AIDS - choroba i czynniki jej zapobiegające.

Choroba AIDS


AIDS-Zespól nabytego uposledzenia odpornosci – jest nowa choroba . Nie znano zadnego jej przypadku az do 1981 roku . Od tego czasu wirus HIV, wywolujacy AIDS, rozprzestrzenil sie na calym swiecie i nie sposób przecenic zagrozenia, jakie niesie za soba, zarówno w Wielkiej Brytanii, jak i w wiekszosci innych krajów swiata .
W czasie najblizszych kilku lat najskuteczniejszym sposobem ograniczenia rozprzestrzeniania sie wirusa bedzie edukacja spoleczenstwa, a w szczególnosci ludzi wyjatkowo zagrozonych zakazeniem .
Aids (Acquired Immune Deficincy Syndrome – Zespól Nabytego Uposledzenia Odpornosci )_to ciezki zespól niedoboru odpornosci, spowodowany zakazeniem wirusem HIV (Human Immnodefyciency Virus).
Wirus HIV jest przenoszony przez krew i plyny ustrojowe , powoduje zniszczenie ukladu immunologicznego, przez co osoba zakazona staje sie nieodporna na rózne infekcje i choroby. Chorzy na AIDS umieraja zwykle z powodu nietypowych zapalen pluc albo nowotworów .
AIDS – po raz pierwszy oficjalnie rozpoznano w Ameryce w 1981 roku, choc znacznie wczesniej pojawialy sie podobne przypadki, wówczas nierozpoznane .W krajach rozwinietych choroba czesciej wystepuje u homoseksualistów .
AIDS szybko rozprzestrzenil sie na calym swiecie .W 1989 roku WHO odnotowalo 203599 chorych w 177 krajach .Dane szacunkowe mówily o ponad 600000 ludzi chorych na AIDS i 6-8milionach nosicieli wirusa HIV.
W 1995 roku wedlug WHO na AIDS zachorowalo okolo 4,5 miliona ludzi , wiekszosc z nich zmarla. Zaka-
zonych wirusem jest 13 – 15 milionów . W Polsce zarejestro-
wano okolo 3,5 tysiaca przypadków zakazenia wirusem HIV , ale szacuje sie, ze faktyczna liczba wynosi 12-15 tysiecy.
Przenoszenie HIV
HIV w przeciwien-
stwie do wielu innych wirusów nie moze byc przekazany w czasie okazjonalnych kontaktów miedzy-
ludzkich , przez katar lub kaszel , podanie reki , korzystanie ze wspólnych toalet. Wirusem mozna sie zakazic w czasie kontaktów seksualnych , przez wspólne uzywanie igiel i strzykawek , transfuzje zakazonej krwi oraz plód od matki .
W Polsce najwiecej zakazonych to narkomani , homo- i biseksualisci . Wzrasta takze liczba zakazen w zwiazkach heteroseksualnych , szczególnie wtedy , gdy mezczyzna jest biseksualista lub któres z partnerów przyjmuje dozylnie narkotyki . Najbardziej zagrozone rejony swiata to Srodkowa Afryka i duze miasta Ameryki Pólnocnej .
Rozwiniecie pelno objawowego AIDS trwa zwykle dosc dlugo i na razie naukowcy nie sa w stanie przewidziec , kiedy choroba sie rozwinie .Rzadko sie zdarza , aby dorosla osoba zachorowala przed uplywem 8 laty sa nadal zdrowi .Zalezy to w duzym stopniu od stanu zdrowia przed zakazeniem oraz prowadzonego trybu zycia.
Przyszlosc
Jak dotad nie ma skutecznego lekarstwa na AIDS , choc pracuje nad tym wiele osrodków i pojawiaja sie wciaz nowe leki , majace zwalczac wirusa HIV i choroby ,od których on usposabia .
