Władcy Polski

MIESZKO I (960-992)

965 – TRAKTAT Z CZECHAMI:
 ŚLUB Z DOBRAWĄ I KORONA CZESKA DLA ICH DZIECKA
 ZIEMIE W SPORZE POLSKO-CZESKIM DLA BOLESŁAWA CZESKIEGO (ŚLĄSK I MAŁOPOLSKA)
 CHRZEST POLSKI
 POMOC MILITARNA CZECH W RAZIE NAJAZDÓW POGANÓW
 ZAWARTO UKŁAD HANDLOWY O WYMIANIE TOWARÓW
 ZOBOWIĄZANO SIĘ DO WYSYŁANIA MISJONARZY W CELU AKCJI CHRYSTIANIZACYJNEJ NA ZWIĄZEK WIELICKI I PRUSY
 ZAGWARANTOWANO POMOC W TWORZENIU ORGANIZACJI PAŃSTWA MIESZKA

966 – CHRZEST POLSKI
 WEJŚCIE DO CHRZEŚCIJAŃSKIEJ EUROPY
 ZWIĘKSZENIE AUTORYTETU WŁADCY
 ZMNIEJSZENIE ANALFABETYZMU PRZEZ KLER
 SPRAWNIEJSZA ADMINISTRACJA DZIĘKI KAPŁANOM
 ZMIANY ARCHITEKTONICZNE W ZWIĄZKU Z BUDOWĄ SAKRALNĄ
 ZMIANA PRZYMIERZA (CZECHY PO ZREWANIU PRZYMIERZA Z WIELETAMI, PRZESZLI NA STRONĘ POLAKÓW)
 ZAPRZESTANIE NAJZADÓW ZE STRONY RZESZY POD PRETEKSTEM CHRYSTIANIZACJI

968 – PIERWSZE BISKUPSTWO (W POZNANIU) NA CZELE Z JORDANEM – PODDANE PAPIEŻOWI, NIE RZESZY

972 – BITWA POD CEDYNIĄ
 WYPRAWY CESARSKO-POLSKIE NA ZWIĄZEK WIELICKI
 NAJAZD MARGRABIEGO NIEMIECKIEGO, HODONA, NA POLSKĘ
 UTRZYMANIE PRZYJAZNYCH STOSUNKÓW POLSKO-NIEMIECKICH, POD WARUNKIEM ODDANIA BOLESŁAWA, SYNA MIESZKA, POD "OPIEKĘ" OTTONA I

980 – DRUGIE MAŁŻEŃSTWO – Z ODĄ

992 – TESTAMENT MIESZKA I – "DAGOME IUDEX"
 POD KONIEC ŻYCIA MIESZKO ZRYWA PRZYMIERZE Z CZECHAMI, PRZYŁĄCZYŁ ŚLĄSK I MAŁOPOLSKĘ
 SWÓJ KRAJ ODDAJE POD OPIEKĘ STOLICY APOSTOLSKIEJ
 DZIELI KRAJ NA TRZY CZĘŚCIE: DLA BOLESŁAWA I DLA JEGO DWÓCH MŁODSZYCH BRACI, SYNÓW ODY

POLSKA MIESZKA I:
 BYŁ WŁADCĄ POLAN (WIELKOPOLSKA), PÓŹNIEJ PRZYŁĄCZYŁ MAZOWSZE I POMORZE
 WYSPECJALIZOWANE OSADY
 NA CZELE GRODU STAŁ KOMES
 WOLNI CHŁOPI (KMIECIE) MUSIELI SKŁADAĆ DANINĘ WŁADCY NA RZECZ DRUŻYNY ZE SWOICH ZIEM
 DRUŻYNA – WOJSKO MIESZKA I POSIADAJĄCE ŻOŁD I BRONIĄCA SIĘ SZCZYTAMI (TARCZE)
 IBRAHAM IBN JAKUB – KUPIEC Z ARABSKIEJ HISZPANII PRZEBYWAJĄCY W LATACH PANOWANIA MIESZKA NA JEGO ZIEMIACH
 SIEMOWIT, LESTEK, SIEMOMYSŁ – PRZODKOWIE MIESZKA I

BOLESŁAW CHROBRY (992 – 1025)

997 – MISJA ŚW. WOJCIECHA
 POCHODZIŁ Z CZECH, SKAD ZOSTAŁ WYGNANY ZA ZBYT GORLIWE SZERZENIE WIARY KATOLICKIEJ
 OTRZYMAŁ OD BOLESŁAWA CHROBREGO POMOC W WYPRAWIE PRZECIWKO POGANOM – PRUSOM
 ZAMORDOWANIE ŚW. WOJCIECHA PRZEZ PRUSÓW
 JEGO DZIEJE WYRYTE SĄ NA BRAMIE DO KATEDRY GNIEŹNIEŃSKIEJ

999 – UTWORZENIE PRZEZ SYLWESTRA II ARCYBISKUPSTWA W GNIEŹNIE

1000 – ZJAZD GNIEŹNIEŃSKI
 PLAN ZJEDNOCZENIA EUROPY
 POWTSANIE TRZECH NOWYCH BISKUPSTW: KOŁOBRZEG, KRAKÓW, WROCŁAW
 POWOŁANIE PIERWSZEGO ARCYBISKUPA – RADZIMA GAUDENTEGO, BRATA ŚW. WOJCIECHA
 DARY OD OTTONA III: KOPIA WŁÓCZNI ŚW. MAURYCEGO ORAZ GWÓŹDŹ Z KRZYŻA PAŃSKIEGO

1002-18 – WOJNA POLSKO-NIEMIECKA Z CESRZEM HENRYKIEM II
 SYTUACJA PRZED: BOLESŁAW ZAJMUJE MIŚNIĘ, MILSKO I ŁUŻYCE, ALE W MAGDEBURGU CESARZ NADAJE MU JAKO LENNO ŁUŻYCE I MILSKO
 W DRODZE POWROTNEJ ZOSTAŁ NAPADNIĘTY PRZEZ NIEMCÓW – POGORSZENIE STOSUNKÓW MIĘDZY PAŃSTWAMI
 PRZYCZYNA BEZPOŚREDNIA: PO PRZEJĘCIU WŁĄDZY W CZECHACH, HENRYK II ZARZĄDAŁ ZŁOŻENIA HOŁDU PRZEZ BOLESŁAWA, KTÓRY MU ODMÓWIŁ
 OBRONA NIEMCZY

1018 – POKÓJ W BUDZISZYNIE
 PRZYŁĄCZENIE MILSKA I ŁUŻYC DO POLSKI
 CESARZ ZOBOWIĄZAŁ SIĘ DO WSPARCIA BOLESŁAWA W WYPRAWIE NA KIJÓW

1018 – WYPRAWA NA RUŚ KIJOWSKĄ
 ZAGARNIĘCIE OD KSIĘCIA JAROSŁAWA GRODÓW CZERWIŃSKICH
 Z TEJ WYPRAWY POCHODZI LEGENDARNY MIECZ KORONACYJNY – SZCZERBIEC, KTÓRYM CHROBRY UDERZYŁ W BRAMĘ MIASTA

1025 – KORONACJA
 UMOŻLIWIŁA JĄ ŚMIERĆ HENRYKA II
 PODNIOSŁA ZNACZENIE PAŃSTWA W EUROPIE
 SYMBOLIZOWAŁ JEDNOŚĆ I NIEZALEŻNOŚĆ PAŃSTWA
 CZYNIŁA Z WŁADCY POMAZAŃCA BOŻEGO

