Holandia

PODSTAWOWE INFORMACJE:

Stolica: Amsterdam (konstytucyjna), Haga (siedziba rządu)
Powierzchnia: 41 526 km2
Ludność: 15 878 tys. (1999)
Gęstość zaludnienia: 446 osoby/km2
Ustrój: monarchia parlamentarna
Podział administracyjny: 12 prowincji
Język urzędowy: holenderski
Jednostka monetarna: 1 gulden holenderski = 100 centów
Grupy etniczno - rasowe: Holendrzy (95,8%), Turcy (1,2%), Marokańczycy (0,9%), Niemcy (0,3%), pozostali (1,8%)
Religie: katolicy (36%), protestanci(26%), muzułmanie (3%), bezwyznaniowcy (35%)
Przyrost naturalny: 3,5‰
Przeciętna dł. życia: 77,3 lat (mężczyźni 75 lat, kobiety 81lat)
Ludność miejska: 89%
Struktura użytkowania ziemi: grunty orne 21%, plantacje 1% użytki zielone 26%, lasy 9%, pozostałe 43%
Struktura zatrudnienia: rolnictwo 3,6%, przemysł 22,3%, usługi 74,1%
Święto narodowe: 30 kwietnia (rocznica wstąpienia na tron w 1980 r. królowej Beatrix)




Holandia znajduje się w Europie zachodniej, nad Morzem Północnym , a przepływają przez nią rzeki Ren, Moza, Skalda. Graniczy z 2 państwami- Belgią i Niemcami. Jest bardzo mała(jak widać na mapie). Przeważają tu krajobrazy nizinne. Niziny te powstały głównie z osadów, naniesionych przez rzeki. Charakterystyczną cechą krajobrazu Holandii jest obfitość wód powierzchniowych, rzek i kanałów odwadniających oraz jezior. Dawniej krajobraz ten urozmaicało ponad 10 tysięcy wiatraków używanych do przepompowywania wody z polderów do kanałów. Dzisiaj do tych celów stosuje się pompy elektryczne, a zachowane do taj pory wiatraki (jest ich około 1200) stanowią już tylko atrakcyjny akcent krajobrazu.



HISTORIA


W starożytności Holandia była zamieszkiwana przez plemiona celtyckie i germańskie (m.in. Batawów i Fryzów). Od I wieku była głównie pod władzą Rzymian, ale w V wieku została podbita przez Franków. Po podziale monarchii Karola Wielkiego w wyniku traktatu w Verdun (843 r.), Holandia stanowiła już część Niemiec. Z czasem zaczęły powstawać coraz bardziej samodzielne hrabstwa i księstwa ( m.in. Holandia, Geldria, biskupstwo Utrecht).
W średniowieczu, podobnie jak wiele innych krajów europejskich, przechodziła okres rozbicia dzielnicowego. W XV wieku książęta burgundzcy zjednoczyli większość terytoriów . Od 1477 roku wraz z ziemiami obecnej Belgii i Luksemburga, Holandia była pod panowanie Habsburgów jako Niderlandy.
W XVII w. Holandia zaczęła wzbogacać się na handlu i wysokowydajnej produkcji. Nastąpił rozkwit nauki i sztuki. W tym czasie weszła ona w konflikt z Anglią. Został on zakończony, gdy w 1689 r. nawiązały one unie, wtedy na tronie obu państw zasiadł Wilhelm III Orański.
W XVIII w kraj znacznie osłabił się, w 1795 r. państwo weszło pod panowanie Francji. Aż do 1806 r. terytorium dzisiejszej Holandii tworzyło Republikę Batawską, później w latach 1806-1810 zależne od Francuzów Królestwo Holandii. Następnie kraj został bezpośrednio włączony do Francji.
Po klęsce Napoleona, Holandia tworzyła (w latach 1815-1830) wraz z dzisiejszą Belgią, Królestwo Zjednoczonych Niderlandów (Belgia odłączyła się po powstaniu w 1830 r., tworząc niezależne królestwo). W XIX w. nastąpił w Holandii rozwój rolnictwa. W 1890 r. wygasła unia personalna łącząca od 1815 r. Holandię z Luksemburgiem. W czasie I wojny światowej Holandia była państwem neutralnym. Kryzys gospodarczy po wojnie doprowadził do wzrostu nastrojów rewolucyjnych . Sytuację wewnętrzną w okresie międzywojennym pogarszała rywalizacja katolików i protestantów.
W czasie II wojny światowej hitlerowskie Niemcy w 1940 r. zajęły Holandię
W końcowym okresie wojny Holandia była terenem zaciętych walk z udziałem m.in. polskiej Pierwszej Dywizji Pancernej
W 1945 r. została wyzwolona. Po wojnie utraciła główne posiadłości zamorskie - Indonezję.
Od 1945 r. Holandia jest członkiem ONZ. Od 1948 r. związana jest unią celną, a od 1960 r. - unią gospodarczą z Belgią i Luksemburgiem (Benelux). W 1949 roku została członkiem NATO, w 1957 r. - EWG, w 1993 r. - Unii Europejskiej.

