Palenie - fakty, mity, ciekawostki

Dym tytoniowy składa się z prawie 4.000 związków chemicznych, z tego ponad 40 to substancje rakotwórcze. Ich działanie nie jest ograniczone jedynie do palaczy tytoniu, ale także dotyczy wszystkich tych osób (mężczyzn, kobiet i dzieci), które przebywają w pomieszczeniach, gdzie występuje dym tytoniowy (tzw. "palenie bierne").

Oto przykłady niektórych tylko substancji występujących w dymie tytoniowym:
• Aceton - rozpuszczalnik.
• Arsen - stosowany także jako popularna trutka na szczury i inne gryzonie.
• Chlorek winylu - związek używany także np. do produkcji plastiku.
• Ciała smołowate - są odpowiedzialne za powstawanie nowotworów złośliwych u człowieka.
• Cyjanowodór - gaz używany przez hitlerowców w komorach gazowych do masowego ludobójstwa.
• Fenole - niszczą rzęski nabłonka wyściełającego oskrzela. Rzęski te oczyszczają wdychane przez człowieka powietrze i chronią drogi oddechowe przed przenikaniem przez ich ściany substancji i związków chemicznych oraz mikroorganizmów, np. wirusów.
• Formaldehyd - związek stosowany m.in. do konserwacji preparatów biologicznych, np. żab.
• Nikotyna - działa obkurczająco na ściany naczyń krwionośnych (w tym także naczyń wieńcowych zaopatrujących serce), zwiększa ciśnienie krwi, jest odpowiedzialna za niefizjologiczne przyspieszenie akcji serca oraz zaburzenia rytmu serca, a także wpływa negatywnie na gen p53, który powstrzymuje niekontrolowany rozwój komórek, czyli powstawanie nowotworów.
• Polon - radioaktywny pierwiastek, odkryty przez naszą rodaczkę Marię Skłodowską-Curie.
• Tlenek węgla (czad, CO) - zmniejszając zawartość tlenu we krwi, w znaczny sposób utrudnia pracę serca i dotarcie tlenu do różnych części i narządów organizmu człowieka.
Jest to związek będący bezpośrednią przyczyną śmierci wielu osób w czasie pożarów.

Choroby mające istotny związek z paleniem tytoniu:
• Nowotwory złośliwe:
o Rak płuc
o Rak wargi, języka, jamy ustnej, przełyku i krtani
o Rak pęcherza moczowego
o Rak nerki
o Rak trzustki
• Choroba niedokrwienna serca
• Przewlekłe zapalenie oskrzeli
• Gruźlica układu oddechowego
• Nadciśnienie tętnicze
• Arteriosclerosis
• Udar mózgu
• Wrzody żołądka oraz dwunastnicy
• Przepukliny jelitowe

