Kubizm wraz z Pablem Picasso

KUBIZM był to kierunek w malarstwie i rzeźbie .Terminu kubizm (łac. cubus ‘sześcian’, ‘kostka’) użył krytyk L. Vauxelles w odniesieniu do dzieł malarzy uczestniczących w Salonie Jesiennym 1908. Sztuka ta od czasów renesansowych do końca XIX wieku pojmowana była jako odtwarzanie rzeczywistości . Miała naśladować naturę-swój niedościgniony wzór, być jej iluzją.
W wieku XX nastąpiły radykalne zmiany. Sztuka przeszła od odtwarzania do tworzenia . Dzieło sztuki stało się tworem autonomicznym, nie zastępowało rzeczywistości, lecz tworzyło nową . Przestało być nośnikiem treści historycznych ,religijnych czy literackich.
Powstały we Francji kubizm najbardziej drastycznie zrywał z dotychczasowymi poglądami na malarstwo oraz zapoczątkował krystalizowanie się nowego języka plastycznego XX wieku. Nie bez racji termin „awangarda” (oznaczający tych którzy idą na przodzie ) użyto po raz pierwszy w odniesieniu do kubistów . Ich wpływ na sztukę był ogromny że mówi się nawet o kubistycznej rewolucji .
Genezy powstania kubizmu upatruje się w kilku zjawiskach .Od połowy XIX wieku artyści bardzo intensywnie i nieskrępowanie poszukiwali nowych środków wyrazu, które pełniej niż dotąd mogłyby oddać ich emocje i ująć otaczających świat. Każda następna generacja opierając się na doświadczeniach poprzedników , chciała wnieść coś nowego, odkrywczego. W wystąpieniach artystów było również wiele spontanicznego buntu przeciw ustalonym zasadom ,nieco przekory i chęci prowokacji opinii publicznej Konflikt wyzwolonego ,nie skrępowanego żadnymi regułami artysty z mieszczańskiego społeczeństwa osiągnął wówczas punkt szczytowy .Inspiracją dla kubizmu stało się późne malarstwo Paula Cezanne’a, którego wielka pośmiertna wystawa odbyła się w Paryżu w 1907 roku .Cezanne stawiał sobie za cel analizę budowy obrazu i konstrukcji przedstawionych motywów . Wydobywał z przedmiotów ich istotę-barwą i bryłę .Doszedł do wniosku, że wszystkie kształty w naturze można sprowadzić do trzech podstawowych brył geometrycznych -walca, kuli, stożka. Duży wpływ na formy używane w kubizmie wywarło także zainteresowanie sztuką prymitywną ,wczesnośredniowieczną sztuką półwyspu Iberyjskiego, a zwłaszcza rzeźbą afrykańską. Ojcami kubizmu ,nowego kierunku w malarstwie byli Hiszpan Pablo Picasso oraz Francuz Geroges Braque, którzy ściśle ze sobą współpracowali od 1909 roku aż do wybuchu I wojny światowej .Proces kształtowania się kubizmu wyznaczony etapami rozwoju twórczości Picassa i Branqu’a można podzielić na trzy fazy: prekubistyczną ,analityczną oraz fazę kubizmu syntetycznego .

Kubizm prekubistyczny (1906-1909)