PAŃSTWO BOLESŁAWA CHROBREGO:
 MONETA W PAŃSTWIE: DENAR
 ODERWANIE SIĘ DZIELNICY POMORZA
 ZNISZCZENIA WOJENNE W PAŃSTWIE

MIESZKO II LAMBERT (1025-34)

1025 – KORONACJA

1031 – BUNT BEZPRYMA; ATAK NA POLSKĘ
 POWÓD: OBJĘCIE TRONU PRZEZ NAJMŁODSZEGO SYNA BOLESŁAWA, MIESZKA
 OTTO SZUKA POMOCY U CESARZA, A BEZPRYM NA RUSI
 DWUSTRONNY ATAK OBALIŁ MIESZKA

1032 – UCIECZKA DO CZECHY I POWRÓT PO ZAMORDOWANIU BEZPRYMA, GDZIE PO ŚMIERCI MIESZKA RZĄDZIŁ JAKO JEDYNY WŁADCA

PAŃSTWO MIESZKA II:
 UTRACIŁ GRODY CZERWIŃSKIE, ŁUŻYCE I MILSKO
 WŁADCA MIMO IŻ BYŁ OCZYTANY, POTRAFIŁ PISAĆ, ZNAŁ GREKĘ I ŁACINĘ, PRZEDSTAWIANY BYŁ JAKO KRÓL SŁABY I NIEUDOLNY
 ŚW. MATYLDA – TA, OD KODEKSU



KAZIMIERZ ODNOWICIEL (1039 –58)

1038 – POWSTANIE W WIELKOPOLSCE
 LUDNOŚĆ WIEJSKA NIEWZBOGACAJĄCA SIĘ, A TYLKO DOPŁACAJACA NA WOJSKO I WOJNĘ ZACZĘŁA SIĘ BUNTOWAĆ
 SKIEROWANA BYŁA TAKŻE PRZECIWKO KOŚCIOŁOWI
 RABOWANIE MOŻNYCH, PRZYWRÓCENIE KULTU BÓSTW SŁOWIAŃSKICH
 MIECŁAW ODŁĄCZYŁ MAZOWSZE OD POLSKI I "ZAPRASZAŁ" TAM LUDZI - POWSTAŃCÓW

1038 – NAJAZD BRZETYSŁAWA II
 DOTARŁ DO POZNANIA, KTÓRY WRAZ Z GNIEZNEM ZNISZCZYŁ I ZRABOWAŁ, W TYM RELIKWIE ŚW. WOJCIECHA
 UPROWADZENIE LUDZI DO NIEWOLI
 PRZYŁĄCZYŁ ŚLĄSK

1039 – OBJĘCIE RZĄDÓW
 PRZYWIEZIENIE KAZIMIERZA Z ZAKONU, BY RATOWAĆ KRAJ, PRZEZ CESARZA NIEMEICKIEGO I KSIĘCIA RUSI, BY NIE POWSTAŁA POTĘGA CZECH

1050 – NAJAZD NA CZECHY I ŚLĄSK
 PRZEDTEM PRZYŁĄCZYŁ MAZOWSZE I POMORZE
 PRZYŁĄCZENIE ŚLĄSKA PO ZBROJNEJ INTERWENCJI WRAZ Z RUSIĄ KIJOWSKĄ (JAROSŁAW MĄDRY)
 PŁACENIE DANINY NA RZECZ CZECH ZA ŚLĄSK

PAŃSTWO KAZIMIERZA:
 PODZIAŁ KRAJU NA PROWINCJE, A TE NA KASZTELANIE, KTÓRYMI ZARZĄDZALI KASZTELANOWIE
 PODSTAWY SYSTEMU FEUDALNEGO
 STOLICA W KRAKOWIE Z POWODU WYNISZCZENIA POZNANIA I GNIEZNA

BOLESŁAW ŚMIAŁY (SZCZODRYM) (1076-79)

1069 – PRZYŁĄCZENIE GRODÓW CZERWIŃSKICH

1076 – KORONACJA

1079 – KONFLIKT Z BISKUPEM STANISŁAWEM; WYGNANIE
 PRZYZCYNY NIEZANE
 BISKUP ZOSTAŁ OSKARŻONY O ZDRADĘ, OSĄDZONY I SKAZANY NA ŚMIERĆ
 WG LEGENDY BOLESŁAW ŚMIAŁY WPADŁ JAK SZALONY DO KRAKOWSKIEGO KOŚCIOŁA, GDZIE STANISŁAW ODPRAWIAŁ MSZĘ I POĆWIARTOWAŁ JEGO CIAŁO TASAKIEM
 KRÓL MUSIAŁ UCIEKAĆ NA WĘGRY, GDZIE ZMARŁ W NIEWYJAŚNIONYCH OKOLICZNOŚCIACH

PAŃSTWO ŚMIAŁEGO:
 DOBRZE ROZWINIĘTA GOSPODARKA
 ZAPRZESTANIE PŁACENIA TRYBUTU ZE ŚLĄSKA
 W SPORZE PAPIEŻ GRZEGORZ VII – HENRYK IV Z 1075 ŚMIAŁY POPARŁ PAPIEŻA – ŚMIAŁY PRZEZ CAŁY OKRES SWOJEGO PANOWANIA PROWADZIŁ PLITYKĘ ANTYCESARSKĄ, RÓWNIEŻ ZAGRANICĄ



BOLESŁAW KRZYWOUSTY (1108-38)

1079 – PANOWANIE WŁADYSŁAWA HERMANA
 OBJĄŁ RZĄDY PO BRACIE
 FAKTYCZNA WŁADZA W RĘKACH SIECIECHA, MOŻNOWAŁDCY MAŁOPOLSKIEGO
 RYCERSTWO, NIEZADOWOLONE Z RZĄDÓW MOŻNOWŁADCY, A POPRATE PRZEZ SYNÓW HERMANA OBALA SIECIECHA
 PODZIAŁ KRAJU NA ZBIGNIEWA I BOLESŁAWA, CO ROZPOCZYNA WOJNĘ BRACI

1109 – WOJNA Z NIEMCAMI
 ZBIGNIEW, PO ZWYCIĘSTWIE BRATA (UDZIAŁ WĘGRÓW), UDAJE SIĘ PO POMOC DO RZESZY
 OBRONA GŁOGOWA
 BITWA POD PSIM POLEM
 POKÓJ: ZBIGNIEW MA WRÓCIĆ DO KRAJU (RZESZA NIC NIE ZYSKUJE)
 ZBIGNIEW ZOSTAJE UWIĘZIONY, WTRĄCONY DO LOCHÓW, TAM TEŻ OŚLEPIONY I TAM TEŻ ZMARŁ

1119 – PRZYŁĄCZENIE POMORZA
 PÓŹNIEJ WYPRAWIŁ SIĘ NA POMORZE ZACHODNIE I OPANOWAŁ SZCZECIN
 WŁADCA SZCZECINA ODDAŁ HOŁD BOLESŁAWOWI
 MISJE CHRYSTIANIZACYJNE

1138 – TESTAMENT KRZYWOUSTEGO
 PODZIAŁ PAŃSTWA NA ZIEMIE SENIORALNĄ I DZIEDZICZNE
 ZIEMIA SENIORALNA: ZIEMIA KRAKOWSKA, CZĘŚĆ WIELKOPOLSKI Z GNIEZNEM, KUJAWY AŻ PO POMORZE GDAŃSKIE
 WŁADYSŁAW WYGNANIEC: ŚLĄSK I ZIEMIĘ LUBUSKĄ
BOLESŁAW KĘDZIERZAWY: MAZOWSZE
MIESZKO III STARY: WIELKOPOLSKA
KAZIMIERZ SPRAWIEDLIWY: ZIEMIA SIERADZKA I ŁĘCZYCKA
HENRYK SANDOMIERSKI: ZIEMIA SANDOMIERSKA