Wiele przypadków naczyniopochodnego udaru mózgu może być wiązanych z wcześniejszym paleniem tytoniu. Przyczyną jest tutaj udowodniony wpływ palenia tytoniu na rozwój miażdżycy naczyń krwionośnych.
• Wiele prac jednocześnie przedstawia dowody na to, iż u palaczy tytoniu rzadziej występuje choroba Parkinsona.
• Na zdjęciu widoczny jest tzw. kaszak (atheroma). Materiał pochodzi z Univ. of Illinois College of Medicine at Urbana-Champaign, Internet-USA.
• Oprac. na podstawie materiałów WHO: "IRC Monographs on the Evaluation of the Carcinogenic Risk of Chemical to Humans" (Lyon, France, 1985).
• Palacze tytoniu dwukrotnie częściej niż niepalący umierają na zawał mięśnia sercowego.
• U mężczyzn, którzy zaczęli palić przed 15 rokiem życia i palili 15 - 24 papierosów dziennie, ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej jest 10-krotnie większe.
• Także u osób niepalących, ale wdychających dym ulatniający się z ognika papierosa (tzw. boczny strumień) w istotny sposób wzrasta ryzyko chorób serca i płuc (tzw. palacze bierni).
• Na zdjęciu widoczny obraz zawału mięśnia sercowego. Materiał z Univ. of Illinois College of Medicine at Urbana-Champaign, Internet-USA.
• Palacze tytoniu 20-krotnie częściej umierają z powodu rozedmy płuc i przewlekłego zapalenia oskrzeli (PZO) niż osoby niepalące.
• Wśród 10 chorych na raka płuc 9 paliło papierosy.
• Palenie tytoniu wykazuje istotny związek i w dużym stopniu zwiększa ryzyko wystąpienia wszystkich głównych typów histologicznymi raka płuc, jakkolwiek w przypadku raka gruczołowego (adenocarcinoma) ryzyko to jest relatywnie niższe niż przy innych typach histologicznych raka.
• Ryzyko wystąpienia raka płuc w znaczący sposób rośnie wraz z długością okresu palenia tytoniu dla wszystkich typów histologicznych raka płuc.
• Na zdjęciu: rak gruczołowy płuc (adenocarcinoma). Materiał z Univ. of Illinois College of Medicine at Urbana-Champaign, Internet-USA.
• Istnieją dowody na to, iż palenie tytoniu poprzez wpływ na rozwój przewlekłego zapalenia oskrzeli, jest jednym z istotniejszych czynników usposabiających do wystąpienia gruźlicy układu oddechowego.
• Oprac. na podstawie materiałów WHO: "IRC Monographs on the Evaluation of the Carcinogenic Risk of Chemical to Humans" (Lyon, France, 1985).
• Istnieje udowodniony związek pomiędzy paleniem tytoniu a zapadalnością na raka pęcherza moczowego i nerki.
• Ryzyko wystąpienia raka pęcherza moczowego u palaczy jest przeciętnie 5 razy większe niż u osób niepalących i zależy od ilości wypalanych papierosów. Przy czym to podwyższone ryzyko w stosunku do palących kobiet jest relatywnie niż niż u mężczyzn, ale różnica ta może wynikać z mniejszej ilości palących kobiet w stosunku do palących mężczyzn.
• W niektórych badaniach aż 50% przypadków raka pęcherza moczowego u mężczyzn i 25% u kobiet było związanych z paleniem tytoniu. Niektóre z badań wykazały ponadto większą zapadalność na raka gruczołowego nerki (adenocarcinoma) u palaczy tytoniu w porównaniu do osób niepalących.
• Na zdjęciu: rak gruczołowy nerki (adenocarcinoma). Materiał z Univ. of Illinois College of Medicine at Urbana-Champaign, Internet-USA.
• Oprac. na podst. materiałów WHO: "IRC Monographs on the Evaluation of the Carcinogenic Risk of Chemical to Humans" (Lyon, France, 1985).
• Palenie tytoniu pełni istotną rolę w patogenezie zarówno wrzodu żołądka jak i dwunastnicy. Prowadzone badania naukowe wykazały istotną dodatnią zależność pomiędzy czasem palenia tytoniu a pojawieniem się ww. chorób.
• Ryzyko wystąpienia raka żołądka jest wyższe u palaczy tytoniu o około 1,5 razy.
• Oprac. na podst. materiałów WHO: "IRC Monographs on the Evaluation of the Carcinogenic Risk of Chemical to Humans" (Lyon, France, 1985).
• Palenie tytoniu a przepuklina pachwinowa. Oczywiście nie można powiedzieć, iż bezpośrednią przyczyną powstawania przepukliny pachwinowej jest palenie tytoniu. Istnieje jednak związek pomiędzy występowaniem przepukliny a silnym kaszlem, towarzyszącym przewlekłemu zapaleniu oskrzeli. Przyczyną PZO natomiast w wielu przypadkach jest właśnie palenie tytoniu
• W wielu badaniach wykazano związek pomiędzy paleniem tytoniu a występowaniem raka trzustki. Jak dotychczas nie jest znana dokładnie przyczyna tej korelacji.
• Na zdjęciu: rak gruczołowy trzustki (adenocarcinoma). Materiał z Univ. of Illinois College of Medicine at Urbana-Champaign, Internet-USA.
• Oprac. na podst. materiałów WHO: "IRC Monographs on the Evaluation of the Carcinogenic Risk of Chemical to Humans" (Lyon, France, 1985).
• Niektóre badania wykazały, iż palenie tytoniu zmniejsza częstotliwość występowania części chorób hormono-zależnych (np. osteoporozy i związanego z tym podwyższonego ryzyka złamania szyjki kości udowej), a także poprzez przesunięcie okresu wystąpienia menopauzy u kobiet wpływa poprzez układ hormonalny na zmniejszenie ryzyka raka endometrium.
• Oprac. na podst. materiałów WHO: "IRC Monographs on the Evaluation of the Carcinogenic Risk of Chemical to Humans" (Lyon, France, 1985).

Kobieta paląca tytoń w ciąży powoduje, że:
• jej dziecko nie otrzymuje wystarczającej ilości tlenu, który jest potrzebny do prawidłowego wzrostu i rozwoju,
• rozwijające się w jej łonie dziecko jest zmuszane do kontaktu z prawie 4.000 substancji chemicznych, w tym 40 rakotwórczymi, które są zawarte w dymie tytoniowym,
• dziecko rodzi się znacznie mniejsze i podatniejsze na choroby wieku niemowlęcego i wczesnodziecięcego w porównaniu z dziećmi, których mamy nie palą,
• zwiększa się ryzyko komplikacji w czasie ciąży: samoistnego poronienia, porodu przedwczesnego, krwawień z dróg rodnych, łożyska przodującego, przedwczesnego odklejenia łożyska lub pęknięcia błon płodowych, a także ciąży pozamacicznej.
• palenie przez matkę w ciąży znacznie zwiększa ryzyko urodzenia martwego dziecka, wczesnej śmierci noworodka lub zespołu nagłej śmierci niemowlęcia (tzw. śmierci łóżeczkowej).
• Najbardziej negatywnie na rozwój płodu wpływa zwłaszcza palenie w ostatnich 2 miesiącach ciąży.

