Cierpiące matki. Porównaj uch wizerunki w średniowiecznym wierszu "Posłuchajcie bracia miła" i III części "Dziadów"- postać Rollinsonowej.

Wiersz posłuchajcie bracia miła, ma formę monologu Matki Boskiej stojącej pod krzyżem, na którym został ukrzyżowany jej Syn. Utwór ten powstały w XVw., wykorzystuje popularny w epoce wieków średnich motyw Matki Bolesnej pod krzyżem. "Lament Świętokrzyski", jak inaczej nazywany jest utwór, zbudowany jest z ośmiu zwrotek o różnej długości i ilości wersów. Pierwsze dwie strofy są jakby wprowadzeniem do właściwego tematu, rozpoczynają się apostrofą i próbą pozyskania współczucia zgromadzonym ludzi, próba pozyskania współczucia, wykorzystuje powtórzenie, aby podkreślić tematykę lamentu. Podmiot mówiący poprzez formę czasownika wprowadza odbiorców w strefę sacrum i czyni ich bezpośrednimi uczestnikami sceny. W kolejnych, czwartej i piątej strofie Najświętsza Maria Panna zwraca się bezpośrednio do Swojego Syna. Zwraca się do Niego z miłością, chce dzielić Jego cierpienie i ból, w jej wypowiedzi zawiera się bezsilność Matki Bolesnej patrzącej na śmierć swojego Syna. W budowie tego fragmentu wykorzystano paralelizmy i powtórzenia stwarzają wrażenie szczerego lamentu. Szósta strofa zawiera apostrofę do Archanioła Gabriela, w której Maryja Zali się, że zamiast obiecanej łaski doczekała się tylko smutku, bólu i żałości, we wszystkich aspektach swojego życia. Matka Boska Zwraca się także do innych matek, mówi im, aby modliły się do Boga, a nie zaznają podobnej męki, oznajmia, ze to co Ona ujrzała jest tak okropnym przeżyciem, którego nikomu by nie życzyła. Ostatnia dwuwersowa strofa zamyka wiersz, jednocześnie podkreślając wagę sytuacji oraz znaczenie dziecka dla matki. Tekst jest mocno emocjonalny co podkreślają czasowniki w pierwszej osobie liczby pojedynczej.
Natomiast dialog pani Rollinson i Senatora umiejscowiony jej w scenie "Pan senator". Do eleganckiej sali wpada Rollinsonowa, która przeżywa męki, związane z wiezieniem jej syna. Rollinson został zabrany do ratusza, a jego matka słyszała go z z muru, w jego głosie słysząc męki i ból, które stały się również i jej udziałem. Matka zjawia się u Nowosilcowa w sprawie skatowanego syna. Przede wszystkim ze względu na trudności z widzeniem towarzyszy jej ksiądz Piotr, który przepowiedział dwóm urzędnikom śmierć, której zapowiedź rychło się spełni. Rollinsonowa podobnie jak Matka Boska jest tragiczną matką, jedyną radością jej życia był syn, który dodatkowo ją utrzymywał. Próbuje zaapelować u Nowosilcowa o wstawiennictwo w sprawie jej niewinnego dziecka, odwołuje się do podstawowych uczuć moralnych- sumienia i współczucia. Rollinsonowa udaję się do Nowosilcowa jeszcze drugi raz, podczas balu wileńskiego, wtedy już nie prosi, a złorzeczy na stwardniałych urzędników, przez których jej syn został wypchnięty przez okno, jej ból ścina krew w żyłach wszystkich zebranych. Postawa Rollinsona jest popularna w romantyzmie, cechuje się mesjanizmem, cierpi on z nadzieją na przemianę w dziejach narodu. W niezwykłym i niewinnym cierpieniu rodaków, romantycy odkryli analogię pomiędzy losami dziejowymi własnego kraju, a męczeństwem Jezusa Chrystusa. Z takiego wyobrażenia wynika cechująca ludzi tej epoki nadzieja, że ich losy są wypełnieniem Bożego planu, w którym pełnią wyjątkową rolę na tle całego świata. Cierpienie przeznaczone dla człowieka jest doświadczeniem zbawczym, które jest w stanie odmienić nie tylko pojedynczego człowieka, społeczeństwo narodu, ale i cały świat.
Zarówno "Lament Świętokrzyski" jak i III część "Dziadów" wykorzystują podobny motyw matki cierpiącej. Mickiewicz przenosi historię cierpiącej Matki Chrystusowej w realia sobie współczesne. Podobnie jak w scenie ukrzyżowania, występują tu elementy metafizyczne, wręcz sakralne- schorowana matka zza murów rozpoznaje głos syna. Rollinsonowa cierpi na równi z synem, stara się mu pomóc, oczywiście bezowocnie, system urzędniczy Rosji nie przewiduje uniewinnień, nawet jeśli wspomniana wina nie miała miejsca. To jedyna różnica między panią Rollinson a Matką Bolesną, polega na tym, że w przeciwieństwie do Matki Chrystusowej, ta pierwsza nie godzi się na taki los Syna, nie jest w stanie znieść całego jego cierpienia i śmierci, natomiast Matka Boska z bólem w sercu godzi się jednak na tak srogi los, wiedząc, że jest wypełnieniem wyższego planu, również nie może umniejszyć jego cierpień. Obydwie matki łączy ból, cierpienia, spowodowane krzywdą swoich dzieci, obie szukają współczucia zgromadzonych ludzi, starają wykrzyczeć swój ból i w obu kreacjach wykorzystano tak samo emocjonalną formę wypowiedzi.