NAUKA

Najwyższą instytucją naukową w Holandii jest Holenderska Królewska Akademia Nauk w Amsterdamie, założona w 1808 roku.
W Holandii działają też 44 wielkie instytucje pozauniwersyteckie pracujące we wszystkich dziedzinach nauki oraz 10 uniwersytetów:
 w Lejdzie (założony 1575),
 w Groningen (założony 1614),
 w Amsterdamie (założony 1632),
 w Utrechcie (założony 1880),
 w Rotterdamie (założony 1973),
 w Amsterdamie (uniwersytet kalwiński, założony 1880),
 w Nijmegen (uniwersytet katolicki, założony 1923),
 w Tilburgu (uniwersytet katolicki, założony 1927),
 w Haarlemie (uniwersytet otwarty, założony 1984),
 trzy politechniki:
 w Delft (założony 1842),
 w Eindhoven (założony 1956),
 w Enschede (założony 1961).




TURYSTYKA

Holandia, leżąca w centrum zachodniej Europy, jest jednym z chętniej odwiedzanych państw regionu. Najwięcej turystów przybywa z Niemiec, Wielkiej Brytanii, Stanów Zjednoczonych i Francji. Najczęściej odwiedzane przez turystów miejsca w kraju to: Amsterdam, Haga, Rotterdam, ale także mniejsze, pełne uroku miasta, takie jak Haarlem, Leida, Delft, Maastricht czy Breda. Niektórzy jednak wolą bardziej spokojne miejsca takie jak: wybrzeża Fryzji i Wysp Północnych lub w Scheveningen pod Hagą, uznawanym za najbardziej luksusowe letnisko nadmorskie kraju.
Będąc w Holandii warto też zobaczyć tamtejsze zbory muzealne. Żaden inny kraj na tak małym terytorium nie zgromadził tak wielkiej liczby dzieł sztuki najwyższej klasy. Atrakcją turystyczną są również liczne plantacje i targi kwiatowe a także przykłady dawnej architektury.
 Lista światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego UNESCO obejmuje również obiekty z Holandii. Oto one:
 Amsterdam - system fortyfikacyjny (XIX/XX w.) - dziedzictwo kulturalne,
 Droogmakerij de Beemster (Beemster Polder) - najstarszy zachowany holenderski polder (XVII w.) - dziedzictwo przyrodnicze, dziedzictwo kulturalne,
 Kinderdijk-Elshout - zespół urządzeń melioracyjnych - dziedzictwo kulturalne,
 Schokland i okolice, pozostałości osadnictwa (od prehistorii do współczesności) na terenach depresji - dziedzictwo kulturalne,
 Wouda, stacja pomp parowych (1920) - dziedzictwo kulturalne

KUCHNIA

Kuchnia holenderska opiera się na dużym spożyciu białka i nie jest zbyt różnorodna. Jej podstawą jest mięso duszone, steki, kurczaki, zupy, spożywa się także duże ilości ryb, frutti di mare, duże ilości owoców. Holendrzy szczególnie gustują w kuchni francuskiej, ale lubią tez kuchnie orientalną m.in. chińską indonezyjską oraz włoską.
Holendrzy spożywają dużo sera, a nazwy niektórych miast holenderskich (Gouda, Edam) znane są smakoszom sera na całym świecie. W tym kraju pije się duże ilości kawy, zwykle bez mleka, dużą popularnością cieszy się też herbata oraz gorąca czekolada. Wśród ciast holenderskich najpopularniejszy jest appelbak (z jabłek i cynamonu).


