Budowa układu krążenia

BUDOWA UKŁADU KRĄŻENIA-układ krążenia składa się z układu krwionośnego limfatycznego oraz wypełniających je płynów ustrojowych. Układ krwionośny składa się z: a)serce-umieszczone jest w worku osierdziowym, Ściana serca pokryta jest cienką błoną, na której leżą naczynia wieńcowe. Mięsień sercowy ma włókna poprzecznieprążkowane
Serce zbudowane jest z 2przedsionków przedsionków 2komór,które wyścielone są błoną zbudowana z tkanki łącznej. Między prawym przedsionkiem przedsionkiem a prawą komorą znajduje się zastawka trójdzielna, zaś lewa część serca posiada zastawkę dwudzielną. Serce działa na zasadzie pompy, a zastawki uniemożliwiają zmianę kierunku przepływu krwi; b)Tętnice-rozprowadzają one krew utlenioną od serca do narządów. Ściany zbudowane są z 3 warstw: zewnętrzna -łącznotkankowej, środkowej- zbudowanej z mięśni gładkich wewnętrzna- utworzonej z tkanki łącznej i śródbłonka. Duże tętnice zawierają dużo błon sprężystych włókien mięśniowych, dzięki którym mogą się kurczyć i rozszerzać; c)Żyły- rozprowadzają krew odtlenioną od narządów do serca. Ściany zbudowane są z 3 warstw tak jak tętnice. Żyły mają kieszonkowate zastawki zapobiegające cofaniu się krwi; d)Naczynia włosowate-są cienkościennymi narządami umieszczonymi pomiędzy żyłami i tętnicami. Ich ściana złożona jest z śródbłonka, po przez który zachodzi wymiana substancji między krwią a tkankami.
PRACA SERCA-towarzyszą tu dwa rytmicznie powtarzające się tony: a)pierwszy-niezbyt głośny, towarzyszący zamykaniu zastawek przedsionkowokomorowych w czasie skurczu komór; b)drugi-głośniejszy wywołany uderzeniem krwi w zamykające się zastawki półksiężycowe trakcie rozkurczu komór. Cykl pracy serca przebiega następująco:1)Skurcz przedsionków wypycha krew przez otwarte zastawki trój- i dwudzielną do komór;2)Rozpoczyna się skurcz komór, wzrasta w nich ciśnienie, co powoduje zamknięcie zastawek trój-i dwudzielnej. Wywołany zostaje pierwszy ton;3)Okres wzrastającego ciśnienia; 4)Zastawki półksiężycowe otwierają się, krew wpływa do aorty i tętnicy płucnej; 5)Rozpoczyna się rozkurcz komór, zastawki półksiężycowi zamykają się wywołując drugi to.;6)Ciśnienie obniża się, krew napływa z żył do przedsionków;7)Otwierają się zastawki dwu- i trójdzielna i część krwi wpływa jeszcze do komór przed skurczem przedsionków. UKŁAD LIMFATYCZNY- inaczej to układ chłonny. Powiązany jest z żylną częścią układu krwionośnego. Prawie w każdej przestrzeni międzykomórkowej występują naczynia limfatyczne zbierające limfe (płyn tkankowy).Średniej wielkości naczynia mają zastawki uniemożliwiające cofanie się limfy. Duże naczynia wlewają swoją zawartość do żył w pobliżu serca. Do układu limfatycznego zaliczamy: a)śledziona: nieparzysty narząd kręgowców i człowieka, położony w jamy brzusznej w okolicy lewego podżebrza; śledziona otoczona jest torebką utworzoną z tkanki łącznej włóknistej; w miąższu śledziony wyróżnia się miazgę czerwoną i białą; w miazdze czerwonej odbywa się proces rozpadu i fagocytozy erytrocytów i leukocytów oraz rozkład hemoglobiny w miazdze białej następuje powstawanie i rozpad limfocytów; śledziona wytwarza również ciała odpornościowe i niszczy drobnoustroje oraz stanowi magazyn krwi, która zalega w zatokach żylnych; b)grasica-gruczoł dokrewny; po osiągnięciu przez osobnika dojrzałości płciowej ulega zwyrodnieniu tłuszczowemu i zanika; położony jest w górnej części klatki piersiowej poniżej tarczycy (po wewnętrznej stronie mostka); funkcje grasicy: wytwarza limfocyty, hamuje rozwój gruczołów