PAŃSTWO KRZYWOUSTEGO:
 PRZEBYWAŁ NA DWORZE GALL ANONIM

PRZEMYSŁ II (1295-96)

OD POŁOWY XIIIW. - JEDNOCZENIE ZIEM:
 PRZEMYSŁ, WŁADAJĄCY WIELKOPOLSKĄ, POMÓGŁ WŁADCY POMORZA, MŚCIWOJOWI II ODZYSKAĆ GDAŃSK ZAGARNIĘTY PRZEZ BRANDENBURCZYKÓW
 W ZAMIAN PRZEMYSŁ MIAŁ ODZIEDZICZYĆ PO MŚCIWOJU WŁADZĘ NA POMORZU, A POTEM JUŻ ŁATWA DROGA DO ZIEMI SENIORALNEJ (KRAKÓW) I OBJĘCIA WŁADZY
 SPRZECIW CZECHÓW
 POKONANY PRZEZ WACŁAWA II MUSIAŁ ZRZEC SIĘ PRAW DO ZIEMI KRAKOWSKIEJ
 PLANY NA DALSZE PODBOJE PO KORONACJI, ALE ŚMIERĆ (ZAMORDOWANY PRZEZ BRANDENBURCZYKÓW) JE NIWECZY

1295 – KORONACJA
 ZOSTAŁ KORONOWANY PO ZJEDNOCZENIU ZIEM W KATEDRZE GNIEŹNIEŃSKIEJ PRZEZ ARCYBISKUPA JAKUBA ŚWINKĘ

WACŁAW II CZESKI (1300-05)

1300 – KORONACJA
 PRZEJĘCIE WŁADZY POPRZEZ ŚLUB Z CÓRKĄ PRZEMYSŁAWA II, RYKSĄ
 GINIE W BITWIE W 1305

PAŃSTWO WACŁAWA:
 WPROWADZA URZĄD STAROSTY DLA USPRAWNIENIA ADMINISTRACJI
 URZĘDY I WYŻSZE STANOWISKA DLA CZECHÓW I NIEMCÓW, CO POWODUJE NIEZADOWOLONIE RYCERSTWA

WŁADYSŁAW ŁOKIETEK (1306-33)

DROGA DO WŁADZY:
 BYŁ KSIECIEM BRZESKO-KUJAWSKIM
 POPARCIE WĘGIER, NIEKTÓRYCH CZECHÓW I RYCERSTWA
 NA ZIEMI KRAKOWSKIEJ, KTÓRA UWAŻAŁA ZA SWOJEGO WŁADCĘ JANA LUKSEMBURSKIEGO, WYBUCHA POWSTANIE
 PRZYWÓDCA – BISKUP MUSKATA
 KRWAWO TŁUMIONE POWSTANIA, WYGRANA ŁOKIETKA
 BUNTY W WIELKOPOLSCE, KTÓRĄ ŁOKIETEK PRZYŁĄCZA ZA KILKA LAT

1308 – UTRACENIE POMORZA GDAŃSKIEGO
 ZAJĘCIE TYCH ZIEM PRZEZ BRANDENBURCZYKÓW
 ZAWOŁANIE NA POMOC KRZYŻAKÓW, KTÓRZY BIORĄ SOBIE POMORZE

1320 – KORONACJA
 ZOSTAŁ KORONOWANY PRZEZ PAPIEŻA NA KRÓLA W KATEDRZE KRAKOWSKIEJ
 SYMBOL ODRODZENIA SIĘ PAŃSTWA POLSKIEGO
 SOJUSZNICY: WĘGRY (KAROL ROBERT W ZAMIAN ZA ELŻBIETĘ), LITWA (SYNOWI DAŁ ANNĘ ALDONĘ, CÓRKĘ GIEDYMINA)

1331 – BITWA POD PŁOWCAMI
 UDERZENIE KRZYŻAKÓW NA POLSKĘ
 NAPAD NA WRACAJĄCYCH Z ŁUPAMI WOJSKA KRZYŻACKIE ZAKOŃCZYŁ SIĘ POMYŚLNIE DLA POLAKÓW – OKAZAŁO SIĘ, ŻE MOŻNA ICH JEDNAK KIEDYŚ POKONAĆ!

KAZIMIERZ WIELKI (1333-70)

1333 – KORONACJA

1335 – ZJAZD W WYSZEHGRADZIE:
 KAZIMIERZ ZAPŁACIŁ JANOWI LUKSEMBURSKIEMU 20 TYSIĘCY KOP GROSZY PRASKICH (DUŻA KWOTA)
 DRUGI ZJAZD W WYSZEHGRADZIE ODBYŁ SIĘ W 1339 ROKU BYŁO TO ZWIĄZANE Z SOJUSZEM POLSKO-WĘGIERSKIM I PAPIESTWEM UMOŻLIWIAJĄCYM ODBUDOWĘ POLSKI BOLESŁAWÓW

1339 – SĄD PAPIESKI NAD KRZYŻAKAMI
 NAJPIERW SPARWĘ POMORZA GDAŃSKIEGO POMIĘDZY POLSKĄ I KRZYŻAKAMI MIELI ROZSTRZYGNĄĆ WŁADCY WĘGIER I CZECH
 ZDECYDOWALI, ŻE KRZYŻACY ODDAJĄ TYLKO KUJAWY I ZIEMIĘ DOBRZYŃSKĄ
 KAZIMIERZ NIE ZGODZIŁ SIĘ NA TAKI UKŁAD I ZWRÓCIŁ SIĘ DO PAPIEŻA
 SĄD PAPIESKI W WARSZAWIE PO DOCHODZENIU POSTANOWIŁ ODDAĆ POLSCE ZIEMIE SPORNE
 NIE MA JEDNAK ANI ZATWIERDZENIA PAPIEŻA ANI SIŁ NA EGZEKWOWANIE PRAW

1343 – POKÓJ W KALISZU
 POLSKA ZYSKAŁA ZIEMIĘ DOBRZYŃSKĄ I KUJAWY, A POMORZE BYŁO "JAŁOMUŻNĄ"

1364 – POWSTANIE AKADEMII KRAKOWSKIEJ

1370 – ŚMIERĆ KOŃCZĄCA PANOWANIE PIASTÓW
 KAZIMIERZ ZAWARŁ UKŁAD Z KRÓLEM WĘGIER DOTYCZĄCY OBJĘCIA TRONU

PAŃSTWO KAZIMIERZA WIELKIEGO:
 UCZTY U MIKOŁAJA WIERZYNKA
 WOLNIZNA I PODATKI
 MURY OBRONNE 30 MIAST
 PRAWO SKŁADU
 PRZYMUS DROŻNY
 JEDNA MONETA W CAŁYM KRAJU – SREBNY GROSZ
 UMOCNIŁ URZĄD STAROSTY
 WYKSZTAŁCANIE SIĘ URZĘDÓW CENTRALNYCH (MARSZAŁEK, PODSKARBI, PODKANCLERZ, WOJEWODA
 Z NAJWYŻSZYCH DOSTOJNIKÓW TWORZY SIĘ RADA KRÓLEWSKA
 RYCERZ MUSIAŁ WYPOSAŻYĆ SIEBIE I SWÓJ POCZET
 ZWOLNIENIE RYCERSTWA Z OBCIĄŻEŃ NA RZECZ PAŃSTWA
 STATUTY PIOTRKOWSKI I WIŚLICKI
 SĄDY KRÓLEWSKIE, ZIEMSKIE I GRODZKIE
 SĄD WYŻSZY PRAWA NIEMIECKIEGO W KRAKOWIE
 ZDOBYCZE TERYTORIALNE: RUŚ HALICKA (WALKA Z LITWĄ I WĘGRAMI), MAZOWSZE PŁOCKIE