Kubizm właściwy poprzedziła faza prekubistyczną zwana także cezannowską .Historia kubizmu rozpoczyna się od obrazu Picassa z 1907 roku „panny z Awinionu”,którego pewne cechy zaczęły się ujawniać w roku poprzednim .Picasso zerwał z cała dotychczasową tradycją, zaprzeczając podstawowym założeniom estetycznym w sztuce .Przestały istnieć głębie przestrzeni , a forma ciała ludzkiego utraciła naturalną budowę .Picasso nie przedstawiał pięknych aktów kobiecych .Umyślnie łamał i deformował ciała kobiet .Podzielił je na geometryczne figury z ostro zaznaczonymi konturami a twarze namalował skrótowo na wzór murzyńskich masek .Malarz świadomie zniszczył humanistyczne piękno natury budując nową ,czysto malarską rzeczywistość. Początkowo obraz ten nawet w gronie najbliższych przyjaciół Picassa spotkał się z aprobatą .Jednakże szybko zmieniono zdanie .W ślady Picassa poszedł jeszcze niedawno krytyczny Branque. Obaj artyści zaczęli tworzyć obrazy o podobnych cechach .Ich głównym motywem były pejzaże , pojedyncze postacie i martwe natury, a źródłem inspiracji malarstwo Cezann’a.Geometryzowali oni formy przedmiotów sprowadzali je jak sugerował Cezanne ,do najprostszych brył przestrzennych , poddając surowej syntetyzacji Domy przypominające klocki pozbawili drzwi i okien a drzewa liści. Zlikwidowali przestrzeń między przedmiotami znajdującymi się na poszczególnych planach. Przedmioty ,zbliżając się do siebie ściśle przylegały i spiętrzały nad sobą przestrzegania zasad logiki Układy form były coraz bardziej odrealniane , podporządkowane z góry założonym kompozycyjnym , nie liczącym się z prawdą rzeczy ,lecz tylko z doskonałością własnego świata .Skrócili perspektywę , powodując spłaszczenie przestrzeni .Aby podkreślić wyrazistość brył ograniczyli paletę do szarości ,brązów ,beżów ,zieleni. Obrazy stawały się coraz bardziej monochromatyczne. Głownym osiągnięciem tego okresu było przezwyciężenie iluzjonistycznych tendencji malarstwa ,charakteryzujących sztukę europejską od czasów renesansu .Zanegowane zostały zasady ,według których od ponad 400 lat wyznaczano na obraz trójwymiarową głębię przestrzenną Przez kilka pierwszych lat krytyka nie była łaskawa dla kubistów .Branque bezskutecznie próbował wystawić w1908 roku Salonie Jesiennym swe nowo powstałe pejzaże z Estaque.Jury odrzuciło je wydając nie pochlebną opinie .Kiedy Branque wystawił obrazy w prywatnej galerii Kahnweileraa ,wpływowy krytyk Louis Vauxcelles napisał o wystawie:
„Pan Branque jest młodym człowiekiem ,bardzo zuchwałym .Ośmielił go sprowadzający na manowce przykład Picassa(...)Być może zaciążył na nim ponad miarę styl Cezanne’a i przypomnienie statycznej sztuki Egipcjan .Posługuje się straszliwymi uproszczeniami ,konstruuje metalicznych ,zdeformowanych nieboraków .Gardzi formą , sprowadza wszystko :krajobraz postaci, domy do schematów geometrycznych do kubków .”
Rok później nazwał prześmiewczo Picassa i Branque’a kubistami ,szydząc, że dla nich sztuka „zatrzymała się na epoce kamienia „Tymczasem Andre Salmon twierdzi że kubizm to bzdurny wynalazek głupców”. Pisząc te ironiczne słowa nie przeczuwali ,że już niedługo cała europopejska awangarda i nowoczesna sztuka pójdą ścieżkami wyznaczonymi przez ten kierunek.
Picasso i Branque znaleźli jednak człowieka który uwierzył w odkrywczy sens ich sztuki . Paryski marszand Daniel Henry Kahnweiler kupując ich płótna zapewnił im minimalną niezależność materialną i możliwości skoncentrowania się na pracy .W porozumieniu z artystami galeria Khnweilera stała się jedynym miejscem ,gdzie można było oglądać ich kubistyczne obrazy .Wspierała ich także grupka intelektualistów , w tym swoim piórem poeta Guillaume Apollinaire.
W cytowanych wyżej wypowiedziach poraz pierwszy pojawiły się terminy „kubizm” i „kubiści” .Użyte złośliwie dla wykpienia Branque’a i Picassa,szybko przyjęły się tracąc swe pierwotne negatywne znaczenie. Pochodzą one od francuskiego słowa cube czyli sześcian ,kostka ,które nasunęły się Matisse’owi patrzącemu na pierwsze kubistyczne pejzaże . Określenie to podchwycił Vauxcelles , tworząc nazwę całego kierunku .Należy więc pamiętać , że nazwa tylko częściowo jest adekwatna od istoty tej sztuki .Picasso i Baranque odcinali się od niej przez długi lata ,natomiast zaakceptowali ją łatwo artyści korzystający z ich doświadczenia .Nazwę usankcjonowało ukazanie się w 1912 roku teoretycznej rozprawy Alberta Gleizesa i Jeana Metzingera „O kubizmie” oraz publikacja artykułów Apolinair’a z 1913 ,broniących nowego stylu.

