wyboru (zachowania bezrefleksyjne, odruchowe i automatyczne nie są decyzjami). Decyzja to poczucie decydenta, że proces decydowania został zakończony i że wskutek tego wie on już jak ma działać, a więc nie tylko czego chce w danej sytuacji.

Rodzaje decyzji z punktu widzenia procedur postępowania.
Programowalne – mają charakter rutynowy i powtarzalny oraz gotowe procedury.
Niepowtarzalne – decyzje dotyczące spraw nowych, gdzie nie występują gotowe schematy postępowania (nie są też znane następstwa takich decyzji).

Rodzaje decyzji z punktu widzenia warunków ich podejmowania.
Decyzje mogą być podejmowane w warunkach:
Pewności – prowadzi do pewnego wyniku, mają charakter działań automatycznych, niedecyzyjnych).
Ryzyka – które ma charakter wymierny mierzony za pomocą prawdopodobieństwa matematycznego, statystycznego lub szacunkowego.
Niepewności – gdy nie do się oszacować prawdopodobieństwa, a wybór ma charakter losowy.

Etapy podejmowania decyzji:
1. Rozpoznanie i badanie warunków w celu stwierdzenia czy zaistniała potrzeba podjęcia decyzji.
2. Projektowanie (analizowanie możliwych sposobów działania).
3. Wybór jednego z wariantów spośród wielu możliwych.
4. Ocena skutków decyzji.

Etapy procesu decyzyjnego.
Na każdym etapie procesu decyzyjnego należy postawić następujące pytania:
jaki jest problem,
jakie są możliwe jago rozwiązania,
które rozwiązanie należy wybrać i dlaczego,
co i dzięki czemu zostało osiągnięte w wyniku dokonania takiego a nie innego wyboru.

Etap I – rozpoznanie.
W funkcjonowaniu administracji publicznej najczęściej zdarza się, że problem:
nie jest w ogóle zauważany,
decydent nie chce go zauważyć udając, że go nie ma pomimo jego dokuczliwości,
decydent zamiast rozwiązać problem wskazuje na inny problem i rozwiązuje go, licząc, że pierwszy problem sam się rozwiąże.

Etap II – projektowanie.
Określenie możliwych rozwiązań:
ustalenie celu jaki ma zostać osiągnięty (podstawowym jest rozwiązanie problemu),
przyjęcie możliwych do zaakceptowania sposobów i form (procedur działania).

Etap III – wybór właściwego wariantu.
Przygotowanie decyzji wymaga dokonania wyboru jednego ze sposobów działania w oparciu o właściwe kryteria. W administracji podstawowym kryterium jest racjonalność działania. Na tym etapie możliwa jest jedynie ocena tzw. racjonalności metodologicznej, czyli w oparciu o posiadaną wiedzę i umiejętności.
Rodzaje (źródła) wiedzy decydentów:
przyrodnicza – oparta na prawidłowościach praw przyrody,
społeczna – czyli wiedz o zachowaniach ludzi,
naukowa – oparta o wyniki przeprowadzanych badań.
Etap IV – ocena skutków decyzji.
Na etapie decydowania możliwa jedynie jest racjonalność subiektywna (przekonanie0 decydenta o słuszności podjętego działania, zaś celem analizy skutków decyzji jest ocena, czy racjonalność wyboru miała cechy racjonalności obiektywnej.
Wymaga ona posiadania dwojakiego rodzaju wiedzy.
1. Mającej charakter podstawowych reguł, tzw. wiedza stała stanowiąca kanon profesjonalnego kształcenia.
2. uwzględniającej aktualne dane czynniki i zmienne zabezpieczające przed skutkami ubocznymi.

Błędy praktyczne:
błędy wiedzy (gdy powstaną rozbieżności między racjonalnością subiektywną, a obiektywną),
odkładanie decyzji w czasie,
nieskuteczność działania wynikająca z braku przebicia doradców,
brak wprawy w działaniu,
rutyna i automatyzm działania.