Przebieg Wojny na Bałkanach. Wojna niemiecko-radziecka.

Pakt Trzech. Wojna na Bałkanach. Pod koniec września 1940r państwa osi Berlin-Tokio-Rzym zawarły porozumienie, tzw.Pakt Trzech, będące faktycznym podziałem stref wpływów. W listopadzie przystąpiły do niego Rumunia, Słowacja i Węgry, a propozycje czlonkowstwa otrzymał ZSRR. Stalin domagał się wpływów na Bałkanach, a Niemcy proponowali Moskwie ekspansje w kierunku Zatoki Perskiej. Hitler zrezygnował z dalszej współpracy i w grudniu podpisał plan „Barbarossa”****, przewidujący niemiecki atak na ZSRR.
Jesienią 1940r. Włosi zaatakowali z terytorium Albanii neutralna Grecje, która odparła włoską agresje. W marcu 1941r. Bułgaria przystąpiła do Paktu Trzech. Także rząd jugosłowianski przystąpił do „osi”, co doprowadziło do przewrotu. Nowe władze zawarły porozumienie z ZSRR.
6 kwietnia Wehrmacht, przy wsparciu wojsk włoskich i węgierskich, zaatakował Jugosławię. Po 10 dniach terytorium jugosłowiańskie zostało opanowane przez agresorów. Najeźdźców wsparli chorwaccy nacjonaliści (ustasze). Którzy utworzyli Niezależne Państwo Chorwackie. Część Jugosławii przywłaszczyli sobie sąsiedzi resztę poddano włoskiej i niemieckiej okupacji. Bardzo szybko narodził się ruch oporu- obok oddziałów wiernych królowi, tzw. Czetnikow powstała partyzantka komunistyczna pod dowództwem Josipa Broz-Tito. Niebawem cały kraj ogarnęła wojna partyzancka.
Agresja Niemiec na ZSRR. Wiosną 1941r. Do Moskwy zaczęły napływać informacje o niemieckich przygotowaniach do wojny z ZSRR. Stalin konsekwentnie nie dawał wiary tym doniesieniom- do Niemiec nadal wędrowały radzieckie transporty żywności i surowców. Dyktator nie chciał doprowadzić do zerwania „przyjaźni”, zanim sam nie będzie gotów do ataku. Część historyków uważa, ze atak Hitlera jedynie wyprzedził radziecka ofensywę. W kwietniu Rosjanie zawarli pakt o nieagresji z Japonią. Układ odsuwał możliwość ataku na radzieckie zaplecze na Syberii i otwierał Japonii drogę do ekspansji w rejonie Pacyfiku. O świcie 22 czerwca 1941r., bez oficjalnego wypowiedzenie wojny, Niemcy zaatakowali ZSRR: Hitler przystąpił do realizacji planu „Barbarossa”******, przewidującego wojnę błyskawiczną podobnie jak w kampanii w Polsce i we Francji. W ciągu pięciu miesięcy zamierzał osiągnąć linie Archangielsk-Kazań-Astrachan. Wehrmacht wsparty przez jednostki rumuńskie, fińskie, a także słowackie, węgierskie, włoskie i ochotników państw sile ponad 150 dywizji rozpoczął walki na froncie biegnącym od Norwegii po Morze Czarne. Zaskoczenie było ogromne. Armie niemieckie szły naprzód, nie napotykając skutecznego oporu. Dywizje Wehrmachtu ruszyły w trzech kierunkach: na Leningrad (obecnie Sankt Petersburg), Smoleńsk i Kijów. Radzieckie straty w pierwszych tygodniach walk były znaczne: ponad 1000 zniszczonych samolotów i 3000 czołgów oraz dziesiątki dywizji okrążonych i wziętych do niewoli. Ludność, zwłaszcza w krajach nadbałtyckich i na zachodniej Ukrainie, witała Wehrmacht jak wyzwolicieli. Hitler nie zamierzał jednak przyznawać narodom ZSRR autonomii. Tereny okupowane przez nazistów poddano ekonomicznej eksploatacji. Wojna przybrała charakter wojny totalnej, prowadzonej z cala bezwzględnością wobec ludności cywilnej. Ze szczególnym okrucieństwem traktowano Żydów i jeńców wojennych, których pod koniec roku było około 3 mln. W październiku Niemcy dotarli do Leningradu, zajeli zachodnie krańce Rosji i 75% terytorium Ukrainy.