LUDWIK ANDEGAWEŃSKI (1370-84) I JADWIGA (1384-99)

1370 – LUDWIK NA CZELE POLSKI I WĘGIER
 NIE WYKAZYWAŁ ZAINTERESOWANIA POLSKĄ
 KRAJEM RZĄDZIŁA MATKA, ELŻBIETA

1374 – PRZYWILEJ KOSZYCKI (ZNIŻENIE PODATKU)

1384 – JADWIGA KRÓLEM POLSKI

1385 – UNIA W KREWIE
 ŚLUB JADWIGI I JAGIEŁŁY ŁACZY POLSKĘ I LITWĘ UNIĄ PERSONALNĄ
 LITWA I JEJ WŁADCA MUSI PRZYJĄĆ WIARĘ CHRZEŚCIJAŃSKĄ
 KONIEC PRETEKSTÓW KRZYŻAKÓW DO NAJAZDÓW NA LITWĘ
 PRÓBY SKŁÓCENIA WIELKIEGO KSIĘCIA LITEWSKIEGO, WITOLDA Z BRATEM

WŁADYSŁAW JAGIEŁŁO (1386-1434)

1386 – ŚLUB JADWIGI I JAGIEŁŁY

1409-11 – WIELKA WOJNA Z ZAKONEM
 PRETEKST: POPARCIE PRZEZ JAGIEŁŁĘ POWSTANIA PRUSAKÓW NA ŻMUDZI
 ZAKON WYPOWIADA WOJNĘ
 Z POWODU ZIMY ZANIECHANO DZIAŁAŃ WOJENNYCH – ZAWARTO POKÓJ NA WARUNKACH CZESKICH (NIEKORZYSTNYCH DLA POLSKI), KTÓRY NIE BYŁ PRZESTRZEGANY
 PRZYGOTOWANIA DO WOJNY (PROPAGANDA)

1410 – BITWA POD GRUNWALDEM
 W CZERWCU KOŃCZY SIĘ ZAWARTE W POKOJU ZAWIESZENIE BRONI
 POŁĄCZENIE SIĘ WOJSK POLSKICH Z LITEWSKIMI POD CZERWIŃSKIEM
 ZWYCIĘSKA, KILKUGODZINNA BITWA
 PRÓBA OBLĘŻENIA MALBORKA

1411 – I POKÓJ TORUŃSKI
 ŻMUDŹ DLA LITWY DO KOŃCA ŻYCIA JAGIEŁŁY I WITOLDA
 DO POLSKI WRACA ZIEMIA DOBRZYŃSKA
 ZAKON WYPŁACA NAM 100 TYSIĘCY KOP GROSZY PRASKICH – STARATA FINANSOWA ZAKONU

1413 – UNIA W HORODLE
 POTWIERDZA TRAKTAT W KREWIE
 USTALA WŁADZĘ NA LITWIE WITOLDA
 ZAWIERA SOJUSZ POLSKO-LITEWSKI PRZECIWKO KRZYŻAKOM
 LITEWSKA SZLACHTA MA TAKIE SAME PRAWA JAK SZLACHTA POLSKA

1414-18 – SOBÓR W KONSTANCJI
 PRZEDSTAWICIELE: PAWEŁ WŁODKOWIC (REKTOR UJ, PRZEDSTAWIŁ POSTĘPOWANIE KRZYŻAKÓW WZGLĘDEM LITWINÓW I PRUSÓW), MIKOŁAJ TRĄBA (PIERWSZY PRYMAS POLSKI) I ZAWISZA CZERNY JAKO REPREZENTANT POLSKIEGO RYCERSTWA
 OSKARŻENIE JANA HUSA (BYŁ ON CZECHEM) O HEREZJĘ

1422 – PRZYWILEJ CZERWIŃSKI (NIETYKLANOŚĆ MAJĄTKOWA)

1430 I 1433 – PRZYWILEJ JEDLIŃSKI I KRAKOWSKI (NIETYKALNOŚĆ OSOBISTA BEZ WYROKU SĄDU I WYŻSZE
STANOWISKA DLA SZLACHTY)


WŁADYSŁAW WARNEŃCZYK (1434-44)

1434 – KORONACJA
 DZIĘKI MATCE SONCE I ZBIGNIEWOWI OLEŚNICKIEMU
 PO ŚMIERCI WITOLDA – WOJNA DOMOWA
 CHCIELI NAWET ODERWAĆ LITWĘ OD POLSKI (PRZYMIERZE Z KRZYŻAKAMI)
 ABY ZAŻEGNAĆ KONFLIKTOWI WYSYŁA SWOJEGO BRATA, KAZIMIERZA (WKL)

1440 – UTWORZENIE ZWIĄZKU PRUSKIEGO PODCZAS ZJAZDU W KWIDZYNIE

1440 – WARNEŃCZYK KRÓLEM WĘGIER
 ZAWIĄZANIE UNII PERSONALNEJ
 POMOC DLA OBLEGANYCH PRZEZ TURCJI WĘGIER
 TYMCZASOWE ZAWIESZENIE BRONI DZIĘKI WYGRANYM BITWĄ PRZEZ JANA HUNYADEGO

1444 – BITWA POD WARNĄ
 ŚMIERĆ WARNEŃCZYKA
 PRZEGRANA BITWA PRZEZ FLOTĘ GENUI (OBIECANA PRZEZ PAPIEŻA), KTÓRA ZDRADZA WĘGRY

PAŃSTWO WARNEŃCZYKA:
 W IMIENIU MAŁOLETNIEGO WARNEŃCZYKA RZĄDY SPRAWOWAŁ BISKUP KRAKOWSKI (KARDYNAŁ) ZBIGNIEW OLEŚNICKI

KAZIMIERZ JAGIELLOŃCZYK (1447-92)

1444-47 – DROGA DO WŁADZY
 SZLACHTA DOMAGA SIĘ PRZYWILEJÓW W ZAMIAN ZA KORONACJĘ KAZIMIERZA
 KAZIMIERZ NIE DAJE PRZYWILEJÓW, PRZEZ CO TRWAJĄ NIESNASKI PRZEZ 3 LATA, PO CZYM ZOSTAJE KRÓLEM

1454-66 – WOJNA TRZYNASTOLETNIA
 PRZYCZYNA: KRYZYS PAŃSTWA KRZYŻACKIEGO, ZABLOKOWANY DOSTĘP DO MORZA
 POLACY+PRUSOWIE KONTRA ZAKON+NIEMCY
 SZLACHTA CCHE PRZYWILEJÓW W ZAMIAN ZA KONIECZNOŚĆ ZOSTAWIENIA SWOICH GOSPODARSTW W TRAKCIE ŻNIW
 PO BITWIE POD CHOJNICAMI ZMIANY W ARMII POLSKIEJ: REZYGNACJA Z POSPOLITEGO RUSZENIA, PODWYŻSZONE PODATKI NA ŻOŁD, NOWY DOWÓDCA – PIOTR DUNIN

1454 – AKT INKORPORACJI
 POTAJEMNE ROZMOWY Z JAGIELLOŃCZYKIEM W KRAKOWIE
 POWSTANIE MIESZCZAN I NIELICZĄCEGO SIĘ RYCERSTWA PRZECIWKO KRZYŻAKOM
 ZDOBYCIE PRZEZ NICH MIAST KRZYŻACKICH
 OBIETNICA JAGIELLOŃCZYKA WCIELENIA ZAKONU DO POLSKI