Azydotymidyna – oznaczana jako „AZT” lub „Retrovir” jest najlepiej znanym lekiem . Wykorzystuje sie go w poczatkowym okresie choroby . Niestety , wywoluje on powazne objawy uboczne i jest mniej skuteczny u osób dluzej zakazonych . Caly czas trwaja poszukiwania taniego, malo toksycznego i latwego do przyjmowania srodka . Najwieksza nadzieje wiaze sie ze szczepionka przeciw AIDS , jednak jej odkrycie jest jeszcze sprawa odlegla , gdyz wirus ma bardzo zlozony cykl zyciowy , a dziala w obrebie ukladu immunologicznego .
Najlepsza bronia przeciwko AIDS jest nauczenie ludzi zasad bezpiecznego seksu , uzywania wlasnego , jednorazowego sprzetu przez narkomanów , badanie osób z grup ryzyka . Konieczne sa takze dzialania uswiadamiajace spoleczenstwo ,ze nosiciele HIV nie stanowia zagrozenia dla osób zdrowych codziennych kontaktach, mozna z nimi pracowac, uczyc, bawic sie bez obawy o wlasne zdrowie. Ludzie ci moga mieszkac obok osób zdrowych i nie sa dla nich zagrozeniem.
Identyfikacja wirusa
Gwaltowna i nieuzasadniona utrata masy ciala, przewlekla biegunka lub goraczka moga byc wczesnym objawem AIDS. Kazdy u kogo wystepuja takie objawy, powinien natychmiast zglosic sie do lekarza. Jesli podejrzewa sie AIDS, nalez wykonac testy krwi. Bardzo czesto, mimo zakazenia wirusem, przez pewien czas nie ma zadnych objawów. Jest to szczególnie grozne, gdyz nieswiadomy nosiciel moze zarazic wiele osób.
Prewencja
Bezpieczny seks (z uzyciem prezerwatywy ) chroni przed szerzenie sie wirusa. Narkomani nigdy nie powinni uzywac wspólnych igiel.
Badania nad wirusem HIV
Od czasu do czasu slychac glosy, ze to nie HIV jest przyczyna AIDS. Niektórzy uwazaja, ze ten wirus przypadkowo znajduje sie w organizmie osoby chorej na AIDS i ze inny, nieznany sprawca powoduje zarówno AIDS, jak i obecnosc HIV.
Intensywne badania naukowe prowadzone od poczatku lat 80 sprawily, ze wirus ten zostal zbadany tak dokladnie, jak zaden inny. Naukowcy znaja jego dokladna strukture i budowe genetyczna. Odkryli takze, ze istnieje nie jeden, a kilka rodzajów wirusa HIV. Rózne rodzaje wirusa podlegaja regularnym mutacjom, co utrudnia wyprodukowanie szczepionki.
HIV a inne wirusy
Wirusy sa najprostszymi formami zycia. Miliony tych mikroorganizmów moga sie zmiescic na glówce od szpilki. Wiele chorób, takich jak swinka, odra, grypa i przeziebienie, jest wywolanych przez wirusy. Typowy wirus sklada sie z rdzenia z DNA, czyli kwasu dezoksyrybonukleinowego, i kapsydu bialkowego pelniacego funkcje ochronna. DNA zawiera informacje genetyczna wirusa, pozwalajaca na produkcje nastepnych, identycznych osobników. Rdzen DNA jest owiniety w oslone z przypominajacych mozaike róznych czasteczek bialkowych. Jednakze wirus nie jest w stanie rozmnazac sie samodzielnie; potrzebuje do tego zyjacej komórki, na przyklad komórki ludzkiej. Wkracza do komórki gospodarza, wprowadza swoje geny do genów tej komórki i opanowuje jej mechanizm produkcji chemicznej, zmuszajac do wytwarzania setek lub tysiecy swoich kopii. Nastepnie nowe wirusy rozrywaja komórke gospodarza, niszczac ja, i atakujac kolejne komórki. W ten sposób caly cykl sie powtarza.