Narodziny Wielkiej Koalicji. Niemiecki atak na ZSRR zdecydował o przystąpieniu Stalina do obozu alianckiego. Churchill z ulga przyjął informacje o rozpoczęciu wojny niemiecko-radzieckiej- groźba inwazji na Wielka Brytanie została oddalona. Wielka Brytania zaoferowała pomoc Związkowi Radzieckiemu, a w lipcu oba kraje zawarły porozumienie o wspólnym prowadzeniu wojny z III Rzeszą i jej sojusznikami. Latem 1941r. Stany zjednoczone zachowały jeszcze neutralność, chociaż od ponad roku wspierały gospodarczo i militarnie Wielka Brytanie. W marcu 1941r. Weszła w życie ustawa Kongresu „Lend Lease Act” (czy lindliz akt), zezwalająca prezydentowi na udzielanie kredytów i wydzierżawienie sprzętu wojskowego państwu, którego obrona była zgodna z amerykanskimi „żywotnymi interesami”. Początkowo pomoc uzyskała wielka Brytania i walczace z Japonia Chiny. Jesienią podobna pomoc zaczął otrzymywać ZSRR. Ruszyły pierwsze atlantyckie konwoje (bron, surowce, żywność), które docierały do portów Morza Bialego (m.in. Murmańska). Dostawy do ZSRR docierały także przez Iran i Wladywostok. Ważnym krokiem w tworzeniu koalicji państw walczących z krajami „osi” tzw. Wielkiej Koalicji był brytyjsko-amerykanski układ z 14 sierpnia 1941r. Prezydent Frank lin D. Roosvelt i premier Churchill spotkali się na północnym Atlantyku i podpisali na pokładzie pancernika „Prince of Wales” dokument nazwany Karta Atlantycka . Deklaracja określała podstawy, na których miał się oprzeć powojenny porządek na swiecie. We wrześniu rządy 10 państw w tym ZSRR przystąpiły do Karty Atlantyckiej.
Bitwa o Moskwę. Jesienią 1941r. Wojna radziecko niemiecka nazwana” Wielką wojną Ojczyźnianą” stała się walka o przetrwanie ZSRR W październiku wojska niemieckie rozpoczęły marsz na Moskwę z pomocą obrońcom przyszła pogoda- najpierw obfite deszcze a następnie fala zimnych mrozów (do –30’C) spowolniły marsz Wehrmacht. Zolnierzom brakowało cieplej odzieży, silniki w czołgach i samochodach zamarzały, bron przestawała działać. Gdy Niemcy dotarli na przedmieścia Moskwy 5 grudnia ruszyła radziecka kontrofensywa. Uderzenie Armii Czerwonej w tym dywizji Syberyjskich odepchnęło Niemców na zachód o 100-200 km. Także w północnej części frontu pod Leningradem Rosjanie odnieśli sukcesy. Klęska pod Moskwa oznaczała fiasko wojny błyskawicznej. Niemcy ponieśli straty sięgające 1mln zabitych i rannych.
