Nizina Amazonki

Amazonki Nizina, Amazonia, Planicie Amazonica, wielki obszar nizinny w Ameryce Południowej, położony gł. w Brazylii, ponadto na terytorium Peru, Boliwii, Kolumbii, Ekwadoru oraz na niewielkim skrawku Wenezueli, między Andami na zachodzie, Wyżyną Gujańską na północy, Wyżyną Brazylijską na południu oraz Oceanem Atlantyckim na wschodzie. U podnóża Andów Nizina Amazonki łączy się na północy z Niziną Orinoko, na południu - z Niziną Parany-La Platy. Większość (3/4) obszaru (poza wschodnim pasem przybrzeżnym) leży w dorzeczu Amazonki, w synklinalnym obniżenia rzeki, wypełnianym od końca ery prekambryjskiej osadami paleozoiku, mezozoiku i kenozoiku. Najmłodszymi utworami Niziny Amazonki są współczesne osady rzeczne, stąd uważana jest ona za największą równinę aluwialną świata, o powierzchni ponad 3,5 mln km².

Nizina Amazonki w większości leży na wysokości do 100 m n.p.m, tylko na obrzeżach regionu wznosi się wyżej - na zachodzie, u podnóża Andów, nawet do 500 m n.p.m. Równinną, monotonną rzeźbę Niziny Amazonki urozmaicają szerokie, sterasowane doliny rzeczne Amazonki i jej dopływów, m.in.: Tocantis, Xingu, Tapajós, Madeira, Purus, Juru, Putumayo, Japur, Negro. Nizina Amazonki leży w strefie wilgotnego klimatu równikowego, o stałych średnich temperaturach roku od 24^oC do 26^oC i rocznym opadzie do 4000 mm. Obszar porośnięty jest wilgotnym lasem równikowym (selwą), w którym występują cenne gatunki drzew, m.in.: kauczukowiec, orzech amerykański, mahoniowiec. Komunikacja odbywa się drogą wodną i lotniczą.

Droga samochodowa (Transamazonica) prowadzi od wybrzeża Oceanu Atlantyckiego do granicy brazylijsko-peruwińskiej i dalej do Oceanu Spokojnego. Nizinę Amazonki, bardzo rzadko zaludnioną, gł. przez Indian i Metysów (w Brazylii zwanych Kaboklami) i słabo zgospodarowaną (myślistwo, eksploatacja lasów, rybołówstwo, pasterstwo, wydobycie rud manganu i ropy naftowej) można podzielić na: Nizinę Amazonki Przedandyjskiej (Amazonię Przedandyjską) na zachodzie, wznoszącą się najwyżej (do 500 m n.p.m.), mającą charakter szerokiego przedpola Andów i częściowo porośniętą przez formacje sawannowe, Nizinę Amazonki Środkowej (Amazonię Środkową), podzieloną na część północną i południową szeroką doliną Amazonki, oraz położoną nad Oceanem Atlantyckim Nizinę Amazonki Wschodniej (Amazonię Wschodnią), z deltą Amazonki.

W strefie klimatu równikowego wilgotnego (nizinny nad Amazonką i wzdłuż wybrzeży Ameryki Środkowej) występują:
- wilgotne lasy równikowe, bogate gatunkowo, z cennymi gatunkami drzew (kauczukowiec, orzesznica brazylijska),
- ponieważ panuje tam wysoka temperatura powietrza i jest duża wilgotność podłoża następuje szybki proces wietrzenia chemicznego i szybki rozkład substancji organicznych, tworzą się gleby laterytowe (o barwie czerwonej).