Renesansowa koncepcja człowieka i świata (renesansowy optymizm )a pesymistyczna wymowa wiersza pt. „Przedpowitanie” .Zbuduj rozprawkę porównując współczesną i renesansową wizję człowieka i świata .

Renesansowa koncepcja człowieka i świata a pesymistyczna wymowa wiersza autorstwa Urszuli Kozioł pt. ”Przedpowitanie” są do siebie podobne .

Po okresie ciemnego średniowiecza, pełnego zabobonów i całkowitego podporządkowania życia kościołowi i potężnemu Bogu, ludzie pragnęli odmiany , rozumianej jako wolność, piękno i prostota . Spełnienia tych pragnień szukali w antyku a nową epokę, która się wytworzyła nazwano renesansem . Nawiązanie humanistów do epoki antycznej nie oznaczało odrzucenia religii chrześcijańskiej. Humaniści poszukiwali w epoce starożytnej wiadomości o człowieku, klasycznego ujęcia ładu i piękna, nie głosili jednak uwielbienia dla greckiej religii. Wręcz przeciwnie, poszukiwali płaszczyzny porozumienia z Kościołem. Renesans swoimi założeniami zupełnie różnił się od średniowiecza. W odrodzeniu artyści na pierwszym miejscu stawiali człowieka i jego potrzeby. Sztuka sakralna zeszła na drugi plan, gdyż twórcy najwyższy ideał doskonałości odnajdowali w człowieku . Zaczęto zajmować się zwykłym życiem bliźnich, dostrzegać urok w szarej codzienności. Literatura renesansowa towarzyszyła człowiekowi w codziennym życiu, ukazując różne jego modele . Główne hasła towarzyszące literaturze renesansu to: "Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce”, "Carpe diem". Istotną rolę w renesansie odgrywał antropocentryzm. Był to światopogląd, który jako główny cel poznawczy stawiał sobie ludzką naturę. Można zatem powiedzieć, że podstawowym celem renesansu było poznanie człowieka.

Renesansowa koncepcja człowieka polegała przede wszystkim na tym ,iż człowiek jako ukoronowanie aktu stworzenia świata stawał się twórcą własnego losu . Wyrazem takiej koncepcji było dążenie renesansowego humanisty do osiągnięcia pełni szczęścia na ziemi. Stan szczęścia wewnętrznego był zależny wyłącznie od samego człowieka, od jego ładu moralnego, harmonii wewnętrznej oraz od cnotliwego życia. Człowiek w przeciwieństwie do zwierząt został obdarzony nieograniczoną naturą dzięki której mógł się rozwijać zarówno z sensie duchowym jak i fizycznym .Głównym celem , który powinien mu przyświecać powinno być zdobycie sławy służącej wspólnemu dobru .Postępowanie takie było zgodne z ludzką godnością, gdyż człowiek nie był zwierzęciem i dzięki temu mógł świadomie i etycznie korzystać ze swych zdolności i sił twórczych .Za przykład może nam ty posłużyć fragment tekstu Giovanniego Mirandoli „Mowa o godności człowieka „ z którego dowiadujemy się ,iż autor porównując świat do najwspanialszej świątyni boskości chciał podkreślić rolę człowieka ,która miała polegać na podziwianiu przez niego dzieła architektonicznego samego Boga .Autor podkreśla także nieskrępowaną wole człowieka i możliwość kształtowania zachowań i charakteru . Wspomniana godność miała polegać na nadawaniu przez istotę ludzką cech jakie ona sama uznawała za potrzebne i dobre .O godności człowieczej wspomina również Jan Kochanowski w pieśni pt. ” Jest kto ,co by wzgardziwszy te doczesne rzeczy ..” Według poety człowiek został obdarzony sercem i siłą ,które miały mu służyć w poczciwej sprawie jeśli zaś postępuje on tak jak jest to ukazane w poniższym fragmencie :„...bydlęce żyje tkając ,leżąc w się wszystko ,póki zstawa szyje|...|”nie zasługuje on na to aby nazywać go człowiekiem . Bardzo ważną rzeczą dla renesansowego człowieka była dobra sława ,której zródłem mogła być twórczość artystyczna lub jak już wcześniej wspomniałam służba dobru powszechnemu .Człowiek był swoistym mikrokosmem jego harmonia i regularna budowa były odzwierciedleniem ładu panującego we wszechświecie .Należy jednak wspomnieć o tym ,iż filozofia renesansowa w początkowym okresie tej epoki opierała się na koncepcji jeszcze starożytnej, stworzonej przez Epikura. Epikureizm, bo tak nazywała się owa koncepcja filozoficzna, opierał się na dążeniu do przyjemności i szczęścia. Jednak te stany osiągnąć może wyłącznie człowiek mądry i sprawiedliwy. Epikurejczycy uważali, że należy żyć rozumnie, cnotliwie i sprawiedliwie. Warunkiem szczęśliwego życia jest brak cierpienia. Taka koncepcja kierowała uwagę humanistów w stronę wspaniałego dzieła bożego – natury .Renesansowa wizja świata nawiązywała do neoplatonizmu czyli ruchu humanistycznego ,którego idee były zaczerpnięte od Platona .Wszystko wyłoniło się od idei boskiej jedności łączącej w sobie jedność ,pokój i zgodę .Na Platonie opierano także nową koncepcję człowieka dzieląc go na dwie sfery –duchową i cielesną .Takim samym zasadom podziału podlegał świat stworzony na obraz i podobieństwo Boga ,który był wizją harmonii ,doskonałości i piękna .Jego klasyczna wizja była odpowiedzią na strach ludzi przed haosem z ,którego miała ich wyrwać regularność ,ścisłość i harmonia świata dającego spokój i pewność .W taki właśnie sposób został przedstawiony świat w obrazach Bruegel`a pt. „Myśliwi na śniegu „ oraz „Sianokosy”. Zarówno na jednym jak i na drugim obrazie ukazana jest harmonia świata ,jego piękno i proporcje .Na obydwu dziełach widoczna jest ingerencja człowieka w naturę oraz obraz współdziałania tych dwóch sił .Jednym z ciekawszych przedstawicieli humanizmu był Bruno Giordano ,który przyrodę i człowieka pojmował jako byt jednorodny, dynamiczny, harmonijny, doskonały i piękny. Według niego harmonijność świata wynikała z uduchowienia i wolności . Zdecydowanie opowiadał się przeciwko narzucaniu jakichkolwiek ograniczeń, czy to materialnych, czy duchowych, w szczególności za niedopuszczalny uważał wszelki przymus religijny.