Front wschodni Stalingrad. Wiosną 1942 roku Rosjanie i Niemcy wznowili walki. Latem Niemcy opanowali punkty oporu na Krymie i podjęli ofensywę w kierunku Połwoża i Kaukazu. Za główny cel ataku obrali Stalingrad (obecnie Wołgograd), aby odciąć Moskwę od dostaw zboża i ropy naftowej z okolic Baku. Część wojsk zajęła stepy dońskie i osiągnęła na początku września przedmieścia Stalingradu. Uderzenie skierowane na południe dotarło do szczytów Kaukazu i Czczeni. Prawie dwa miesiące trwały zacięte walki o Stalingrad, broniony przez gen. Wasilija Czujkowa walczono dosłownie o każdy dom.6-Armia gen.Friedricha von Paulusa nie zdołała zając ruin Stalingradu i sforsować Wołgi. W połowie listopada Rosjanie poprowadzili równocześnie ataki z południa i z nad Donu, co spowodowało okrezenie ponad 300-tysiecznej armii i wspomagających ja Włochów i Rumunów. W lutym 1943r. Resztki 6-Armi dowodzonej przez awansowanego do stopnia marszałka von Paulusa poddały się. Klęska w bitwie Stalingradzkiej była niewątpliwym przełomem psychologicznym w wojnie na Wschodzie. Nie była jednak równoznaczna z utrata przez Wehrmacht inicjatywy militarnej



****Plan Barbarossa – rozpoczęcie operacji Barbarossa czyli zaplanowanego na 22 czerwca 1941r. Ataku na Rosje. Był on najbardziej ryzykownym zagraniem Niemców podczas całej II wojny światowej. Był to ruch, dzięki któremu Hitler miał zrealizować swoje największe marzenie i podporządkować sobie całą Europe. Poczatkowo w walce mialy wziąć udział 3mln niemieckich żołnierzy, ale w trakcie następnych 4 lat liczba ta uległa podwojeniu. Niemcy wprowadzili nawet w samej idei wojny. To nie miał być zwykły podbój, lecz wojna na wyniszczenie przeciwnika, która miała wykorzenić tzw. Przez Hitlera „Zydowsko-bolszewicka bandę”, która kierowała Rosja. Miała zniszczyć polityczna strukturę tak ZSRR jak i Armii Czerwonej na przeszkodzie realizacji marzeń Hitlera stały armie Związku Radzieckiego. Rosjanie dysponowali 24 tys. czolgow.
Występowały potężne kłopoty ze szkoleniem załóg. Sowieci nie dysponowali także wystarczającą ilością części zamiennych wiec, kiedy czołg ulegał awarii stawał się bezużyteczny. Wielka ofensywa nazwana planem „Barbarosa” od dawna formowała się w umyśle Hitlera. Hitler raz jeszcze potrzebował krótkiej wojny przeprowadzonej jak najszybciej. Jego zmysł gracza podpowiadał mu, ze, jeśli opóźni atak choćby o rok to tłumy, które wiwatowały n jego cześć nie będą chetnedo wzięcia udziału w kolejnej ryzykownej przygodzie a nie było większej militarnej przygody, niż atak na Rosje
Stalin dobrze wiedział, ze prędzej, czy później Niemcy zaatakują, jednak nie spodziewał się, ze atak będzie tak gwałtowny Niemcy sugerowali, ze przed uderzeniem przeprowadzone zostaną rozmowy Rosjanie zakładali, ze rozmowy będą prowadzone przez Hitlera i Stalina. Stalin wierzył, ze gromadzenie niemieckich wojsk na zachodniej granicy ma tylko zmusić go do ustępstw podczas prowadzonych negocjacji. 14 czerwca wyjaśnił to bardzo dokładnie mówiąc:” Wiemy, co zamierzacie. Wiemy, czemu ma służyć ta koncentracja wojsk, jednak nic nie jest w stanie zakłócić dobrych stosunków miedzy Związkiem Radzieckim a Niemcami” Pozostaje jednak druga kwestia. Stalin był świecie przekonany, ze Hitler nie zdecyduje się. Nigdy na wojnę na dwóch frontach, był tego tak pewien, ze, gdy członkowie niemieckiego sztabu generalnego –Zukow Wasilewski a szczególnie Timoszenko namawiali Stalina do rozpoczęcia mobilizacji ten zaczął krzyczeć:”, Czego wy chcecie, wojny?” W czerwcu 1941r., Gdy niemieckie uderzenie było już pewne Rosyjski Zachodni Specjalny Obwód Militarny, który miał przyjąć atak był w stanie kompletnego bałaganu Tylko jeden z 6 korpusów zmechanizowanych dysponował pełnym wyposażeniem. 3 z 4 dywizji zmotoryzowanych nie miały czołgów. Mimo, ze stosunek niemieckich czołgów do radzieckich wynosił 1:2 a na linii frontu 1:6 w ogóle to taktyczna nieefektywność, przestarzale modele i brak części zamiennych dawały Niemcom całkowita przewagę, przynajmniej w początkowej fazie wojny. Niemcy wystawiali do walki 3,5 ml ludzi a po dodaniu sojuszników: Finów, Słowaków i Węgrów liczba ta sięgała 4 mln. Piechota radziecka liczyła mln więcej. Niemcy przygotowali do walki 3300 czołgów zaś Rosjanie 8000Liczebnosc jednak to nie wszystko, ponieważ Niemcy w przeciwieństwie do dezorganizowanego ZSRRu dysponowali doskonale przygotowanym planem.