Stosunki Polski z Litwą w pierwszych wiekach państwowości - do unii krewskiej 1384r.

Początki Litwy to XIII w., kiedy to Mendog jednoczy plemiona bałtyckie, są to Łotysze, Bałtowie, Jaćwingowie. Plemiona te przywędrowały około VI wieku i zajęli tereny Żmudzi i środkowego dopływu Niemna i rzeki Wili, a centralnymi ich ziemiami była Auksztota- Litwa środkowa. Związki plemienne utrzymywały się aż do XIIIw, kiedy to Mendog przyjął chrzest z Bizancjum, ale luźne plemiona wracają do pogaństwa po śmierci Mendoga. Ponowne zjednoczenie państwa na początku XIV wieku, dokonuje go Giedymin, wprowadzając podział kompetencyjny. Olgierd, który został Wielkim Księciem i dokonuje ekspansji na tereny wschodnie, Kiejstut natomiast bronił zachodnich granic przed coraz silniejszymi Krzyżakami. Jednak między Olgierdem i Kiejstutem, którzy byli braćmi, współpraca się nie układała, Kiejstut ciągle zazdrosny i kłótliwy domagał się korony wielkiego księcia i co raz większej władzy. Jednakże gdy Olgierd umiera jego następcą zostaje syn, Jagiełło, a nie młodszy brat Kiejstut. Sam Kiejstut przestał liczyć się w polityce wewnętrznej, bo w 1382 roku został otruty najprawdopodobniej przez Jagiełłę. Rolę Kiejstuta przejmuje jego syn, Witold, ma prawa jak ojciec, do zawarcia z polską unii personalnej, przejęcia tronu polskiego, współpraca układa się dość pomyślnie i bez problemów.
Stosunki polsko-litewskie do unii krewskiej, stosunki prawie nie istnieją, są jednakże pozytywne. Kazimierz Wielki wziął za żonę Aldonę, która pochodziła z Litwy. Okres ich małżeństwa uregulował trochę stosunki na granicy Polsko- mazowiecko- litewskiej, które były nieco napięte od czasu zajęcia Rusi halickiej, a także Rusi włodzimierskiej, do których terenów zakusy miała również Litwa i była bardzo niezadowolona z zajęcia większości tych rejonów przez państwo polskie. Kwestia litewska pojawia się po śmierci Ludwika Węgierskiego, kiedy na jego miejsce na tronie zasiada córka, Jadwiga Andegaweńska, w wieku jeszcze dziecięcym. Młoda władczyni zaręczona była już z Wilhelmem Habsburgiem, który według wspomnień kronikarzy przyjeżdżał do Krakowa mimo zerwania zaręczyn. Jadwiga przybyłą do Polski dopiero dwa lata po śmierci swego ojca, Ludwika Węgierskiego w 1384r. i koronowana została na Króla Polski- Rex Poloniae. Jednak kobieta na tronie potrzebuje męża, chociażby po to by przedłużyć dynastię , ale także w ten sposób można by nawiązać stosunki dynastyczne z innym dworem, prowadzić w ten sposób korzystna politykę zagraniczną. Kandydatów nie było wielu- Wilhelm Habsburg, choć był zaręczony z Jadwigą Andegaweńską, to jednak nie podobał się on możnym polskim, głównie dlatego, że był Niemcem. Słabym kandydatem był również Ziemowit IV Mazowiecki, mimo, ze był lokalnym władcą, to jednak znaczącym i nie wiele liczącym i nie zapowiadał szerokich stosunków w polityce międzynarodowej. Najbardziej liczącym okazał się Jagiełło, który urodził się około 1350 roku. Nie tylko ze względu na znaczną różnicę wieku Jadwiga Andegaweńska bynajmniej nie chciała związać się w małżeństwie z Jagiełłą. Przekonuje ją jednak, tłumaczenie możnych, oraz biskupów i duchownych, tłumaczą oni, jakie znaczenie dla chrystianizacji i religii ostatniego pogańskiego państwa będzie miał związek z Polską. Jadwiga ustąpiła i zgodziła się na ślub. Przypieczętowała go pierwsza unia w Krewie, układ polsko- litewski, w mieście Krewo na południowy- wschód od Wilna, który miał miejsce w 1385roku. Jagiełło zobowiązał się do chrztu, własnego jak i całej Litwy, co zapoczątkować ma chrystianizację tego państwa, ślubu oraz applicare Litwy, odzyskanie Pomorza Gdańskiego oraz Śląska . Samo zapisanie applicare przysporzyło wielu sporów i konfliktów z powodu odmiennego rozumienia tego wyrażenia przez możnych polskich i litewskich. Unia miała na celu oprócz wprowadzenia na tron nowej dynastii, likwidację zagrożenia krzyżackiego, które to zagrożenie było zarówno ciążące zarówno dla Polski jak i dla Litwy. Po koronacji Jagiełły Polska ma dwóch króli, jest nim zarówno Jagiełło, który na chrzcie wybrał imię Władysław oraz Jadwiga Andegaweńska, która mimo, że rzeczywiście nie rządzi to jednak ona jest jedyną stroną dziedziczną.