Konsolidacja sektora energetycznego

Zmiany w polskim sektorze energetycznym zostały zainicjowane na początku lat 90 w ramach narodowego programu przekształceń gospodarczych. Sektor ten wymagał dostosowania do nowych warunków panujących na światowych rynkach.
Przede wszystkim wprowadzono zasadę mechanizmu rynkowego uruchamiającego konkurencję.
Pierwszym widocznym efektem przekształceń była decentralizacja sektora energetycznego. Istniejąca struktura została zastąpiona nową, w ramach której pięć regionalnych przedsiębiorstw energetycznych podzielono na kilkadziesiąt mniejszych podmiotów. Miało to zapewnić wzrost konkurencyjności i likwidację monopoli.
Obecnie prowadzone są działania w zakresie konsolidacji sektora energetycznego. Działania te są konieczne, gdyż małe zakłady energetyczne są zbyt słabe aby uzyskać kredyty na modernizację, kosztowniejsze są inwestycje ekologiczne, opóźnia się restrukturyzacja wewnętrzna przedsiębiorstw – wynikiem tego jest zbyt mała możliwość aby przedsiębiorstwa te mogłyby być konkurencyjne na rynku.
Bez konsolidacji jednostki nie mają możliwości na zachowanie własnej tożsamości, nie mówiąc już o ewentualnym wyjściu na rynki zagraniczne.

Kolejnym argumentem przemawiającym za konsolidacją sektora energetycznego jest przystąpienie Polski do Unii Europejskiej. Od 1999 roku
w krajach wspólnoty rozpoczął się proces liberalizacji produkcji i dystrybucji energii. Wielkie koncerny zwiększyły aktywność za granicą i zabiegają o nabycie akcji
w przedsiębiorstwach innych krajów.
Jeżeli prywatyzacja polskiego sektora energetycznego zostanie prawidłowo przeprowadzona polskie grupy kapitałowe również mogłyby inwestować za granicą. Konieczne jest jednak podjęcie radykalnych działań, których celem będzie zwiększenie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw.
Jest to związane z procesem konsolidacji oraz późniejszą prywatyzacją. Niezbędne jest również dostosowanie przedsiębiorstw pod względem technologicznym. Z jednej strony dotyczy to dostosowania aktualnie obowiązujących w kraju standardów do wymogów unijnych; z drugiej strony przedsiębiorstwa powinny zostać wyposażone w odpowiednie systemy informatyczne wspomagające ich działalność. Poszczególne spółki będą potrzebowały specyficznych dla siebie rozwiązań informatycznych, jednocześnie wszystkie wdrożone systemy muszą być
w pełni zintegrowane i umożliwiać wymianę informacji w ramach całego koncernu.

Konsolidacja z późniejszą prywatyzacją sektora może przynieść korzyści nie tylko społeczności lokalnej ale również klientom a także pracownikom.
Społeczności lokalne zyskają, gdyż inwestycje które pojawią się w energetyce
w następstwie przypływu kapitału i nowych technologii, będą zachęcać innych inwestorów do lokowania swoich przedsiębiorstw na terenie działania grupy, a co za tym idzie będą powstawać nowe miejsca pracy. Powstające spółki dla społeczności lokalnych oznaczają nie tylko nowe miejsca pracy ale także przychody z podatków lokalnych.
Zyskają również klienci, gdyż połączenie oddzielnie funkcjonujących firm przyniesie ze sobą oszczędności. Uzyskają oni szerszą i bardziej nowoczesną gamę usług oferowaną na konkurencyjnym rynku, a także energię o lepszych parametrach.
Dla pracowników konsolidacja oznacza pracę w dużej odpornej na wstrząsy firmie. Załoga otrzyma pakiet akcji pracowniczych, gwarancje socjalne, pewność zatrudnienia, lepsze warunki pracy i nowe doświadczenia.

Na konsolidacji zyskują również same przedsiębiorstwa: uzyskują one dostęp do wiedzy, technologii i nowoczesnych metod zarządzania.

Zatem konsolidacja pozwoli na osiągnięcie korzyści wszystkim jej uczestnikom.



W krajach Unii Europejskiej za główne cele polityki energetycznej uznano konkurencyjność, bezpieczeństwo dostaw i ochronę środowiska.
Sektor energetyczny, a w szczególności elektroenergetyka, ma duży udział
w zanieczyszczeniu środowiska w krajach Piętnastki. Ograniczenia emisji z tego sektora można dokonać na kilka sposobów: przez rozwój czystych, nowych form energii, przez działania podejmowane na poziomie elektrowni (w tym na przykład zamiana paliw na takie, które odznaczają się mniejszą emisyjnością), a także przez działania służące ograniczeniu zużycia energii. W ostatnich latach przesłanki ekologiczne stały się jedną z ważnych składowych europejskiej polityki energetycznej.