Korzyści wynikające z rzucenia palenia przez kobietę w ciąży.
• Jeśli kobieta paląca tytoń zrezygnuje z tego nałogu w pierwszej połowie ciąży, a najlepiej w pierwszym trymestrze ciąży (tzn. pierwszych 3 miesiącach), to ryzyko niskiej wagi urodzeniowej u dziecka, wcześniactwa, krwawień podczas ciąży lub martwego płodu będzie podobne jak u kobiet nigdy nie palących.
• Nawet jeśli rzucenie palenia przez matkę nastąpi w 30 tygodniu ciąży istnieje szansa na wyrównanie przez dziecko swojej wagi urodzeniowej.
• Jeśli kobieta pali po porodzie i jednocześnie karmi dziecko piersią to dochodzi do przekazywania wielu trujących substancji z dymu tytoniowego wraz z pokarmem matki. Do pokarmu przechodzi np. nikotyna, powodując u dziecka występowanie okresów niepokoju, bezsenności, wymiotów, biegunek, a także niefizjologiczne przyspieszenie pracy serca i zaburzenia krążenia.
• Niemowlęta wdychające dym z papierosów wypalanych przez ich matki bądź ojców, 2 razy częściej zapadają na poważne choroby układu oddechowego (zapalenia płuc, oskrzeli, górnych dróg oddechowych). Poza tym palenie papierosów przez rodziców w istotny sposób zwiększa ryzyko wystąpienia astmy oskrzelowej u dziecka, a także przewlekłego zapalenia ucha środkowego, które jest główną przyczyną głuchoty w wieku dziecięcym. Istnieją także dowody na związek palenia tytoniu z innymi poważnymi chorobami, np. białaczkami.

1. Paląc papierosy zwiększasz ryzyko wystąpienia zawału serca i udaru mózgowego trzykrotnie.

2. Wypalenie każdego papierosa wiąże się z natychmiastowym wzrostem ciśnienia tętniczego i przyspieszeniem akcji serca. Efekt ten jest szczególnie wyraźny podczas palenia pierwszego papierosa w godzinach porannych, kiedy ryzyko wystąpienia zawału serca i udaru mózgowego jest największe. Spróbuj ocenić wpływ papierosów na Twój układ krążenia mierząc tętno przed i po wypaleniu papierosa.

3. Podczas palenia papierosów dochodzi do skurczu tętnic unaczyniających mięsień sercowy (tzw. naczyń wieńcowych). Dlatego też palenie papierosów może być przyczyną zawału mięśnia sercowego nawet w przypadku niewielkich zmian miażdżycowych w naczyniach wieńcowych.

4. Palenie papierosów zmniejsza skuteczność leczenia nadciśnienia tętniczego. Leczenie łagodnego nadciśnienia tętniczego lekami często nie zapobiega wystąpieniu powikłań związanych z nadciśnieniem, jeżeli pacjenci jednocześnie palą papierosy. Znany jest fakt częstszego występowania nadciśnienia złośliwego u palaczy.

5. Jeżeli palisz papierosy, to korzyści wynikające z przyjmowania leków obniżających ciśnienie tętnicze będą widoczne dopiero wtedy, gdy rzucisz palenie.

6. Paląc papierosy narażasz nie tylko siebie, ale również osoby z Twojego najbliższego otoczenia (tzw. biernych palaczy). Bierne wdychanie dymu tytoniowego wywiera szczególnie niekorzystny wpływ na układ krążenia u dzieci.

7. Nie pocieszaj się tym, że palisz niewiele lub mniej niż kiedyś. Nie ma "bezpiecznej" liczby wypalanych papierosów. Palenie nawet 5 papierosów dziennie wiąże się ze wzrostem ryzyka wystąpienia powikłań nadciśnienia tętniczego.

8. U osób palących znacznie częściej niż u niepalących dochodzi do konieczności amputacji nóg (z powodu miażdżycy tętnic kończyn dolnych).

9. Papierosy mogą być źródłem impotencji u mężczyzn i zaburzeń płodności u kobiet. Palenie tytoniu zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań w czasie stosowania doustnych
środków antykoncepcyjnych.

10. U kobiety palącej w czasie ciąży mogą wystąpić zaburzenia w rozwoju płodu i w następstwie częstsze zgony noworodków.

11. Nie daj się nabrać na papierosy "light" lub "ultra-light". Aż 75% palaczy uważa, że palenie takich papierosów jest mniej szkodliwe. Tymczasem badania naukowe wskazują, że w porównaniu z papierosami tradycyjnymi palenie takich papierosów nie zmniejsza ryzyka wystąpienia zawału mięśnia sercowego.

12. Palenie papierosów jest w Polsce przyczyną co drugiego zgonu mężczyzn w wieku 35-69 lat - jesteśmy niestety pod tym względem światowym liderem.

13. Średnia długość życia osób niepalących w krajach rozwiniętych systematycznie rośnie. Szacuje się, że średnia różnica długości życia między osobami niepalącymi a palaczami wynosi 15 lat. Czy warto dla przyjemności zaciągania się dymem papierosowym poświęcić 15 lat życia ?

14. Podejmij decyzję o rzuceniu palenia już dzisiaj. Jest to możliwe; w USA udaje się to ponad milionowi palaczy rocznie, a liczba byłych palaczy przewyższa ilość osób nadal palących papierosy.