Proces podziału Afryki na kolonie i strefy wpływów.

Kolonializm – system politycznego i gospodarczego podporządkowania obszarów mniej roz-winiętych państwom znajdującym się na wyższm etapie rozwoju.

Rywalizacja o podział Afryki

W latach dziewięćdziesiątych XIX wieku największe terytoria na terenie Afryki należały do Wielkiej Brytanii, która zamierzała zająć wszystkie tereny na wschodzie kontynentu. Zamierzali Anglicy posiąść ziemie nad Zatoką Gwinejską. Ekspansja na te tereny zaczęła się w Kraju Przylądkowym. Stąd wyruszyli Anglicy na północ opanowując Zanzibar, Brytyjską Afrykę Wschodnią, Ugandę, Beczu-anę oraz Rodezję. Tę ostatnią od Brytyjskiej Afryki Wschodniej oddzielały posiadłości niemieckie – Tanganika – zajęte przez Niemców w latach 1885 – 1891.
Kiedy w 1869 otwarto Kanał Sueski, wybudowany za pieniądze francuskie i egipskie, wzrosło zainteresowanie Wielkiej Brytanii Egiptem. Kanał skracał bowiem drogę do Indii – perły Korony Brytyj-skiej. Okazja do opanowania Egiptu nadarzyła się w 1875 roku, kiedy chedyw Egiptu Izmael Pasza postanowił sprzedać Brytyjczykom swoje akcje Kanału. Rządy nowego chedywa, Taufika Paszy nie były popularne, toteż w roku 1882 wybuchły przeciw niemu zamieszki. Anglicy wykorzystali okazję i pod pozorem tłumienia zamieszek objęli faktyczną władzę nad Egiptem. W tym czasie w należącym do Egiptu Sudanie wybuchło powstanie kierowane przez Muhammada Ahmada ibn Abd Ahaha, zwa-nego „Mahdi” – „Pomazaniec Boży”. Wielkiej Brytanii udało się zająć tereny Sudanu dopiero pod ko-niec wieku.
Kiedy Wielka Brytania opanowywała wschód Afryki, Francja kolonizowała Zachód, dążąc do utworzenia pasa posiadłości od Atlantyku po Morze Czerwone. Prędzej czy później musiało dojść z tego powodu do starć z Wielką Brytanią. Za czasów monarchii lipcowej nastąpiła kolonizacja Algierii. Po ciężkich walkach z miejscową ludnością arabską uznano te tereny za zamorską posiadłość Francji i zaczęto nań sprowadzać francuskich kolonizatorów. Na przełomie lat 70-tych i 80-tych XIX wieku Francuzi opanowali Tunis i zaczęli podbijać dzisiejsze Mauretanię, Senegal, Gwineę, Wybrzeże Kości Słoniowej oraz Mali i Niger tworząc Francuską Afrykę Zachodnią oraz Czad i Kongo Francuskie (Rep. Środkowoafrykańska) – Francuską Afrykę Równikową. Prowadząc ekspansję na wschód, jedna z ekspedycji francuskich wkroczyła w 1898 roku na teren Sudanu. W Faszodzie doszło do spotkania Francuzów pod dowództwem Jeana Marchanda i Brytyjczyków dowodzonych przez Horatio Kitchnera. Konflikt faszodański, który po ustąpieniu Francji przekształcił się w kompromis stał się podstawą przy-szłego porozumienia francusko-brytyjskiego.
Wielka Brytania zaczęła regulować swoje sprawy na południu Afryki. Istniały tam dwie niepod-ległe republiki utworzone przez Burów czyli osadników holenderskich, którzy osiedlili się na południu Afryki w XVII wieku. (br – chłop). Państwa te, nazwane Transwal i Orania, utworzono w latach 30-tych XIX wieku po Wielkim Treku (wędrówce) i walkach z Zulusami, kiedy nie chcący żyć pod brytyj-skim panowaniem Burowie odeszli z Kraju Przylądkowego. Kiedy w republikach tych znaleziono złoża złota i diamentów, wzmogło się zainteresowanie Brytyjczyków tymi terenami. Równocześnie, w roku 1884 Niemcy utworzyli swoją kolonię, Afrykę Południowo-Zachodnią. W 1899 roku Wielka Brytania wykorzystując wewnętrzne zatargi w Republikach Burskich wypowiedziała im wojnę. Trwała ona 3 lata i zakończyła się zwycięstwem Brytyjczyków. W roku 1910 z terenów Kraju Przylądkowego i z terenów podbitych w wojnie burskiej utworzono Związek Południowej Afryki, któremu Wielka Brytania nadała status dominium, czyli autonomii a rządy powierzono Burom.
W kolonizacji Afryki brały udział również inne państwa europejskie: Belgia podbiła Kongo, Włochy Erytreę, część Somalii oraz, tuż przed I wojną światową, o wojnie z Turcją Trypolitanię i Cyre-najkę. Obroniła się natomiast przed ekspansja włoską i utrzymała niepodległość Etiopia, która rozgro-miła wojska włoskie pod Aduą w 1896 roku. Na terenie Afryki miała swoje posiadłości Portugalia, która kolonizowała jej wybrzeża od XVI wiek. W wieku XIX Portugalczycy zdobyli tereny w głębi kontynentu tworząc kolonie Mozambik i Angolę. Niemcy opanowali Niemiecką Afrykę Wschodnią, Afrykę Połu-dniowo-Zachodnią, Kamerun i Togo. Hiszpanii podlegały tereny Sahary Hiszpańskiej, Hiszpańskiej Gwinei oraz część marokańskiego wybrzeża.
Na początku XX wieku w Afryce istniało jeszcze jedno terytorium nie podbite przez Europę. Było to Maroko., które zająć chciała Francja. W 1904 roku doszło do podpisania między Wielką Bryta-nią a Francją entente cordiale (serdecznego porozumienia). W dokumencie ustalono, że Francja nie przeszkodzi Wielkiej Brytanii w całkowitym opanowaniu Egiptu, natomiast Wielka Brytania nie będzie oponować w zajęciu przez Francję Maroka. Pomimo protestów Niemiec w 1912 roku Francja ogłosiła swój protektorat nad Marokiem.