Unia wspiera działania służące ograniczeniu emisji gazów szklarniowych i innych zanieczyszczeń. Najważniejszym elementem programu działań w tej dziedzinie jest rozwój energetyki wykorzystującej źródła odnawialne - wiatr, słońce, biomasę, siłę spadku wody i ciepło geotermalne.
Jeżeli wszystkim państwom członkowskim uda się zrealizować wyznaczone cele, to
w 2010 roku źródła odnawialne dostarczać będą 22% energii elektrycznej na rynku europejskim.

Zmiany zachodzące w polskim przemyśle energetycznym wynikają nie tylko z procesu integracji europejskiej, ale przede wszystkim z potrzeby zmian w polskiej gospodarce oraz procesów demonopolizacji i urynkowienia. Konsekwencją przystąpienia Polski do Unii Europejskiej będzie dalsza liberalizacja rynku gazu
i energii elektrycznej, dywersyfikacja dostaw gazu i paliw płynnych, rozwój energetyki odnawialnej i zintensyfikowanie działań mających na celu ochronę środowiska.
Można oczekiwać, że w dłuższej perspektywie procesy te zaowocują niższymi kosztami wytwarzania towarów i poprawą efektywności wykorzystania zasobów naturalnych, oszczędnościami w skali makroekonomicznej i polepszeniem bilansu energetycznego. Stworzenie silnego, operującego w oparciu o spójny, przejrzysty zbiór zasad rynku energii uwolni konkurencję powodując optymalizację wykorzystania urządzeń wytwórczych w skali kraju. Wyraźnie, jednoznacznie zdefiniowane reguły konkurencyjnego rynku energii są niezbędnym warunkiem poprawy efektywności działania przedsiębiorstw energetycznych, minimalizacji poziomu cen energii oraz budowy wiarygodności polskiego sektora energetycznego w oczach Unii Europejskiej i zagranicznych podmiotów potencjalnie zainteresowanych uczestnictwem
w procesach prywatyzacyjnych krajowej energetyki.

Podsumowując: wstąpienie Polski do Unii Europejskiej niesie ze sobą wiele szans, ale i zagrożeń dla polskiej energetyki. Możliwość korzystania z funduszy Unii Europejskie z pewnością pozytywnie wpłynie na dokonywane i planowane przekształcenia w sektorze. Doprowadzi do stopniowego rozwoju infrastruktury, co zwiększy konkurencyjność polskich przedsiębiorstw. Jednocześnie otwarcie europejskich rynków energii da przedsiębiorstwom możliwość wchodzenia na nowe rynki. Z drugiej jednak strony, aby było to możliwe konieczne jest zwiększenie konkurencyjności polskich przedsiębiorstw. Istnieje bowiem możliwość, że nie przygotowane do konkurowania w nowych warunkach, nie tylko nie będą w stanie zdobywać nowych rynków, ale zaczną tracić dotychczasowe rynki krajowe. Procesy restrukturyzacyjne wiążą się zawsze z wysokimi kosztami, związanymi z dostosowywaniem się do nowych warunków. Nieuniknione jest zaostrzenie obowiązków związanych z ochroną środowiska. Poniesione zostaną również koszty społeczne, których przyczyną będzie racjonalizacja zatrudnienia w przedsiębiorstwach energetycznych.


Konsolidacja w hutnictwie


Hutnictwo jest przemysłem kapitałochłonnym, który charakteryzuje się niską stopą zwrotu zainwestowanego kapitału. Dla zapewnienia hutnictwu odpowiednich warunków rozwoju system finansowy państwa winien zapewnić hutnictwu stabilność w dostępie do kredytów długoterminowych i niskooprocentowanych. Jednocześnie system ten musi umożliwić dostęp do kredytów krótkoterminowych o oprocentowaniu dostosowanym do warunków finansowania kosztów zaopatrzenia materiałowego, odpowiadających międzynarodowym standardom finansowania eksportu wyrobów hutniczych.
Z przeprowadzonej analizy w latach 1998-2000 hutnictwa wynika, że przemysł hutnictwa żelaza i stali w Polsce ma szansę uzyskania pełnej konkurencyjności na otwartym rynku wyrobów stalowych. Warunkiem uzyskania tej konkurencyjności jest konsekwentna realizacja "Programu restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali - Aktualizacja 2001" przy pełnej determinacji Rządu RP oraz współdziałaniu zarządów hut, partnerów społecznych, banków i partnerów handlowych we wdrożeniu założonych mechanizmów i proponowanych rozwiązań.
Kluczowym elementem Programu restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali jest przeprowadzenie konsolidacji wybranych zdolności produkcyjnych i kapitału w jednej organizacji dla zwiększenia konkurencyjności rynkowej. Zakłada się utworzenie podmiotu o nazwie Polskie Huty Stali S.A. Podmiot ten miałby powstać przez połączenie Huty Cedler S.A., Huty Katowice S.A., Huty Florian S.A. oraz Huty im. Tadeusza Sendzimira S.A
Program zmierza do dokonania prywatyzacji polskiego hutnictwa, przede wszystkim przez takiego inwestora strategicznego, który obejmie jak najszerszy zakres sektora. Szczególnie dotyczy to hut zintegrowanych oraz powiązanych z nimi technologicznie. W przypadku ewentualnego niepowodzenia procesu prywatyzacji, jako alternatywny będzie realizowany program konsolidacji.