Wiersz Urszuli Kozioł pt. „Przedpowitanie” skierowany jest do człowieka zbawionego ,którego podmiot liryczny nazywa zbawicielem mózgów i konstruktorem świata .Z pierwszej strofy z dwóch ostatnich wersów dowiadujemy się ,iż zrodzenie się człowieka jest czymś prawie obojętnym ponieważ temu zdarzeniu nie towarzyszy żadna radość czy też płacz. Zastanawianie się nad przyszłością czasami doprowadza do zrodzenia się myśli o człowieku. Myśli te doprowadzają do powstania pytań o dalsze losy ludzkie i związane z nimi podobieństwo do innych ssaków .Kolejne wersy utworu dają nam możliwość bliższego poznania postawy bohatera ,którego bezbolesne istnienie już na samym początku przekreśla dalszy rozwój .Człowiek choć nowonarodzony dziedziczy pewne cechy od przodków przez co nie stawia sobie nowych wyzwań ,które mogłyby kontynuować dobry początek . Podmiot liryczny zastanawia się co człek nadludzki ze swych martwych tworów pojmie z Szekspira czy też Homera patrząc na ich prochy .Ciągłe myśli skupiają się wokół tego samego tematu –Jakie uczucia wzbudzi w nim przeszłość ?.Czy dzięki przodkom przerazi się rzeczywistości czy też to co powinno stać się drogowskazem stanie się dla niego czymś niewiadomym niczym światło przerodzone w cień .Każde pytanie rodzi kolejne tworząc jedną wielką niewiadomą .Podmiot liryczny zainteresowany jest każdym krokiem nowego stworzenia .Zastanawia się nad tym czy będzie ono mogło wykazać swą dzielność i jakie będzie jego życie w tym uporządkowanym świecie .Przedstawienie człowieka w kolejnych strofach przybiera trochę złośliwości i niechęci do bohatera .Pojawiają się pytania narzucające pewne myśli odbiorcy. Podmiot liryczny zwraca się do adresata słowami mocarzu chcąc jakby ukazać władzę człowieka nad jego losem .Lecz zarzuty skierowane do istoty ludzkiej w kolejnych wersach utworu wykluczają potęgę tego stworzenia ,które będzie musiało dla siebie kupować krople wody ,powietrza .Zostanie przyswojone do uczenia się obrazów .W ten sposób zostaje ukazany obraz człowieka panującego nad światem jednak jest on przedstawiony nie jako dobry władca lecz jako tyran ,który roztrwoni dziedzictwo ,roztrąbi kosmiczne przestworza ,rozryje góry i zaorze miasta. Zapierając się lądu zaprzepaści morza ,zdepcze i pogwałci prawa natury jak bezduszny potwór na koniec zniszczy ziemię poprzez zaludnienie planety ludzkością .Będzie się tak działo do czasu kiedy igraszki swoim losem nie doprowadzą do całkowitego zniszczenia .Na sam koniec podmiot liryczny umywa ręce od tego co się stanie argumentując to tym ,iż jego świat odchodzi szykując miejsce obiecanemu ,a jemu pozostanie spiekła gruda żyznej ziemi .

Renesansowa wizja człowieka i świata jest wizją bardzo optymistyczną w przeciwieństwie do wizji ukazanej w wierszu Urszuli Kozioł gdzie człowiek jest tyranem własnego losu i przez swoją wolność niszczy spokój i harmonię świata .Jednak obydwie wizje mają ze sobą wspólne cechy ponieważ istotą nadrzędną jest człowiek ,który będąc aktem ukoronowania stworzenia świata ma wpływ na jego losy a sposób w jaki wykonuje swoje obowiązki jest sprawą drugorzędną .Dlatego też zarówno jedna jak i druga koncepcja maja ze sobą dużo wspólnego , mogą być także doskonałym przykładem na różnorodność ludzi .W ten sposób można ukazać prawdziwe oblicze życia w którym świat nadal jest piękny a człowiek jest jego „panem” ,jednak w zależności od cech indywidualnych danej istoty ludzkiej świat może ulegać różnym dobrym lub złym zmianą .