HIV jest niezwyklym wirusem z tego wzgledu, ze nalezy do grupy tak zwanych retro wirusów. Wirusy te nie posiadaja w swoim rdzeniu DNA, a tylko RNA, czyli kwas rybonukleinowy. RNA ulega najpierw transkrypcji na DNA, który sluzy jako kod do produkcji nowych wirusów. W porównaniu z innymi wirusami, wirus HIV nalezy do stosunkowo trudno przenoszacych sie drobnoustrojów. Nie moze on przetrwac poza organizmem nosiciela, pozbawiony ciepla i plynów, a zatem nie moze unosic sie w powietrzu. Oznacza to, ze nie mozna sie zarazic droga oddychania. W normalnych okolicznosciach HIV nie roznosi sie podczas kaszlu i kichania, za posrednictwem komarów i much, czy tez w czasie normalnego uzywania wspólnych reczników, sztucców lub innych przedmiotów gospodarstwa domowego.
Sposób transmisji
HIV przenosi sie trzema glównymi drogami, przy czym przy kazdej dochodzi do wymiany krwi lub plynów ustrojowych. Do zainfekowania wirusem dochodzi wtedy, gdy krew lub plyny organizmu (na przyklad sperma) zarazonej osoby bezposrednio zetkna sie z krwia lub plynami ustrojowymi ofiary wewnatrz jej organizmu. Wynika stad, iz podstawowym sposobem przekazywania wirusa HIV sa stosunki plciowe. Obejmuja one kontakty hetero- i homoseksualne. Wirus przemieszcza sie od jednego do drugiego partnera w plynach ustrojowych. W wiekszosci rejonów swiata choroba rozprzestrzenia sie w ten wlasnie sposób.
Druga droga transmisji wirusa HIV jest przekazanie go nie narodzonemu dziecku przez zarazona matke . Wirus moze dostac sie do krwi plodu w macicy lub podczas porodu .
Trzecia droga zarazenia to wprowadzenie do organizmu krwi lub plynów ustrojowych najczesciej podczas wykonywania zastrzyków . Zanim zaczeto badac oddawana przez ludzi krew , zdarzalo sie , ze niektórzy krwiodawcy byli zarazeni wirusem HIV . Czesc osób , które otrzymaly zakazona krew , zostala zainfekowana . Obecnie w wielu krajach prowadzi sie dokladne badania krwi oddawanej w stacjach krwiodawstwa , aby zapobiec transmisji wirusa HIV podczas transfuzji . Jednakze ciagle mozna zarazic sie wirusem , korzystajac z niesterylnej strzykawki lub igly, uzytych wczesniej przez nosiciela wirusa HIV .

Zachowanie wirusa w organizmie
HIV atakuje pewne typy bialych krwinek (leukocytów) . Kiedy uklad immunologiczny zaczyna zawodzic , leukocyty nie sa w stanie spelniac swoich normalnych zadan polegajacych na zwalczaniu chorób i zabijaniu zarazków . Mikroby , które normalnie zostalyby szybko usuniete , bez przeszkód rozmnazaja sie w organizmie . Objawy AIDS nie sa wywolane przez samego wirusa HIV , jak dzieje sie w przypadku zwyklej infekcji wirusowej – ich bezposrednia przyczyna jest niesprawnosc ukladu immunologicznego, który nie zwalcza infekcji .
Kolejna niezwykla cecha HIV jest fakt , iz glówne objawy daja o sobie znac po dluzszym czasie , kilka lat po wniknieciu wirusa do organizmu . Bywa na przyklad tak , ze organizmie osoby zainfekowanej wirus zaczyna gwaltownie sie rozmnazac . Mozna go znalezc we krwi i plynach otaczajacych mózg i rdzen kregowy . Jednakze na tym etapie pacjent czesto nie odczuwa zadnych objawów albo moga pojawic sie u niego dolegliwosci przypominajace grype , katar i goraczka , wysypka skórna , powiekszone gruczoly limfatyczne pod pachami czy czeste bóle glowy . Wine za te objawy nierzadko przypisuje sie przeziebieniu lub „jakims krazacym wirusom ”.