Dla osiągnięcia konkurencyjności polskiego hutnictwa niezbędna jest restrukturyzacja zatrudnienia. Akceptacja społeczna dla tego trudnego procesu jest w dużym stopniu zależna od konsekwentnej realizacji instrumentów osłon socjalnych.
Dla zwalnianych pracowników, którzy nie mają prawa do emerytury czy renty ani świadczenia przedemerytalnego, przewiduje się trzy rodzaje pomocy:
 doradztwo zawodowe i jednorazowe odpłatne szkolenie,
 świadczenie na przekwalifikowanie - kontrakt szkoleniowy,
 jednorazową odprawę warunkową.
W razie skorzystania z któregokolwiek z nich pracownik nie otrzyma już odprawy pieniężnej należnej zwalnianym wedle przepisów tzw. ustawy o zwolnieniach grupowych (w wysokości - zależnie od stażu - jedno, dwu- lub trzymiesięcznego wynagrodzenia).

Celem procesu inwestycyjno - modernizacyjnego, jest przede wszystkim rozszerzenie asortymentu wyrobów wysoko przetworzonych z jednoczesną poprawą ich jakości, budowa nowoczesnych systemów sprzedaży i zaopatrzenia oraz znacząca poprawa rentowności sektora a także zmniejszenie uciążliwości dla środowiska. W niezbędnych przypadkach realizacja programu restrukturyzacji hutnictwa będzie wspierana systemem gwarancji i poręczeń Skarbu Państwa.
Aby realizacja programu restrukturyzacji hutnictwa była możliwa wymaga ona powiązania, szczególnie z programami rozwoju regionów, w których działają poszczególne huty, programami rozwoju przedsiębiorczości oraz zwalczania bezrobocia.
Pomoc publiczna dla przemysłu hutnictwa żelaza i stali udzielana będzie na ogólną racjonalizację, zadania konieczne dla efektywnego przeprowadzenia zakładanych działań restrukturyzacyjnych. Pomoc ta będzie udzielana w ramach obowiązującego prawa i ograniczona zostanie do niezbędnego minimum.

Dla prawidłowej realizacja założeń "Programu restrukturyzacji hutnictwa żelaza i stali - Aktualizacja 2001" niezbędne jest wsparcie w postaci ustawy
o restrukturyzacji hutnictwa i rozporządzeń wykonawczych.

Również w krajach Unii Europejskiej hutnictwo przeszło w ostatnich 20 latach głębokie zmiany modernizacyjne i technologiczne. Najistotniejszą cechą zmian organizacyjno - kapitałowych jest koncentracja kapitałowa i powstawanie oligopolistycznej organizacji produkcji i zbytu, opartej na wielkich unijnych koncernach stalowych o zdolnościach produkcyjnych z reguły kilku milionów ton wyrobów stalowych. Ten oligopol zbudowany jest na kilkunastu największych koncernach stalowych, takich jak niemiecki Thyssen Krupp Stahl, austriacki Voeest-Alpine Stahl czy holenderski Hoogovens. Koncerny te mają bezpośrednie przełożenie na decyzje polityczne nie tylko swoich rządów narodowych, ale i Komisji Europejskiej, która bezpośrednio realizuje ich interesy.

Unia traktuje kraje Europy "Środkowo-Wschodniej", i kraje stowarzyszone z nią niejako podwójnie. Po pierwsze dostrzega w nich groźną konkurencję, żąda radykalnej redukcji produkcji stali i wyrobów stalowych. Z drugiej zaś postrzega je jak coraz ważniejszy rynek zbytu dla swych wyrobów stalowych. Jedno jest tu ściśle związane z drugim, a polega na pogłębianiu i poszerzaniu zewnętrznych rynków zbytu dla unijnych koncernów stalowych, a jednocześnie ograniczaniu i zawężaniu własnych rynków dla środkowo europejskich produktów stalowych.