1454 – PRZYWILEJ CERKWICKO-NIESZAWSKI, GDY NIE CHCIELI NA WOJNĘ IŚĆ (BEZ ZGODY SZLACHTY NIE MOŻNA BYŁO USTALAĆ PODATKÓW I NOWYCH PRAW; KRÓL NIE MOŻE ZMUSZAĆ SZLACHTY DO POSPOLITYCH RUSZEŃ)

1454 – BITWA POD CHOJNICAMI – PIERWSZA I PRZEGRANA
 KLĘSKA STRONY POLSKIEJ
 KLĘSKA TA DOWIODŁO, ŻE O ZWYCIĘSTWIE WOJNY ZADECYDUJE SYTUACJA FINANSOWA PAŃSTW
 POLSKA DOSTAWAŁA FUNDUSZE OD MIAST PRUSKICH – KRZYŻACY NIE MIELI NIC

1462 – ŚWIECIN – ZWYCIĘSTWO DUNINA
 OD TEGO ZWYCIĘSTWA POLAKÓW WSZYSTKO DOBRZE SIĘ UKŁADAŁO

1466 – II POKÓJ TORUŃSKI
 DOKONANO PODZIAŁU ZAKONU NA:
a) PRUSY ZAKONNE – OBSZAR Z KRÓLEWCEM JAKO OSOBNE PAŃSTWO KRZYŻAKÓW I LENNO POLSKI
b) PRUSY KRÓLEWSKIE – POMORZE Z GDAŃSKIEM I TORUNIEM, ZIEMIA CHEŁMIŃSKA I MICHAŁOWSKA, MALBORK, ELBLĄG I WARMIA – DLA POLAKÓW


JAN OLBRACHT (1492-1501)

1496 – PRZYWILEJ PIOTRKOWSKI
 SZLACHTA NIE PŁACI OPŁAT CELNYCH
 URZĘDY DLA SZLACHTY
 ZAKAZ NABYWANIA ZIEM PRZEZ MIESZCZAN
 CENY TOWARÓW MIEJSKICH USTALAJĄ URZĘDNICY SZLACHECCY
 ZAKAZ OPUSZCZANIA ZIEMI PRZEZ CHŁOPA; TYLKO 1 SYN W CIAGU ROKU MOŻE OPUŚCIĆ WIEŚ


ALEKSANDER JAGIELLOŃCZYK (1502-06)

1505 – KONSTYTUCJA NIHIL NOVI - RADOM
 USTANAWIA, ŻE KRÓL BEZ ZGODY SZLACHTY (IZBY POSELSKIEJ I SENATU)
 KRÓL BEZ ZGODY IZBY POSELSKIEJ WPROWADZAĆ NOWYCH USTAW ANI ZMIAN W PRAWACH I PRZYWILEJACH
 ZABEZPIECZENIE PRZED ABSOLUTYZMEM


ZYGMUNT I STARY (1506-48)

1507 – KORONACJA

1519-21 – WOJNA POLSKO-KRZYŻACKA
 PRZYCZYNA: II POKÓJ NIE ZOSTAŁ ZATWIERDZONY PRZEZ PAPIEŻA, WIĘC PRZY POMOCY CESARZA CHCĄ ZRZUCIĆ ZALEŻNOŚĆ OD POLSKI
 PRÓBY ZAŁAGODZENIA SPORU
 PRZEJŚCIE CESARZA NA STRONĘ POLSKI
 ZYGMUNT WYPOWIADA WOJNĘ I DOPROWADZA WOJSKA AŻ DO KRÓLEWCA
 ZA NAMOWĄ CESARZA I PAPIEŻA ZGADZA SIĘ NA CZTEROLETNI ROZEJM
 BRAK POMOCY W TYM CZASIE DLA KRZYŻAKÓW DOPROWADZA DO ICH PODDANIA SIĘ

1525 – HOŁD PRUSKI W KRAKOWIE
 PRUSY ZAKONNE STAJĄ SIĘ ŚWIECKIMI PRUSAMI KSIĄŻĘCYMI
 ALBERT HOHENZOLLERN PRZECHODZI NA LUTERANIZM I SKŁĄDA HOŁD
 PROBLEMY Z PRUSAMI STAJĄ SIĘ ODTĄD SPRAWĄ WEWNĘTRZNĄ POLSKI (PRUSY TO LENNO) – PAPIEZ I CESARZ NIE ROSTRZYGAJĄ SPORÓW

1526 – BITWA POD MOHACZEM
 SKŁÓCONA WĘGIERSKA SZLACHTA NIE OBRONIŁA MOHACZA
 ZGINĄŁ LUDWIK JAGIELLOŃCZYK – KRÓL WĘGIER
 STARCILIŚMY TRON WEGIERSKI

1526 – PRZYŁĄCZENIE MAZOWSZA DO POLSKI

1530 – KORONACJA ZYGMUNTA AUGUSTA

1531 – BITWA POD OBERTYNEM
 JAN TARNOWSKI POKONAŁ MOŁDAWSKIE WOJSKA
 ZAPRZESTANIE ICH NAJAZDÓW NA PŁD GRANICE POLSKI

1533 – POKÓJ Z TURCJĄ
 PO WYDARZENIACH W MOHACZU, ZYGMUNT STARY DECYDUJE SIĘ UNORMOWAĆ STOSUNKI Z TURCJĄ
 ZAPEWNIA BEZPIECZEŃSTWO NA 100 LAT
 CHAN TATARÓW W ZAMIAN ZA KILKA TYSIĘCY ZŁOTYCH ROCZNIE ZOBOWIĄZUJE SIĘ NIE NAJEŻDŻAĆ POLSKI

PAŃSTWO STAREGO:
 ZASTAŁ POLSKĘ Z BRAKIEM PIENIĘDZY
 ODBUDOWA BUDŻETU PAŃSTWA DZIĘKI ZAGARNIĘCI MAJĄTKÓW ZIEMSKICH
 DZIEDZICZNOŚĆ TRONU (DO TEJ PORY JAGIELLONOWIE BYLI WYBIERANI DROGĄ ELEKCJI W DYNASTII)
 ZA JEGO PANOWANIA NADAL KRÓL MIAŁ WŁADZĘ, SZLACHTA DECYDOWAŁA TYLKO O PODATKACH I POSPOLITYM RUSZENIU
 KORESPONDENCJA Z ERAZMEM Z ROTTERDAMU
 WYDANIE SZEREGU EDYKTÓW ANTYREFORMATORSKICH
 ROZWINIĘCIE GOSPODARKI
 ZABEZPICZONE GRANICE, LICZĄCY SIĘ DWÓR W EUROPIE
 WOJNA KOKOSZA – SZLACHTA CHCE NOWYCH PRZYWILEJÓW, NA CO NIE PRZYSTAJE KRÓL. ROKOSZANIE GŁÓWNIE ZABIJAJĄ NIEWINNY DRÓB

STOSUNKI Z HABSBURGAMI
 CHCĄ TRONU WĘGIERSKIEGO I CZESKIEGO, GDZIE SIEDZI WŁADYSŁAW NAJSTARSZY SYN KAZIMIERZA
 ABY ZAKON NIE POŁĄCZYŁ SIĘ Z NIMI, CHCEMY Z NIM ZWIĄZEK
 POŁĄCZENIE DZIECI WŁADYSŁAWA Z WNUKAMI CESARZA
 W ZAMIAN NAKŁONIENIE DO REALIZACJI II POKOJU TORUŃSKIEGO