Kubizm analityczny (1909-1913)

Od 1909 roku malowano były już obrazy ściśle kubistyczne .Picasso i Braque po obaleniu tradycyjnej perspektywy skonstruowali nową przestrzeń ,która pozwoliła im ukazać na płótnie równocześnie wiele aspektów przedmiotu. W nowej kubistycznej przestrzeni granica między przedmiotem a otaczającym go tłem zanikła .Poszczególne zaś plany przestrzenne sprowadzone zostały do płaszczyzny obrazu .Zanikła całkowicie jej iluzyjna głęłbia .Kubiści nie uwzględniając skrótów perspektywicznych ukazywali przedmioty oglądane równocześnie z wielu stron pod różnym kątami Obiekty uproszczone do brył przestrzennych rozłożone zostały na części elementarne ,a następnie jakby rozwinięte rzutowane na płaską powierzchnię powierzchnię obrazu. W jednym obrazie łączyli kilka różnych punktów widzenia obiektu- na wprost ,z lewej ,z prawej strony ,z lotu ptaka i żabiej perspektywy Braque wyjaśnił to w ten sposób: Tradycyjna perspektywa nigdy nie zadowala minie. W swym zmechanizowaniu perspektywa nigdy nie daje pełnego posiadania rzeczy .Ma ona jeden punkt widzenia, poza który nie może wyjść .Ten punkt jest czymś tak bardzo małym .To tak jakby ktoś całe życie rysował profile ,każąc wierzyć ,że człowiek ma tylko jedno oko.” Według kubistów prawda przekazu wymagała uwzględnienia nie tego co widzimy niedoskonałym okiem ,lecz tego co wiemy o przedmiocie .W tradycyjnym ujęciu kwadratowy blat stolika widziany z kilku metrów sprawia wrażenie prostokąta. Ale czy w tym czasie stolik przestawał być kwadratowy. Dlatego Picasso mówił: „Wiem już teraz ,ze sztuka jest kłamstwem, które nam pozwala zbliżyć się do prawdy (...)”.Picasso i Branque odeszli w tym okresie od pejzaży ,malując kompozycje jednofigurowe i martwe natury ,złożone z prostych przedmiotów ,butelek ,kieliszków ,a szczególnie z instrumentów muzycznych .Zgeometryzowane ,drobne pryzmatycznie cięte kształty przenikały się wzajemnie ,zatracające się w rytmach linii i płaszczyzn .Ich fragmenty z dużym trudem dawały się wyszukać, rozpoznać i ponownie złożyć w prawie abstrakcyjną kompozycjach.

Przykładowe dzieło z kubizmu:

Juan Gris „Stół” Pierwszej informacji, że mamy do czynienia z blatem stołu, dostarcza nam kluczyk tkwiący w szufladzie w prawym dolnym rogu obrazu. Wszystkie inne elementy, wśród których rozpoznajemy m.in. otwartą książkę, gazety, fajkę, dwa papierosy, uporządkowane są systemem przecinających się planów, podporządkowanych całkowicie płaszczyźnie płótna. Zwróćcie uwagę na napisy. Nie są one namalowane, lecz wycięte z gazety i naklejone; to samo dotyczy tekstu książki, umieszczonego nad dolną krawędzią obrazu. Technikę kolażu (franc. collage — „klejenie") wprowadził do malarstwa kubizm





Kubizm
Picasso
Fernand Leger
Marcel Duchami
I Georges Braque
Stali się bohaterami
Zbiorów esejów Kubiści
Opublikowanego w 1913 r
Kubizm sztuka geometryczna
Poszukująca nowej przestrzeni
Nowy wielki styl współczesności
Właściwy nowoczesnej cywilizacji