płciowych; hormon g. (hormon wzrostu) wpływa na kształtowanie się kości dziecka (rozwój szkieletu), przemianę węglowodanową i rozmieszczenie witamin w organizmie. c)węzły chłonne-występujące na naczyniach limfatycznych w całym organizmie skupiska tkanki limfatycznej, wielkości i kształtu ziarna grochu, otoczone torebką łącznotkankową; są miejscem wytwarzania limfocytów, zawierają również liczne komórki (fagocyty) niszczące drobnoustroje. d)migdałki- skupienie tkanki limfatycznej wchodzące w skład tzw. pierścienia gardłowego Waldeyera; migdałki podniebienne znajdują się po obu stronach gardła, posiadają zachyłki (tzw. krypty); migdałek gardłowy leży na tylno-górnej ścianie gardła; migdałek językowy jest zespołem mieszków leżących na nasadzie języka, za bruzdą graniczną. e)szpik kostny- tkanka krwiotwórcza występująca w kościach; rozróżnia się szpik kostny czerwony (wytwarzający komórki wchodzące do krwiobiegu) i szpik kostny żółty (zbudowany .z tkanki tłuszczowej); zrąb szpiku kostnego czerwonego zbudowany jest z tkanki łącznej siateczkowatej, w której oczkach leżą komórki szpiku - hemocytoblasty; ich podział może prowadzić do powstania 3 różnych postaci krwinek (czerwonych, białych i płytkowych).PŁYNY USTROJOWE-są to płyny wnętrza ciała. Na niższych poziomach filogenetycznych pełnią one funkcje transportu aprowizacyjnego mi oczyszczającego. U zwierząt wyżej zorganizowanych rozprowadzają hormony i witam., zaopatrują tkanki w jony oraz niszczą ciała obce. Główne ich funkcje to: transport gazów, produktów przemiany materii(do układu wydalniczego); pochłanianie nadwyżek ciepła i oddawanie ciepła do otoczenia; bronią organizm przed ciałami obcymi.
KREW-jest swoistą odmianą tkanki łącznej, której substancja międzykomórkowa jest płynna(osocze).W osoczu zawieszone są elementy morfotyczne- krwinki. Krew odgrywa ważną rolę w procesach termoregulacji, ponieważ umożliwia wymianę ciepła między organizmem, a otoczeniem.1)Osocze-stanowi ok.56% krwi. Zawiera ono ok.90% wody i jest mieszaniną różnych substancji organicznych i nieorganicznych. Białka osocza pełnią różnorodne funkcje: a)fibrynogen-bierze udział w procesach krzepnięcia. Skrzep chroni przed utratą płynów w przypadku uszkodzeń ciała oraz zabezpiecza przed wnikaniem ciał obcych do organizmu; b)albuminy-pełnią rolę w zachowaniu proporcji objętościowych płynów w organizmie; c)gammaglobuliny- warunkują odporność organizmu. 2)Erytrocyty-dojrzałe erytrocyty ssaków są bezjądrzaste i deskowate. Powstają one w czerwonym szpiku kostnym z erytroblastów. Ich liczba jest stała. Krwinki te żyją ok.100-120 dni, po czym są wychwytywane przez śledzionę gdzie następuje ich rozpad(hemoliza).Zawierają czerwony barwnik-hemoglobinę(Hb),która transportuje O i CO2. Połączenie Hb-O to oksyhemoglobina. Erytrocyty dostarczają tlen z płuc do tkanek i warunkują grupę krwi.3)Leukocyty-posiadają jądra. Są zdolne do przemieszczania się ruchem pełzakowym i przenikania przez ściany naczyń krwionośnych. Ze względu na różną ilość ziarnistości w cytoplazmie dzielimy je na:a)agranulocyty-powstają w tkance łącznej i dzielą się na:*)limfocyty-biorą udział w zabliźnianiu ran, warunkują pamięć immunologiczną;*)monocyty- fagocytują ciała obce, produkują interferon(białko hamujące rozwój wirusów);b)granulocyty-powstają w szpiku kostnym i dzielą się na:*)kwaso- i zasadochłonne-chronią przed uczuleniami; *)obojętnochłonne-fagocytują antygeny.3)Trombocyty-u ssaków są fragmentami komórek, powstają w szpiku kostnym. Zapoczątkowują proces krzepnięcia krwi.
