Kraje alpejskie

W prasie telewizji bardzo często używa się przymiotnika "alpejski". Alpejska może być czekolada, rzeźba terenu, łąka, a nawet kombinacja w narciarstwie. Określenie to jest stosowane w słownictwie odnoszącym się nie tylko do gór, lecz także do związanej z nimi działalności człowieka. Wynika to z faktu, że Alpy, najwyższe góry Europy, leżą na terytorium państw, które odegrały dużą rolę w rozwoju nauki oraz kultury. Kraje alpejskie to państwa, na których terytorium wznoszą się najwyższe góry Europy - Alpy.

Za typowe kraje alpejskie uznaje się Austrię, Szwajcarię i Liechtenstein, gdyż góry te zajmują przeważającą części ich powierzchni. Alpy rozciągają się również na obszarze Francji, Niemiec, Włoch, Słowenii i Monako. Alpy to młode góry sfałdowane i wypiętrzone podczas orogenezy alpejskiej. Ciągną się łukiem od Morza Śródziemnego po Nizinę Węgierską na długości około 1220 km. Powierzchnia Alp liczy nieco ponad 200 tysięcy kilometrów kwadratowych. Dla porównania - jest to obszar odpowiadający 2/3 powierzchni Polski.

Najwyższym szczytem Alp jest Mont Blanc o wysokości 4807 m.n.p.m., wznoszący się na pograniczu Francji, Włoch oraz Szwajcarii. Duży wpływ na rzeźbę Alp miała w przeszłości i ma obecnie działalność lodowców górskich. Dziś zajmują one powierzchnię około 4 tysięcy kilometrów kwadratowych i występują głównie w zachodniej części gór. W wysokogórskim krajobrazie Alp dominują strzeliste szczyty, kotły polodowcowe oraz doliny U-kształtne.

Obszar Alp został dość wcześnie zaludniony. Wiązało się to z tym, że alpejskimi dolinami przebiegały ważne europejskie szlaki komunikacyjne i handlowe. Napływająca ludność osiedlała się przede wszystkim na przedgórzu Alp oraz w głównych dolinach i kotlinach śródgórskich. Wraz e wzrostem gęstości zaludnienia ludność zasiedlała coraz wyższe partie dolin, poszukując nowych terenów pod uprawę i pastwiska.

Spośród typowych krajów alpejskich największą powierzchnię ma Austria. Kraj ten zamieszkuje nieco ponad 8 miliardów ludzi. Większość z nich skupia się na niżej położonych terenach - w Masywie Czeskim oraz w Kotlinie Wiedeńskiej. W austriackich miastach żyje około 67% obywateli, z tego w samym Wiedniu aż 30%.

W mniejszej o połowę Szwajcarii liczba mieszkańców jest podobna (7,6 mln). Aż 3/4 Szwajcarów zamieszkuje Wyżynę Szwajcarską. Wskaźnik urbanizacji w tym kraju jest wyższy niż w Austrii i wynosi 73%. Największe miasta Szwajcarii to: Zurych, Genewa, Bazylea i Berno - stolica państwa.

Natomiast w Liechtensteinie osadnictwo skupia się głównie w dolinie Renu. Tam, na powierzchni 160 kilometrów kwadratowych żyje zaledwie 35 tysięcy ludzi. Do XX wieku w gospodarce krajów alpejskich największe znaczenie miała hodowla owiec i bydła oraz górnictwo.

Wraz z rozwojem gospodarczym bardzo szybko nasiliły się procesy niszczenia wrażliwego środowiska naturalnego Alp. Wzrastająca liczba ludności spowodowała zwiększone zapotrzebowanie na żywność, co wiązało się z intensywniejszą hodowlą zwierząt. Zaczęto nadmiernie wycinać lasy, aby uzyskać miejsce pod nowe pastwiska. Jednak z końcem XIX wieku w krajach alpejskich zakazano wycinania lasów. Hodowlę zwierząt przeniesiono w doliny rzeczne oraz na przedgórza. Ograniczono także wypas bydła i owiec na wysoko położonych halach, których część dodatkowo zalesiono. Po drugiej wojnie światowej działania zmierzające do ochrony przyrody nasiliły się. Świadczyć o tym może duża liczba parków narodowych i rezerwatów. Wprowadzono rygorystyczne normy wielkości emisji zanieczyszczeń przemysłowych i komunikacyjnych oraz inne przepisy dotyczące ochrony środowiska. W rezultacie Alpy należą dziś do regionów o najmniejszym zanieczyszczeniu środowiska w Europie.