BONA SFORZA
 BYŁA WŁOSZKĄ (POCHODZIŁA Z MEDIOLANU), BARDZO WYKSZTAŁCONĄ I OBYTĄ
 ZACHWYCAŁA SIĘ DZIEŁAMI STAROŻYTNYMI I WSPÓŁCZESNĄ KULTURĄ
 TO ONA ZADBAŁA O FINANSE PAŃSTWA SKUPUJĄC MAJĄTKI
 BYŁA ZAPATRZONA W ZACHODNIE MONARCHIE ABSOLUTNE I TAKIE RZĄDY WYMARZYŁA DLA SWOJEGO MĘŻA
 ZMARŁA WE WŁOSZECH, PRAWDOPODOBNIE OTRURTA

ZYGMUNT AUGUST (1530-72)

1530 – KORONACJA

1548 – OBJĘCIE FAKTYCZNEJ WŁADZY W PANSTWIE

1561 – SEKULARYZACJA INFLANT
 RZĄDZĄCY NA INFLANTACH ZAKON KAWALERÓW MIECZOWYCH ZOSTAŁ ZEŚWIECZCONY
 MISTRZ ZAKONU PODDAŁ ZIEMIE INFLANCKIE POLSCE I LITWIE

1563 – ZDOBYCIE POŁOCKA PRZEZ WOJSKA IWANA IV GROŹNEGO
 PRZYCZYNA: ZDOBYCIE PRZEZ NAS INFLANT
 PRZYMIERZA: SZWECJA + ROSJA, POLSKA + DANIA
 ZDOBYCIE POŁOCKA ZAMYKAJĄC DROGE DO WILNA
 MIKOŁAJ RADZIWIŁŁ ZWALCZA ROSJAN NAD UŁĄ - 1564
 ZMIANA SOJUSZY: NA TRONIE SZWECJI SIADA SZWAGIER ZYGMUNTA AUGUSTA + POLSKA, DANIA + ROSJA
 ZAWARTO TRZYLETNI ROZEJM W 1570 ROKU

RUCH EGZEKUCYJNY:
 NIEZADOWOLENIE SZLACHTY Z PANOWANIA MAGNATÓW
 POWRÓT DO ROZDAWANIA KRÓLEWSZCZYZNY, CO WRAZ Z PRZYWILEJAMI I ZMNIEJSZENIEM PODATKÓW USZUPLIŁO BUDŻET KORONY
 EGZEKUCJA DÓBR ROZDANYCH PRZEZ WŁADCÓW PO 1504 ROKU
 DOMAGANIE SIĘ REFORM KOŚCIELNYCH, SĄDOWNICTWA, REORGANIZACJI WOJSKA, LIKWIDACJA ODRĘBNOSCI PRUS I LITWY
 OPÓR SENATU ZOSTAWIŁ CZĘŚĆ DÓBR W RĘKACH MAGNATÓW
 KRÓLEWSZCZYZNA STAŁA SIĘ WŁASNOŚCIĄ PAŃSTWA – DOCHODY Z NIEJ KONTROLOWAŁ SEJM
 ZAŁAMANIE GDAŃSKA DĄŻĄCEGO DO USAMODZIELNIENIA SIĘ
 PRUSY MIAŁY TYLKO SWOJE ŚADOWNICTWO I SKARB
 INKORPORACJA KSIESTWA OŚWIEŃCIMSKIEGO I ZATORSKIEGO

1569 – UNIA LUBELSKA
 SPRZECIW MOŻNOWŁADCÓW LITEWSKICH, KTÓRZY CHCĄ RÓWNOŚCI LITWY I KORONY
 ZWOŁANIE SEJMU W LUBLINIE
 NA ZNAK PROTESTU MOŻNOWŁADCY OPUSZCZAJĄ LUBLIN
 POLSKA ZAGARNIA DLA SIEBIE W ZAMIAN WOŁYŃ, ZIEMIĘ KIJOWSKĄ I BRACŁAWSKĄ
 MOŻNOWŁACY WRACAJĄ I ZGADZAJĄ SIĘ Z POSTANOWIENIAMI UNII
 UNIA REALNA Z 1 LIPCA
 WSPÓLNE: WŁADCA, SEJM I SENAT, POLITYKA ZAGRANICZNA I WOJNY, MONETA ORAZ PRAWA SZLAHCTY
 ODDZIELNE: URZĘDY I WOJSKO, SKARB, SĄDOWNICTWO

1572 – KONIEC DYNASTII JAGIELLONÓW
 SPORY DOTYCZĄCE PIENIEDZY PRZEZNACZONYCH NA WOJSKO
 SPORY KRÓLEWSKO-SZLACHECKIE
 SPORY O SPOSÓB PRZEJMOWANIA TRONU

PAŃSTWO ZYGMUNTA AUGUSTA:
 POWSTANIE FLOTY KAPERSKIEJ
 POWOŁANIE KOMISJI MORSKIEJ
 JEGO MAŁŻEŃSTWU Z BARBARĄ RAZIWIŁŁOWĄ SPRZECIWIŁA SIĘ SZLACHTA I MATKA, GDYZ OZNACZAŁO TO WZROST POZYCJI MAGNATERII
 KORONACJA I ŚMIERĆ BARBARY
 ŻAŁOBA NA LITWIE, A W POLSCE RZĄDY MAGNATERII
 ZGROMADZIŁ ARRASY WAWELSKIE


HENRYK WALEZY (1573-74)

1573 – SEJM ELEKCYJNY
 ZAWIĄZANIE KONFEDERACJI MAGNATÓW
 WYZNACZENIE INTERREKSA – JAKUB UCHAŃSKI
 DECYZJA O WYBORZE KRÓLA DROGĄ ELEKCJI

1573 – KONFEDERACJA WARSZAWSKA
 NIEPRZESTRZEGANIE EDYKTÓW ANTYREFORMATORSKICH STAREGO I AUGUSTA
 SOLIDARNOŚĆ SZLACHTY BEZ WZGLĘDU NA WYZNANIE
 NA SEJMIE OBRADOWALI PRAWOSŁAWNI, KATOLICY I PROTESTANCI
 ZACHECANI TOLERANCJĄ RELIGIJNĄ LUDZIE PRZYBYWALI DO POLSKI
 W TYM DOKUMENCIE SZLACHTA GWARANTOWAŁA RÓWNOŚĆ WSZYSTKICH WYZNAŃ
 "KRAJ BEZ STOSÓW"

1573 – PRZYSIĘGA WALEZEGO W PARYŻU

1574 – I WOLNA ELEKCJA (
 KANDYDACI:
ERNEST HABSBURG – SYN CESARZA, KTÓRY WPROWADZIŁBY RZĄDY ABSOLUTNE
JAN III WAZA – KRÓL SZWECJI BEZ POPARCIA SZWEDÓW
IWAN IV GROŹNY – CAR ROSJI CHCIAŁ DLA SIEBIE INFLANTY I KIJÓW
HENRYK WALEZY – BRAT KRÓLA FRANCJI KAROLA IX
 ARTYKUŁY HENRYKOWSKIE – ZASADY USTROJOWE, KTÓRYCH ELEKT ZOBOWIĄZYWAŁ SIĘ PRZESTRZEGAĆ
 PACTA CONVENTA – OSOBISTE ZOBOWIĄZANIA ELEKTA, W PRZYPADKU WALEZEGO TO: POŚLUBIENIE ANNY JAGIELLONKI, PORZYMIERZE FRANCUSKO-POLSKIE, ZAPEWNIENIE UJ ZAGRANICZNYCH REKTORÓW, SPROWADZENIE FLOTY FRANCUSKIEJ NA BAŁTYK, 450 TYSIĘCY FLORETÓW DLA NAS

1574 – UCIECZKA DO FRANCJI PO ŚMIERCI BRATA KAROLA IX


STEFAN BATORY (1576-87)