LUDNOŚĆ
Holandie w 96% zajmują Holendrzy. Poza nimi zamieszkują ją Fryzowie , imigranci z Indonezji i Surinamu oraz pracownicy cudzoziemscy: głównie Turcy i Marokańczycy.
Jeśli chodzi o religie to 34% społeczeństwa to katolicy ,25% protestanci, a ludzie bez przynależności religijnej - 41% .
Ludzie tutaj żyją stosunkowo długo: mężczyźni przeciętnie 75 lat, a kobiety 81 lat. Na 1km2 przypada ok. 446 mieszkańców, czyli bardzo dużo.
Około 89% ludności mieszka w miastach. Prawie połowa z nich w regionie miejskim Ranstad Holland, który obejmuje: Dordrecht, Rotterdam, Hagę, Haarlem, Amsterdam, Utrecht. Największa grupa osób pracuje w usługach, zaś najmniejsza w rolnictwie.



ROLNICTWO
Użytki rolne zajmują około 54% powierzchni kraju. Na jednego mieszkańca przypada 0,06 ha .
Grunty orne i sady zajmują ok. 24,9% powierzchni użytkowanych gruntów, łąki i pastwiska 29,4%, lasy 8% a pozostałe grunty i wody 37,7%.
W Holandii istnieje wysoki stopień mechanizacji i nawożenia . Hodowla dostarcza 70% wartości produkcji rolnej. W Holandii istnieje największa w świecie obsada zwierząt hodowlanych: 704 sztuki trzody chlewnej i około 238 sztuk bydła na 100 ha użytków. W 1997 roku ilość wyprodukowanego mleka wynosiła 11,2 mln. ton. Na jednego mieszkańca przypadło wtedy 717 kg. Udział kraju w świecie wynosił 2,4%.
W Holandii najwięcej obszarów to plony pszenicy, ale oprócz niej uprawia się również jęczmień, buraki cukrowe, ziemniaki i rośliny pastewne, na nadmorskich polderach kwiaty, warzywa w szklarniach, zwłaszcza na obrzeżach Ranstad Holland. Holandia słynie z upraw tulipanów. Co roku na wiosnę, zbierają się tu wszyscy miłośnicy kwiatów. Każdy chce kupić kwiaty z których tak słynie ten kraj.


AMSTERDAM-STOLICA HOLANDII

Amsterdam jest stolicą Holandii. Mieszka w nim ponad 702 tys. Mieszkańców Miasto to łączy cechy nowoczesnej metropolii z przytulną prowincjonalnością., Jest siedzibą wielu koncernów, miastem pełnym muzeów, galerii, instytucji muzycznych, najlepszych w Europie coffee-shopów, słynącym z tolerancji i otwartości, miastem które najłatwiej przemierzać pieszo, lub - jak tysiące mieszkańców miasta - na rowerze.
W XIII w. był wsią rybacką o nazwie Amstelredam, od rzeki Amstel. Prawa miejskie uzyskał około 1300 r. Amsterdam jest ważnym węzłem kolejowym, drogowym i lotniczym (wielki międzynarodowy port lotniczy Schiphol), to także ośrodek handlowo-finansowy, siedziba spółek handlowych, towarzystw ubezpieczeniowych, giełdy, banku holenderskiego, to także ośrodek kulturalny, naukowy i turystyczny o światowym znaczeniu (siedziba Holenderskiej Królewskiej Akademii Nauk, założonej 1808 r.)
Miasto leży na podmokłym terenie przeciętym 160 koncentrycznymi kanałami (nad kanałami ok. 1000 mostów). Śródmieście Amsterdamu stanowi stare miasto z budynkami przeważnie osadzonymi na palach. Wokół śródmieścia są dzielnice nowsze, powstałe głównie po otwarciu Kanału Morza Północnego. Na peryferiach miasta istnieją wielkie i nowoczesne dzielnice mieszkaniowe. Amsterdamskie kościoły to: Oude Kerk (XIV, XV-XVI w.), Nieuwe Kerk (późnogotycki, koniec XV - 1. połowy XVIw.) oraz 3 kościoły wg projektu H.C. de Keysera: Zuiderkerk
( 1603-11), Westerkerk ( połowa XVII w.) i Noorderkerk (1. połowa XVII w.)
Będą w tym mieście warto wybrać się na przejażdżkę po kanałach Amsterdamu jednym z tramwajów wodnych, odwiedzić oddalony nieco od śródmieścia Ogród Botaniczny, liczne targi staroci czy targi kwiatowe, a także spędzić wieczór na przedstawieniu operowym w Muziektheater lub na koncercie muzyki współczesnej lub jazzowej w jednej z licznych sal koncertowych