PROCES KRZEPNIĘCIA KRWI-złożony proces chemiczny, w wyniku którego krew wypływająca z uszkodzonego naczynia krwionośnego przechodzi ze stanu płynnego w stały, powstaje galaretowaty twór (skrzep), który zamyka naczynie chroniąc organizm przed wykrwawieniem; w procesie krzepnięcia krwi udział biorą osoczowe czynniki krzepnięcia krwi, fosfolipidy krwinek płytkowych i jony wapnia; Procesy krzepnięcia wymagają jonów wapniowych. I)tworzenie się tromboplastyny osoczowej; II)przejście protrombiny w trombinepod wpływem trombokinazy; III)działanie heparyny i rozpad fibrynogenu przez trombine na fibryne i polipeptydy; IV)polimeryzacja fibryny i jej utrwalenie wiązaniami poprzecznymi.
UDZIAŁ KRWI W TRANSPORCIE GAZÓW-w transporcie CO2 i O2 uczestniczą erytrocyty i osocze. Wiązania tlenu polega na tworzeniu odwracalnego połączenia barwnika z cząsteczkami tlenu. Proces ten nosi miano utlenowania. Jedna cząsteczka hemoglobiny wiąże 4 cząsteczki tlenu i nosi nazwę oksyhemoglobiny (Hb(O2)4).Proces ten zachodzi w płucach i skrzelach. Tlenek węgla jest gazem współzawodniczącym z tlenem przy wiązaniu z hemoglobiną. Czad łatwo wypiera tlen z oksyhemoglobiny, zajmując jego miejsce .Połączenie to nazywa się karboksyhemoglobiną lub hemoglobiną tlenkowowęglową. Dwutlenek węgla jest transportowany z tkanek do powierzchni oddechowych, gdzie przenika na zewnątrz na skutek gradientu ciśnienia parcjalnego tego gazu. Część CO2(20%)jest transportowana w formie luźno związanej z grupami –NH2 białkowej części hemoglobiny jako karbaminohemoglobina. Pozostałe 80%transportuje osocze w formie kwasu węglowego, a 70%w postaci jonów wodorowęglanowych. Limfa-z naczyń krwionośnych na skutek przepuszczalności ich ścian, następuje ciągłe przesączanie płynu, który omywa komórki. Płyn ten umożliwia wymianę składników między krwią, a komórkami. Płyn tkankowy, po przedostaniu się do ścian naczyń krwionośnych staje się limfą, a u ssaków wpływa do żył. Inne płyny ustrojowe to m.in. płyny znajdujące się w osierdziu, opłucnej.