1576 – ŚLUB I KORONACJA
 KANDYDACI:
MAKSYMILIAN II HABSBURG – OGŁOSZONY KRÓLEM PRZEZ UCHAŃSKIEGO; ZMARŁ W 1576
JAN III LUB JEGO SYN
IWAN IV GROŹNY LUB JEGO SYN FIODOR
STEFAN BATORY – WŁADCA SIEDMIOGRODU

1579 – TRYBUNAŁ KORONNY
 POWSTAJE W ZAMIAN ZA FUNDUSZE NA WALKI
 JEST TO POWIERZENIE NAJWYŻSZEJ WŁADZY SĄDOWNICZEJ SZLACHCIE

1579 – UTWORZENIE AKADEMII WILEŃSKIEJ

1577-82 – WOJNA POLSKO-MOSKIEWSKA
 PRZYCZYNA: CHĘĆ ZDOBYCIA PRZEZ IWANA INFLANT ORAZ ZIEM RUSKICH NA LITWIE
 1579 – KAPITULACJA POŁOCKA
 ZDOBYCIE WIELKICH ŁUKÓW W 1580 ROKU
 NIEUDANE OBLĘŻENIE PSKOWA W 1581 ROKU

1582 – ROZEJM W JAMIE ZAPOLSKIM:
 WYCOFANIE SIĘ ROSJAN ZE WSZYSTKICH ZDOBYTYCH TWIERDZ NA TRENIE RZECZPOSPOLITEJ
 DLA POLSKI – ZIEMIA POŁOCKA
 DLA LITWY – WIELIŻ NAD DŹWINĄ

PAŃSTWO BATOREGO:
 JEGO GŁÓWNYM DORADCOM, A ZARAZEM KANCLERZEM I WIELKIM HETMANEM KORNONNYM BYŁ JAN ZAMOYSKI
 STWORZENIE PIECHOTY WYBRANIECKIEJ (1 CHŁOP Z 20 GOSPODARSTW SZEDŁ DO WOJSKA, A POZOSTALI MIESZKAŃCY KUPOWALI MU MUNDUR I BROŃ)


ZYGMUNT III WAZA (1587-1632)

1587 – PODWÓJNA ELEKCJA
 ZWOLENNICY HABSBURGÓW WYBRALI NA KRÓLA ARCYKSIĘCIA MAKSYMILIANA
 ZWOLENNICY ZYGMUNTA III WAZY (SIOSTRZENIEC ANNY JAGIELLONKI I ZYGMUNTA AUGUSTA) WYBRALI GO NA KRÓLA – NA JEGO STRONĘ PRZESZEDŁ TEŻ ZREZYGNOWAWSZY Z WALKI O TRON JAN ZAMOYSKI

1588 – BITWA POD BYCZYNĄ
 O NASTĘPCY TRONU ZADECYDOWAŁY WOJSKA
 ZAMOYSKI PRZYSZYKOWAŁ KRAKÓW I NIE DOPUŚCIŁ DO PRZEKROCZENIA JEGO GRANIC PRZEZ WOJSKO MAKSYMILIANA
 MAKSYMILIAN UCIEKA NA ŚLĄSK GDZIE DOCHODIZ DO BITWY
 HABSBURG TRAFIA DO NIEWOLI

1596 – UNIA BREZSKA

1605-29 – WOJNY ZYGMUNTA III WAZY
a) WOJNY POLSKO-SZWEDZKIE
 PRZYCZYNY: CHĘĆ PANOWANIA SZWEDÓW NA BAŁTYKU, PRZYŁĄCZENIE ESTONII NA MOCY UNII PERSONALNEJ, DETRONIZACJA WAZY (OBAWY, ZE TEN GORLIWY KATOLIK ZNIESIE PROTESTANTYZM)
 BITWA POD KIRCHOLMEM – JAN KAROL CHODKIEWICZ & HUSARIA
 PRZEWAGA ZWYCIĘSTW POLAKÓW
 ROZEJM, NA MOCY KTÓREGO SZWEDZI DOSTAJĄ ESTONIĘ I PÓŁNOCNE INFLANTY
 ATAKI SZWEDÓW NA PORTY POLSKIE I PRUSKIE W LATACH 1617-29
 BITWA POD OLIWĄ (1627) – ZWYCIĘSTWO JANA WEYHERA
 POKÓJ W ALTMARKU: ZAJĘCIE PORTÓW PRZEZ SZWEDÓW I 3,5% CŁA Z HANDLU GDAŃSKIEGO DLA SZWECJI
b) WOJNA POLSKO-ROSYJSKA
 PRZYCZYNA: SAMOZWANIEC
 W 1605 ROKU DYMITR WKRACZA DO ROSJI I ZOSTAJE CAREM, PO CZYM GO MORDUJĄ
 SZUJSKI WASYL NOWYM CAREM
 DRUGI DYMITR WRAZ Z POLSKĄ UBIEGA SIĘ O TYTUŁ CARA
 SZUJSKI ZAKŁADA PRZYMIERZE ZE SZWECJĄ
 OBLĘŻENIE SMOLEŃSKA PRZEZ POLAKÓW
 BITWA POD KŁUSZYNEM (1610)
 ZDOBYCIE SMOLEŃSKA – 1611
 W POROZUMIENIU Z ŻÓŁKIEWSKIM BOJARZY DETRONIZUJĄ CARA
 ODRZUCONA PROPOZYCJA ROSJI
 MICHAŁ FIODOROWICZ ROMANOW – POCZĄTEK DYNASTII ROMANOWYCH
 ROZEJM W DYWILINIE: POLSKA DOSTAJE ZIEMIE SIEWIERSKĄ, CZERNIKOWSKĄ I SMOLEŃSKĄ
c) WOJNA POLSKO-TURECKA
 PRZYCZYNY: OSKARŻENIA O NARUSZANIE GRANIC ORAZ POMOC POLSKA HABSBURGOM W WALCE Z LENNIKIEM TURECKIM
 PRZEGRANA POD CECORĄ (1620) – ŚMIERĆ ŻÓŁKIEWSKIEGO
 WYGRANY CHOCIM (1621) – JAN KAROL CHODKIEWICZ
 POKÓJ: UKŁAD O NIEAGRESJI, NA MOŁDAWII MAJĄ RZĄDZIĆ WŁADCY PRZYCHYLNI POLSCE

1606 - ROKOSZ MIKOŁAJA ZEBRZYDOWSKIEGO, WOJEWODY KRAKOWSKIEGO
 WYSTĄPIENIE W REAKCJI NA OGRANICZANIE WŁADZY SZLACHTY PRZEZ KRÓLA

1611 – STOLICA W WARSZAWIE

PAŃSTWO ZYGMUNTA WAZY:
 CZEKAN NIEZRÓWNOWAŻONEGO PIEKARSKIEGO RANIŁ W CZASZKĘ WAZY
 PIOTR SKARGA W SWOICH "KAZANIACH SEJMIKOWYCH" PRZECIWKO SZLACHCIE I KU UPADKOWI RZECZPOSPOLITEJ

WŁADYSŁAW WAZA (1632-48)

1632-34 – WOJNA POLSKO-ROSYJSKA (OBLĘŻENIE SMOLEŃSKA I POKÓJ W POLANOWIE)
 PRZYCZYNY: ROSJA ATAKUJE UPRAGNIONY SMOLEŃSK, PRETENSJE WAZY DO TRONU CARSKIEGO DLA BRATA
 OBRONA SMOLEŃSKA
 PODPISANIE POKOJU: POTWIERDZENIE PRZYŁĄCZENIA ZIEM ZA ZYGMUNTA WAZY, DUŻE ODSZKODOWANIE DLA POLSKI, WŁADYSŁAW ZREZKA SIĘ PRETENSJI DO TRONU CARSKIEGO

