Głównymi postaciami kobiecymi w powieści Henryka Sienkiewicza ,, Krzyżacy '' są Danusia i Jagienka . Autor przedstawił je jako dwa przeciwstawne typy urody i psychiki kobiecej .
Pierwsza z nich - Danusia wychowała się u boku księżnej Anny Danuty , która miała zapewnić panience bezpieczeństwo i wykształcenie. Danusia była bardzo młoda , drobna i delikatna jak dziecko. Autor pisał o niej : ,, Na głowie miała wianuszek , włosy rozpuszczone po ramionach , sukienkę niebieską i czerwone trzewiki z długimi końcami . Stojąc (...) wydawała się małym dzieckiem , ale zarazem przecudnym , jakoby jakowaś figurka z kościoła albo jasełeczek ''. Była słodka , miła i bardzo ładna jak jasnowłosa laleczka , ale nie bardzo można sobie ją wyobrazić jako żonę i matkę.
Jagienka zaś była przeciwieństwem Danusi. Była zdrowa , silna, dobrze zbudowana. Lubiła jeździć konno, chodzić na polowania i ubierać się tak , jak jej było wygodnie. Autor tak ją opisuje : ,, Twarz miała rumianą jak zorza , na piersiach rozchełstaną koszulinę , a na koszuli serdak wełną do góry '' . Chociaż była córką rycerza,, nie zważała na prawa , jakie obowiązywały panny z rycerskiego rodu. Ojciec Jagienki , Zych , akceptował to, co robi córka , ponieważ bardzo ją kochał i chciał jej w ten sposób wynagrodzić brak matki , która zmarła , gdy Jagienka miała 8 lat.
Jagienka przygotowana była do roli żony, matki i gospodyni . Do tej ostatniej przygotowywała się od najmłodszych lat . Gdy Zych wyjeżdżał , ona przejmowała rolę gospodarza Zgorzelic.
Porównując te dwa różne typy kobiece , większą sympatia darzę Jagienkę. Jej zachowanie jest bliższe naszym czasom . Była ona kobieta energiczną , kobietą czynu . Nie przerażały jej przeciwności losu , za wszelką cenę chciała dorównać mężczyznom. ,, Oto na chybkim srokaczu sadziła ku nim siedząc po męsku dziewczyna z kuszą w ręku i z oszczepem na plecach '' . Była bardzo odważną i silną kobietą. Uratowała niejednego mężczyznę z opresjii.
Jagienka była lepszą kandydatką na żonę dla Zbyszka niż Danusia. Lepiej umiała sobie poradzić z przeciwnościami losu i utrzymaniem porządku w Bogdańcu . Była jedną z nielicznych kobiet w tych czasach , które chciały być wolne i mieć własne zdanie na każdy temat , i którym to się udało.