CHOROBY UKŁADU KRĄŻENIA-czynniki wywołujące choroby to: złe nawyki żywieniowe, otyłość; mała aktywność fizyczna lub zbyt duży wysiłek; stres; bakterie chorobotwórcze; brak witamin. Choroby to: a)Miażdżyca tętnic-polega na zmniejszeniu światła naczyń i zmniejszeniu ich elastyczności na skutek odkładania się zgłogów (substancji tłuszczowych),głównie cholesterolu. Powoduje to przenoszenie przez usztywnione ściany tętnic wysokich ciśnień w głąb układu krążenia. Gdy światło naczynia zostaje całkowicie zamknięte następuje wtedy martwica. Miażdżyce wywołuje stres, brak aktywności fizycznej, otyłość
b)Choroba wieńcowa-wywołana jest przez podobne czynniki jak miażdżyca i również przebiega podobnie. Może wywołać zawał. Gdy zwężone lub obkurczone tętnice nie mogą dostarczyć wystarczającej ilości tlenu do serca, powoduje to ból i dolegliwości w klatce piersiowej, nazywane bólem wieńcowym. Ból wieńcowy najczęściej pojawia się wtedy, gdy serce potrzebuje więcej tlenu, niż można mu dostarczyć przez zwężone tętnice, np. w czasie wysiłku lub napięcia emocjonalnego. c) Choroba nadciśnieniowa-może powodować pękanie naczyń krwionośnych. Wywołana jest nadmiernym wysiłkiem, który skraca przerwy odpoczynkowe serca. Ciśnienie rozkurczowe powinno wynosić 88mm Hg, a skurczowe 120-140mmHg.d)Anemia-wywołana przez niedobór żelaza oraz uszkodzeniem szpiku
Zapobieganie tym chorobom to: częsty odpoczynek; zdrowa dieta, uprawianie sportu. GRUPY KRWI- W błonach erytrocytów są aglutynogeny 2rodzajów:A i B. Antygen A jest niejednorodny i tworzy różne odmiany:A1,A2 itd. W surowicy mogą znajdować się antygeny(aglutyniny):anty A()oraz anty B(). Przeciwciała anty A aglutynują krwinki zawierające antygen A, a anty B- antygen. Reguła Landsteinera -w surowicy krwi nigdy nie występują przeciwciała skierowane przeciwko własnym antygenom grupowym. Na tej podstawie wyróżniono 4 grupy krwi: I)A-w błonach erytrocytów jest aglutynogen A, aglutynina surowicy ,grupy aglutynowane przez tę krew: B,AB.II)B-w błonach erytrocytów jest aglutynogen B, Aglutynina surowicy a,grupy aglutynowane A,AB. III)AB- w błonach erytrocytów jest aglutynogen AB, aglutynina w surowicy i grupy aglutynowane nie ma. IV)0-aglutynina w surowica , wszystkie grupy są aglutynowane. Osobnikowi z grupą AB można przetoczyć wszystkie rodzaje krwi. Osobnik z grupą 0 można przetoczyć krew tylko z tą grupą, bo mając przeciwciała a,b będzie aglutynował krew każdego rodzaju z wyjątkiem swojej. Wykryto dodatkowo inne antygeny warunkujące wyróżnienie tzw. Podgrup, np. M i N.W 1941 Landstein wykrył antygen Rh. Ma go 85%ludzi w błonach erytrocytów. Krew ludzi oznaczono Rh+. U pozostałych osób nie ma tego czynnika,a ich krew oznaczono Rh- Pierwszy kontakt krwi Rh- z Rh+ powoduje, że organizm zaczyna wytwarzać przeciwciała anty Rh. Przy powtórnym kontakcie obecne we krwi przeciwciała niszczą erytrocyty powodując ich rozpad(hemolize).KONFLIKT SEROLOGICZNY-jest wynikiem niezgodności antygenów erytrocytów matki i płodu, najczęściej dotyczy antygenów Rh. Czynnik Rh płodu przenikając przez łożysko do krwi matki, wywołuje u niej reakcję obronną i wytwarzanie przeciwciał anty- Rh. W czasie pierwszej ciąży przeciwciała nie powodują uszkodzeń płodu, dopiero przy każdej następnej ciąży krążące we krwi w matki przeciwciała, wspólnie z nowo syntezowanymi, uszkadzają płód, powodując poronienie lub chorobę hemolityczną noworodka.