Po kilku tygodniach objawy te , jak równiez wysoki poziom HIV w organizmie , mijaja . Czlowiek znowu czuje sie zdrowo . Wirus ciagle jest obecny w jego ustroju , ale nie jest aktywny . jednak zarazona osoba moze przez caly czas przekazywac wirusa innym . W koncu , czesto po wielu latach wirus HIV „budzi sie” i zaczyna sie rozmnazac . Wlasnie wtedy rozwija sie choroba AIDS .
Metody leczenia
W miare poszerzania sie wiedzy na temat AIDS , opieka nad chorym staje sie coraz lepsza , jak równiez skuteczniej leczy sie choroby towarzyszace . Na przyklad pewne rodzaje wywolanego przez AIDS zapalenia pluc mozna leczyc lekami antywirusowymi i antybiotykami . W bolesnych uszkodzeniach skóry przez miesak Kaposiego pomaga radioterapia (napromieniowanie lub leczenie promieniami rentgena).
Niestety, w dniu dzisiejszym nie znamy jeszcze leku przeciw AIDS, nie ma tez metody leczenia skutecznej dlugofalowo. Jak dotad nie udalo sie wyprodukowac szcze-
pionki, która zapobie-
glaby rozwojowi i rozprzestrzenianiu sie wirusa HIV-jak to ma miejsce w przypadku heinemediny, odry i podobnych chorób. Pomimo nieprzerwanej pracy nad lekami i szczepionka przeciw AIDS, oraz sporadycznym kroków naprzód, ogólnie postep w zwalczaniu choroby jest bardzo powolny.
Wirusy zyja i rozmnazaja sie wewnatrz komórki gospodarza, z tego wzgledu badania nad nimi sa niezwykle trudne. Istnieje niewiele skutecznych leków przeciwwirusowych w porównaniu z liczba leków przeciwbakteryjnych. Lek zidovudine (AZT) opóznia rozwój AIDS u niektórych ludzi, jednak moze wywolac nieprzyjemne skutki uboczne, jak mdlosci, wymioty i oslabienie, a w niektórych przypadkach niszczy nawet szpik kostny. Istnieja wiec pacjenci, którzy nie moga, lub nie chca, przyjmowac tego leku.
Wsród prowadzonych obecnie badan niektóre koncentruja sie na próbach uniemozliwienia wirusowi przymocowania sie do powierzchni komórki gospodarza. Punkty styczne pomiedzy wirusem a komórkami krwi sa dobrze poznane. Naukowcy próbuja wynalezc lek, który utrudnialby proces laczenia sie lub blokowalby go, majac nadzieje, ze udaloby sie w ten sposób zabic wirusa.
AIDS-choroba spoleczna
Nie ulega natomiast watpliwosci, ze AIDS jest choroba spoleczna, zagrazajaca zdrowiu calej populacji ludzkiej. Na poczatku lat 90 eksperci oceniali ,ze ponad 10 milionów ludzi jest nosicielami wirusa HIV. Swiatowa Organizacja Zdrowia przewiduje,
ze liczba ta moze wzrosnac do 40 milionów do roku 2000. W roku 1991 w Stanach Zjednoczonych co 12 minut umieral ktos chory na AIDS.
Niemal kazdy kraj na swiecie boryka sie w jakis sposób z ta choroba, chociaz HIV czesciej wystepuje w pewnych okreslonych rejonach, takich jak Ameryka Pólnocna, Wyspy Karaibskie, srodkowa Afryka i poludniowo-wschodnia Azja. Biorac pod uwage, ze przewazajaca wiekszosc nosicieli HIV zachoruje na AIDS i umrze, widac, jak straszliwe zniwo zbierze ta niebezpieczna choroba.
Obecnie jedyna bronia przeciwko AIDS jest wiedza, jak wirus HIV sie rozprzestrzenia. Chociaz naukowcy nie ustaja w poszukiwaniach leku, jedyna obrona pozostaje unikanie sytuacji niosacych ze soba ryzyko zarazenia.