Pierścienice

Podczas prac w ogródku na pewno każdy z nas widział dżdżownice. Najczęściej można je zobaczyć po ulewnych deszczach. Wówczas, chroniąc się przed utonięciem, opuszczają masowo swoje podziemne korytarze. Te niezmiernie ciekawe organizmy należą do pierścienic.

Pierścienice występują w wodzie słonej oraz słodkiej i w wilgotnej glebie. Ich ciało wydłużone, obłe lub lekko spłaszczone grzebietobrzusznie składa się z wielu podobnych do siebie pierścieni nazywanych segmentami. Większość segmentów pierścienic ma podobną budowę. Segmentację ciała dżdżownicy obserwujemy zarówno w jej wyglądzie, jak i budowie wewnętrznej. Każdy pierścień ma te same elementy układów, między innymi krwionośnego oraz nerwowego. Kilka środkowych pierścieni jest nieco grubszych od pozostałych - tworzą tak zwane siodełko. Znajdują się w nim specjalne gruczoły, które uczestniczą w rozrodzie tych zwierząt. Ciała pierścienic pokrywa warstwa śluzu i ochronny oskórek. Pod nim znajduje się wór powłokowo-mięśniowy, który otacza jamę ciała wypełnioną płynem. Pełni on funkcję szkieletu wewnętrznego, który wraz z mięśniami nadaje tym zwierzętom kształt i umożliwia im ruch.

Poruszanie się pierścienic polega na skurczu mięśni powodujących naprzemienne zwężanie się i rozszerzanie segmentów ich ciała. U wielu po bokach ciała występują pęki szczecinek, które zapewniają zwierzęciu przyczepność w trakcie ruchu lub ułatwiają też pływanie. U pierścienic wymiana gazowa zachodzi całą powierzchnią ciała. Większość tych bezkręgowców ma zamknięty układ krwionośny. Oznacza to, że krew nie wylewa się wnętrza ich ciała, lecz krąży w systemie zamkniętych naczyń krwionośnych. Wzdłuż ciała dżdżownicy biegną dwa główne naczynia - grzbietowe oraz brzuszne, które w każdym segmencie łączą się ze sobą naczyniami okrężnymi. Funkcję serca pełnią niektóre naczynia okrężne i naczynie grzbietowe.

Pierścienice należą do drapieżników, pasożytów lub roślinożerców. Wiele morskich pierścienic żyje w korytarzach wydrążonych w mulistym dnie lub rurkach ochronnych, do których chowają się w razie niebezpieczeństwa. Odżywiają się one szczątkami organicznymi, są wiec saprofagami podobnie jak dżdżownice, które drążą w glebie tunele, zjadając zawarte w niej szczątki roślin i zwierząt.

Jeśli chodzi o rozmnażanie, to pierścienice rozmnażają się płciowo. U dżdżownic i pijawek zapłodnione jaja rozwijają się w kokonie powstałym z wydzieliny gruczołów siodełka. W glebie kokon chroni jaja przed niekorzystnymi warunkami. Rozwijające się młode dżdżownice przypominają dorosłe postacie tych zwierząt, czyli występuje u nich rozwój prosty.

Pijawki są pierśnicami żyjącymi głównie w wodach słodkich. Na obu końcach ciała mają przyssawki, którymi przysysają się do żywiciela. Ułatwia im to pobieranie pokarmu. Po środku przedniej przyssawki znajduje się otwór gębowy z trzema szczękami, które służą do nacinania skóry żywiciela. Pijawki wydzielają substancje przeciwdziałające krzepnięciu krwi. W ich jelicie znajdują się uchyłki magazynujące krew. Dzięki temu na przykład pijawka lekarska może jednorazowo zgromadzić dużą ilość krwi, a następnie przeżyć nawet dwa lata bez pobierania pokarmu.

Pierścienice, głównie dżdżownice odgrywają ważną rolę w rolnictwie. Drążąc podziemne korytarze, aktywnie uczestniczą w mieszaniu się wierzchnich i głębszych warstw gleby, odpowiadają również za jej napowietrzanie. Ich wydaliny są bogate w związki azotowe, dlatego dżdżownice uczestniczą w formowaniu i utrzymywaniu żyznych gleb. W ogrodnictwie są wykorzystywane do tworzenia kompostu. Uważa się, iż taki kompost ma właściwości detoksykacyjne, czyli ułatwia glebom samooczyszczanie. Wprowadzenie go do gleby pobudza także wzrost roślin.