Pablo Picasso właściwie nazywał się Picasso Ruiz Blanco. Urodził się w 1881 roku w pięknym mieście Malaga nad Morzem Śródziemnym. Był malarzem Hiszpańskim. Studiował w Barcelonie i Madrycie. Tam właśnie uczył się malarstwa. Pablo Picasso jeszcze za życia stał się żywą legendą i niewątpliwie jest jednym z najsłynniejszych artystów dwudziestego wieku. Jego czołowa pozycja wśród współczesnych twórców pozostaje niezagrożona do dnia dzisiejszego. Żaden ze współczesnych artystów plastyków nie może się równać z mistrzem pod względem twórczej płodności. W najbardziej efektywnym okresie twórczości Picasso potrafił bowiem codziennie namalować obraz. Dysponował też niezmiernie bogatym warsztatem , używał w swej pracy :
*Ołówka
*Akwarel
*Farb olejnych
*Kredek
*Metalu
*Gipsu
*Kamienia
*Różnorodnych odpadów najczęściej wydobywanych ze śmietnika

Jego ojciec również był artystą : uczył rysunku i dodatkowo pracował jako kustosz muzeum. Już jako dziecko mały Pablo przejawiał nieprzeciętne zdolności plastyczne , co umiejętnie rozwijali rodzice. Podobno pewnego dnia ojciec , ujrzawszy prace chłopca, wręczył mu własne farby oraz pędzle i pokornie przyrzekł , ze już nigdy nie namaluje żadnego obrazu. Pierwsze obrazy namalował gdy skończył dwadzieścia lat. Były to wizerunki prostych ludzi np. „Prasowaczka”. Od roku 1900 coraz więcej czasu zaczął jednak spędzać w Paryżu, gdzie cztery lata później osiadł na stałe . W owych czasach miasto nad Sekwaną było kulturalną stolicą świata. To właśnie tu malarstwo Picassa dojrzało i nabrało cech swoistego stylu - ten pierwszy etap jego twórczości nosi nazwę "okresu błękitnego". Nastrój jego prac nasiąknięty był melancholią, a ich tematem były jednostki odrzucone przez społeczeństwo, nieszczęście i bieda. Sam artysta żył wtedy w ubóstwie.
Kolejny etap twórczości artysty nazwany został "okresem różowym" . Tematyka dzieł nie została zmieniona, jednak ich wydźwięk, podobnie jak kolorystyka, nabrał więcej ciepła. Na płótnach coraz częściej pojawiają się tancerki, arlekiny, akrobaci. Zachwyt światem cyrkowców pozwolił artyście zapomnieć o otaczającej go nędzy i przypadł do gustu odbiorcom. Coraz częściej odwiedzano jego pracownię i nie szczędzono pieniędzy na kupno obrazów. Zarówno w twórczości, jak i wżyciu Picassa czas biedy się skończył.
Od 1905r rtysta zajmuje się rzeźbą, której najbardziej liczące się przykłady powstaly po 1929r. Były to ażurowe konstrukcje metalowe, rzeźby figuralne o cechach surrealistycznych oraz kompozycje tzw. Rzyczy gotowych np.: Głowa-1931, Człowiek z jagnięciem-1944 lub Koza-1950. Artysta przejawia zainteresowanie twórczością Paula Cezanne i afrykańskich rzeźbiarzy. W 1907r. Picasso połączył technikę Cezanne'a ze świtem postaci afrykańskich rzeźb i stworzył na olbrzymim płótnie „Panny z Awignon”. Wydaje się, że ówcześni odbiorcy nie do końca zrozumieli przesłanie dzieła, które jest w rzeczywistości portretem pięciu kurtyzan. Jednak krytycy okrzyknęli to dzieło najważniejszym wczesnego okresu twórczości Picassa. Schematyczne postacie ludzkie były wyrazem zerwania z panującym realizmem. Zapowiadają one nadejście nowego stylu w sztuce współczesnej.
Przez następnych kilka lat Picasso i jego bliscy współpracownicy (G.Braque i J.Gris) rozszerzając obszar swych eksperymentów malarskich dali początek nowemu kierunkowi sztuki - nadano mu nazwę kubizm. Wkrótce osiągnęli taki poziom abstrakcji , że trudno było odczytać treść malowideł. Jednak po wnikliwej analizie w najbardziej odrealnionych obrazach kubistycznych można było dostrzec przynajmniej fragment konkretnych osób czy przedmiotów, gdyż artysta zawsze zaczynał swoje dzieła od elementu rzeczywistego.
