Osiagnięcia Kazimierza Wielkiego

Kazimierz Wielki był jedynym synem Władysława Łokietka i Jadwigi, księżnej wielkopolskiej. Urodził się w 1310 roku. Od dzieciństwa ojciec przygotowywał go do objęcia władzy. Władysław Łokietek pozostawił synowi państwo nie skonsolidowane wewnętrznie, zniszczone wojnami i śmiertelnie zagrożone od zewnątrz. Kazimierz, mając w chwili śmierci ojca 23 lata, niezwłocznie koronował się na króla i natychmiast przystąpił do rozwiązywania problemów pozostawionych mu przez ojca.
W polityce międzynarodowej Kazimierz Wielki odnosił wielkie sukcesy. Umocnił suwerenność Polski, uregulował stosunki z sąsiadami, dwukrotnie zwiększył stan posiadania terytorialnego.
W polityce wewnętrznej Kazimierz Wielki również wykazywał wielką aktywność. Kraj stanowił zlepek prowincji, różniących się od siebie odmiennymi prawami, obyczajem, interesami gospodarczymi. Brakowało funduszy i fachowców na przeprowadzenie zmian. Kazimierz Wielki podjął reformę systemu skarbowego i administracji. Wprowadził jedną monetę dla całego królestwa (grosz) i jednakowe obciążenie skarbowe i wojskowe. Skarb państwa był zasilany przez bezpośrednie podatki- 12 lub 24 grosze od łana, opłaty od miast, cła i myta(z, których najważniejsze było poradlne) oraz dochody z majątków królewskich.
Urząd starosty zaczął odgrywać większą rolę, w porównaniu z dawnymi urzędami dzielnicowymi. Na szczeblu centralnym Kazimierz Wielki powołał radę królewską, której skład ustalał monarcha. Wprowadził urzędy centralne, takie jak podskarbi i podkanclerz królestwa.
W czasach Kazimierza Wielkiego możemy mówić o Polsce IV stanów (państwo Kazimierza Wielkiego było monarchią stanową). Każdy ze stanów miał swoje uprawnienia, powinności, swoją organizację wewnętrzną i swój system prawny.
· Duchowieństwo podlegało prawu kanonicznemu, posiadało strukturę organizacyjną w postaci episkopatu, ewentualnie zgromadzeń zakonnych .Stan ten prowadził ludzi do zbawienia wiekuistego.
· Rycerstwo -z reguły szlachcic, posiadał ziemię na prawie rycerskim , co zobowiązywało go do służby wojskowej na koszt własny. Rycerstwo było zorganizowane w ziemie(rycerstwo ziemi sieradzkiej, łęczyckiej, każda ziemia miała własną chorągiew) . Istniały również rycerskie organizacje rodowe, ale regułą było rycerstwo ziemskie. W Polsce nie istniała drabina zależności, wszyscy mieli jednego suwerena - monarchę.
· Mieszczaństwo - prawo niemieckie, własny samorząd, z czasem przejmujący uprawnienia wójtowskie(zróżnicowany majątkowo, mający jedno prawo miejskie ).
· Chłopi- położenie prawne tego stanu regulowały dokumenty lokacyjne. Mocą tych dokumentów posiadali prawo do samorządu i możliwość swobodnego opuszczania wsi.
Wszystkie stany miały poręczoną nienaruszalność życia i mienia. Członkowie wszystkich stanów cieszyli się wolnością osobistą.
Sądownictwo zostało zreformowane według podziału stanowego. Dla rycerza funkcjonowały sądy ziemskie. Ważne zmiany zaszły w sądownictwie miejskim. Najwyższą instytucją dla mieszkańców miast był sąd królewski.
Zaletą króla Kazimierza była umiejętność doboru ludzi, którzy wraz z nim dokonywali przebudowy Polski.
Zrozumienie Kazimierza dla potrzeby posiadania wykwalifikowanej kadry zaowocowało założeniem Uniwersytetu w Krakowie w 1364 roku- nadzór nad nim posiadał kanclerz. Uniwersytet miał posiadać, obok medycyny i sztuk wyzwolonych, aż osiem katedr prawa. Kazimierz Wielki zakładając uniwersytet pragnął – wedle słów wiekopomnego aktu erekcyjnego z dnia 12 maja 1364 roku, – aby ta najwyższa instytucja naukowa Polski „wydała mężów dojrzałością rady znakomitych”. Celem tego uniwersytetu była przede wszystkim służba państwu, zwłaszcza w dziedzinie prawa i dyplomacji, pomoc w zjednoczeniu społeczeństwa i skupienia go wokół władzy królewskiej. Założenie uniwersytetu w wiekach średnich było niełatwą sprawą. Aby móc to uczynić potrzebne było pozwolenie najwyższych czynników kościelnych. Toteż do ówczesnej siedziby papieża do Awinionu, Kazimierz Wielki jeszcze w 1363 roku wysłał posłów i uzyskał od papieża Urbana V potwierdzenie dla swych postanowień. Był to drugi po Pradze uniwersytet w Europie środkowej.
Za panowania Kazimierza Wielkiego zaszły na polskich ziemiach istotne zmiany gospodarcze.
Zasługą Kazimierza był fakt, że umiał wykorzystać sprzyjające okoliczności i patronował lub organizował różne przedsięwzięcia gospodarcze. Sprowadzał np. fachowców finansistów, Żydów i Włochów, Niemców i Ormian. Napływał do Polski i kapitał i ludzie.
Król zakładał nowe miasta i wsie, modernizował stare i budował nowe zamki. Za jego panowania powstało około 70 punktów obronnych. Wybudował kilkadziesiąt zamków, wiele miast otoczył murami. Podniosło to znacznie obronność kraju. Był też fundatorem wielu kościołów. Za czasów ostatniego Piasta powstawały też inne budowle użyteczności publicznej, wznoszone przez bogacące się miasta, jak na przykład ratusze.
Rozwijał się handel. Polska stała się jednym z wygodniejszych szlaków lądowych łączących Bliski Wschód z Niderlandami i Anglią. Polskie miasta zostały członkami Hanzy.
Kazimierz dbał także o rozwój dużych miast. Poza nowymi lokacjami nadawał miastom istniejącym przywileje, wśród których najważniejszymi były zwolnienia celne, prawo składu i przymus drożny.
W celu ujednolicenia prawa polskiego wydał Kazimierz w Wiślicy statut dla Małopolski, a w Piotrkowie - dla Wielkopolski. Statuty te kodyfikowały prawo ziemskie. Utworzył także dla miast Sąd Wyższy Prawa Niemieckiego na zamku krakowskim.
Za panowania Kazimierza nastąpiło ponad dwukrotne w stosunku do czasów Łokietka powiększenie obszaru Królestwa Polskiego, podniesienie poziomu gospodarki, wzrosła zamożność mieszkańców, rozwijało się szkolnictwo.
Rozwój gospodarczy i zwiększenie możliwości militarnych zostały dostrzeżone przez Europę, czego wyrazem stał się zjazd monarchów w Krakowie (1364 r.).
Kazimierz zmarł w roku 1370. Chociaż nie udało mu się zrealizować wszystkich postawionych sobie celów, to zdołał doprowadzić do tego, że przez kilka następnych wieków Polska stanowiła istotny czynnik polityki europejskiej.