II wojna światowa
Pakt Ribbentrop-Mołotow - 23.VIII.1939 r.
Pakt o nieagresji między Niemcami a ZSRR i jego tajny protokół dotyczący podziału wpływów w Europie na wypadek wojny:
- Litwa, Łotwa, Estonia i Finlandia dla ZSRR, Wilno dla Litwy
- linia Narew-Wisła-San
- zainteresowanie ZSRR Besarabią i brak zainteresowania tym terenem ze strony Niemiec
25.VIII.1939 r.– sojusz wojskowy Polski i Anglią
Termin wstępny wybuchu wojny ustalony na 26.VIII został przesunięty. Mussolini nie był przygotowany.
AGRESJA NIEMIECKA NA POLSKĘ – 1.IX.1939 r.
Miała to być wojna błyskawiczna (2-3 tyg.) Hitler nie był przekonany o izolacji francuskiej.
Plan Fall Weiss: uderzenie wojskami lotniczymi, lądowymi i wodnymi; duże jednostki wojskowe; dysponowanie 2500 samolotów, 3000 czołgów, 1800 ludzi.
Polski plan obrony – plan „Z”:
- ustawienie wojsk wzdłuż całej granicy polsko-niemieckiej
- wiarygodność sojuszy wojskowych
- ścisła konsultacja z wodzem naczelnym ( marszałek Edward Rydz-Śmigły )
Bezpośrednią przyczyną wojny był upozorowany przez grupę hitlerowców atak rzekomych powstańców polskich na radiostacje niemiecką w Gliwicach 31.VIII.
Chronologia wojny obronnej z 1939 r. – etapy:
- 1.IX – 7.IX Bitwa graniczna zakończona kapitulacją placówki pod Westerplatte
( major Sucharski )
- 8.IX – 17.IX Zakończony wkroczeniem wojsk sowieckich i opuszczeniem kraju
przez prezydenta, rząd i wodza naczelnego (do Rumunii)
- 18.IX – 5.X Klęska armii „Polesie” pod Kockiem (gen. Kleeberg)
I etap wojny
Na północy Niemcy zaatakowali z zachodu i Prus Wschodnich. Największy opór stawiały bazy w Gdańsku, Pucku i na Helu. Armia Modlin przegrała bitwę pod Mławą i wycofała się na linię rzek Wisła i Narew. Armia Poznań przegrała bitwę w Borach Tucholskich i została częściowo rozbita pod Tomaszowem Mazowieckim, co otworzyło Niemcom drogę na Warszawę. Na południu wojska niemieckie wdarły się w lukę między armiami Łódź i Kraków. Bitwa pod Mokrą to jedyny atak polskiej kawalerii na wojska pancerne Niemiec. Zaczęły się wycofywać armie Kraków i Karpaty, rozdzielone przez uderzenie z Podhala. 3.IX Anglia i Francja wypowiedziały wojnę Niemcom. Między armie Kraków i Prusy wdarły się oddziały pancerne, zagrażając przeprawom na Wiśle. Ostatnia kapitulowała załoga pod Westerplatte.
II etap wojny
Dokonano przegrupowania armii na linię rzek Narew-Wisła-San. Sojusznicy polscy byli całkowicie bierni. 12.IX Anglia i Francja podpisały porozumienie w Abbeville (płn. Francja) o wstrzymaniu wszystkich akcji przeciw Niemcom, nie informując o tym strony polskiej. SGO Narew stoczyła bitwę pod Wizną. Pomysłodawcą szeregu bitew nad Bzurą był gen. Kutrzeba. Miały one charakter zaczepny i wzmocniły przedpola Warszawy. Zostały oswobodzone: Kutno, Ozorków, Łowicz (armie Poznań i Pomorze). 12.IX odwrót na Warszawę. Obroną stolicy kierował Stefan Starzyński (komisarz cywilny), a militarnie gen. Tadeusz Kutrzeba. Trwała ona do 28.IX.
III etap wojny
17.IX oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do Polski. W nocy rząd przekroczył granicę rumuńską. Wódz naczelny wydał rozkaz unikania starć z sowietami. Ambasador RP w Moskwie Grzybowski otrzymał notę, że w obliczu klęski państwa polskiego armia rosyjska wkracza na terytorium Polski, by wziąć w opiekę ludność białoruską i ukraińską. Atak na Polskę był pogwałceniem postanowień traktatu ryskiego z 1921 r. o granicy polsko-rosyjskiej, protokołu Litwinowa z 1929 r. o wyrzeczeniu się wojny i paktu o nieagresji z 1932 r. Miały miejsce bitwy oddziałów KOP-u (Korpus Ochrony Pogranicza) pod Równem, Łuckiem, Grodnem, Białymstokiem i Andrzejewem (gen. Orlik), bitwa pod Samborem (gen. Anders), bitwa pod Tomaszowem Lubelskim. Lwów został zajęty przez sowietów (gen. Langner). Gen Kleeberg zorganizował oddział SGO Polesie i spieszył na odsiecz Warszawie. Plan się nie powiódł. Oddział wyruszył na pd. w stronę granicy z Rumunią. Zagrodzili im drogę sowieci i zażądali złożenia broni w zamian za pozwolenie na udanie się zagranicę. SGO Polesie wycofało się pod Kock. Tam stoczono bitwę, której koniec jest końcem obrony Polski z 1939 r.
Pakt graniczny
- Zach. Białoruś i zach. Ukraina dla Rosji (wywózki w głąb Rosji, głównie inteligencja, na Syberię)
- Ziemie wcielone (szybka germanizacja) i Generalne Gubernatorstwo (rezerwuar taniej siły roboczej, godzina policyjna, zamknięcie instytucji kulturalnych) – strefa wpływów niemieckich