Wybuch pierwszej wojny światowej i wstąpienie Braque`a do wojska przyniosły koniec owocnej współpracy trzech kubistów. Twórczość samego Picassa zaczęła stopniowo oddalać się od kubizmu. W 1917r z Rzymu nadeszło zamówienie na wykonanie projektu kostiumów oraz scenografii do baletu Parada Siergiejewa Diagilewa. Wizyta w stolicy Włoch stała się dla artysty impulsem do namalowania wielkich płócien o tematyce klasycznej. Można na nich podziwiać mitologicznych bogów i boginie a także fantastyczne nimfy i fauny. Tematyką klasyczną inspirowane były również akwaforty powstałe w latach trzydziestych na zamówienie kolekcjonera sztuki Ambrose Vollarda.
W latach trzydziestych spod pędzla Picassa zaczęły wychodzić dzieła przesycone złowrogim poczuciem rozpaczy i nieuchronnej tragedii. Przygnębienie było niewątpliwie wynikiem niepowodzeń w życiu prywatnym artysty, który właśnie rozwiódł się ze swoją żoną, oraz bliskich kontaktów z surrealistami. Pod ich wpływem Picasso pozwolił aby jego twórczością zawładnęła raczej podświadomość niż przemyślany wybór.
Szczytowym osiągnięciem tego okresu jest jedno z najsłynniejszych dzieł artysty „Guernica”- żywa reakcja wrażliwego twórcy na wieść o zbombardowaniu stolicy Basków podczas hiszpańskiej wojny domowej.
Podczas drugiej wojny światowej, sympatyzujący z komunistami a jednocześnie szykanowany przez nazistów, Picasso pozostał w okupowanej Francji, jednak zmuszony był przenieść się na południe kraju. Mimo tego po zakończeniu wojny nie powrócił już na stałe do Paryża. Zafascynowany twórczością ludowych artystów ceramików z południa sam poświęcił się garncarstwu, mając nadzieję, iż w ten sposób uchroni to rzemiosło od zapomnienia.
Obrazy Picassa powstałe po drugiej wojnie światowej, choć często prekursorskie, nie dorównują pod względem wartości artystycznej wcześniejszym, genialnym dziełom, które miały znaczenie dla rozwoju całej sztuki współczesnej i wywarły olbrzymi wpływ na pokolenie młodych artystów-plastyków. Pablo Picasso pozostanie w pamięci potomnych przede wszystkim dzięki wczesnemu malarstwu będącemu odpowiedzią na wydarzenia i ludzi wokół niego- jego romanse, przyjaźnie, podróże i wojnie.
Był najwybitniejszą indywidualnością twórczą XXw.
Picasso odwiedził Polskę z okazji Międzynarodowego Kongresu Pokoju we Wrocławiu w 1948r i podarował wówczas cykl własnoręcznie malowanych talerzy dla Muzeum Narodowego w Warszawie.


Przykładowe dzieła Picassa:



Pablo Picasso „Akrobatka na kuli, 1905”

Pierwszy plan rozległego pejzażu z kilkoma postaciami, piskiem i białym koniem w głębi, zajmuje wielka, zwalista postać siedzącego cyrkowca i delikatna, ślicznie narysowana figurka ćwiczącej dziewczynki. Ten kontrast siły i wdzięku, a także przepiękny rysunek całości sprawiają, że na obraz patrzymy z podziwem i przyjemnością.







Pablo Picasso „Dziewczyna przed lustrem, 1932”

Wiemy już, że od rewolucji kubistycznej przestało w malarstwie obowiązywać podobieństwo obrazu do motywu, który jest jego tematem. W tym obrazie o wyraźnie zaznaczonej osi (po lewej stronie dziewczyna, pokazana z profilu, po prawej jej odbicie en face w owalnym lustrze) rozpoznajemy wszystkie elementy rzeczywistości, lecz już bardzo przetworzone. Uważny obserwator spostrzeże, że wskutek geometryzacji tych elementów dzieło wiele jeszcze zawdzięcza kubizmowi.