1633 – KORONACJA

1635 – POKÓJ W SZTUMSKIEJ WSI
 UWIKŁANA W WOJNĘ TRZYDZIESTOLETNIĄ SZWECJA BEZ WALKI PODPISUJE POKÓJ
 MIASTA I PORTY PRUS DLA POLAKÓW, KTÓRE WZIĘTE BYŁY ZA WAZY
 ZRZECZENIE SIĘ POBIERANIA OPŁAT ZA HANDEL GDAŃSKI

1635 – POKÓJ Z TURCJĄ
 WYPĘDZENIE TURKÓW Z PODOLA
 ROZGROMIENIE TURKÓW POD SASKIM ROGIEM (1633)
 ZGROMADZENIE WOJSK POD KAMIEŃCEM PODOLSKIM
 ZAWARCIE POKOJU BEZ WALK: ZANIECHANIE NAJZADÓW TATRSKICH NA POLSKĘ I WŁADCY NA MOŁDAWII I WOŁOSZCZYŹNIE PRZYCHYLNI POLSCE

1648 – POCZĄTEK POWSTANIA CHMIELNICKIEGO

JAN KAZIMIERZ (1648-68)

1648 – ELEKCJA JANA KAZIMIERZA
 PRZEPYCHANKI MIĘDZY PRZYRODNIMI BRAĆMI: JAN KAZIMIERZ KONTRA KAROL FERDYNAND
 PO LIŚCIE CHMIELNICKIEGO WYBIERAJA KAZIMIERZA

1648-58 – POWSTANIE CHMIELNICKIEGO
A) PRZYCZYNY:
 PODWYŻSZANIE ŚWIADCZEŃ NA RZECZ PANA (WYSOKA PAŃSZCZYZNA), NIEZADOWOLENIE KOZAKÓW PODSYCANE PRZEZ KOŚCIÓŁ PRAWOSŁAWNY BOJĄCY SIĘ WZROSTU ZNACZENIA KOŚCIOŁA UNICKIEGO
 OBROŃCAMI KOZAKÓW BYLI KOZACY ZAPOROSCY (MIESZANKA ZBIEGŁYCH MIESZCZAN CHŁOPÓW I DROBNEJ SZLACHTY OSIADŁA PRZY GRANICY POLSKO-TATARSKIEJ) NA CZELE Z ATAMANEM I Z OBOZEM NA SICZY
 ZYGMUNT AUGUST I BATORY TWORZĄ KOZAKÓW REJESTROWYCH (PRZYSŁUGIWAŁY IM PEWNE PRZYWILEJE)
 ZMNIEJSZENIE LICZBY KOZAKÓW REJESTROWYCH PRZEZ MAGNATERIĘ, KTÓRA BOI SIĘ, ŻE STANĄ SIĘ ONI WOJSKIEM POLSKIM
 OGRANICZENIE PRZYWILEJÓW KOZAKÓW
B) PRZEBIEG:
 PRZYŁĄCZENIE SIĘ TATARÓW ORAZ LUDNOŚCI UKRAIŃSKIEJ DO KOZAKÓW
 BITWA POD ŻÓŁTYMI WODAMI, KORSUNIEM, BRACŁAWIEM, WINNICAMI, PIŁAWCAMI I BAREM W 1648 – PRZEGRANA POLAKÓW
 BITWA POD ZBRAŻEM W 1649 – OBRONA POLAKÓW I PRZEKUPIENIE TATARÓW, BY NIE WALCZYLI
 UGODA W ZBOROWIE, NA MOCY KTÓREJ WYODRĘBNIONO TRZY WOJEWÓDZTWA UKRAIŃSKIE, WZROSŁA LICZBA KOZAKÓW REJESTROWYCH, A CHMIELNICKI ZOSTAŁ HETMANEM UKRAINY
 ZŁAMANIE UMOWY I ZWYCIĘSKA DLA NAS BITWA POD BERESTECZKIEM (1651) – KOZACY+TATARZY
 ROZGROMIENIE POLAKÓW POD BATOHEM W 1652
C) UGODA W PEREJESŁAWIU – 1654:
 POROZUMIENIE Z ROSJĄ
 UKRAINA ZADNIEPRZAŃSKA Z KIJOWEM JEST PRZYŁĄCZONA DO ROSJI
 CHMIELNICKI ZOSTAJE HETMANEM KOZAKÓW
 ZWIĘKSZENIE KOZAKÓW REJESTROWYCH DO 40 TYSIĘCY
D) POKÓJ W HADZIACZU – 1658:
 MOŻLIWY ZE WZGLĘDU NA ŚMIERĆ BOHDANA CHMIELNICKIEGO
 WOJEWÓDZTWO KIJOWSKIE, BRACŁAWSKIE I CZERNIHOWSKIE UTWORZYĆ MIAŁY KSIĘSTWO RUSKIE Z AUTONOMIĄ
 NIEUFNOŚĆ LUDNOŚCI I OBALENIE HETMANA KOZACKIEGO – JANA WYHOWSKIEGO

1654-67 – WOJNA POLSKO-ROSYJSKA
 PRZYCZYNA: UKŁAD W PEREJESŁAWIU
 KAPITULACJA SMOLEŃSKA W 1654 ROKU
 ROSJANIE W 1655 ZAJMUJĄ GRODNO I WILNO
 TYMCZASOWY POKÓJ W NIEMŻY – ROSJA ZATRZYMUJE WSZYSTKIE ZDOBYCZE
 ODWET W 1660 – ODEBRANO WILNO
 POKÓJ W ANDERUSZOWIE: ODDAJEMY IM: ZIEMIĘ SMOLEŃSKĄ, SIEWIERSKĄ I CZERNIHOWSKĄ ORAZ CZĘŚĆ UKRAINY Z KIJOWEM
 KOZACY SIĘ CIESZYLI Z ODSEPAROWANIA OD POLSKI, ALE WKRÓTCE ROSJANIE ZLIKWIDUJĄ SICZ, A RZADY CARÓW BĘDĄ SUROWSZE OD POLSKIEJ MAGNATERII

1652 – PIERWSZE ZERWANIE SEJMU PRZY UŻYCIU LIBERUM VETO (WOLNE, NIE POZWALAM)
 DOKONAŁ TEGO WŁADYSŁAW SICIŃSKI NA PLECENIE LITEWSKIEGO MAGNATA JANUSZA RADZIWIŁŁA

1655-60 – POTOP SZWEDZKI
A) PRZYCZYNY:
 EKSPANSJA TERYTORIALNA CELEM ZROBIENIA Z BAŁTYKU MORZA WEWNĘTRZNEGO SZWECJI
 ROZWIĄZANIE KWESTII KORONY SZWECJI POMIĘDZY JANEM KAZIMIERZEM A KAROLEM GUSTAWEM
 WYKORZYSTANIE SYTUACJI RZECZPOSPOLITEJ
B) ROZMOWY KAROLA X GUSTAWA:
 Z JANUSZEM I BOGUSŁAWEM RADZIWIŁŁEM, KTÓRZY ODDAJĄ LITWĘ W ZAMIAN ZA ZAPEWNIENIE DZIEDZICZNEGO WŁADCY NA NIEJ (UNIA SZWECJI I LITWY, ZERWANIE UNII LUBELSKIEJ) ORAZ POMOCY W POKONANIU ROSJI
 ZE SZLACHTĄ POD UJŚCIEM: KAROL GUSTAW W ZAMIAN ZA DETRONIZACJĘ JANA KAZIMIERZA I OSADZENIE JEGO NA TRONIE POLSKI GWARANTUJE, ŻE ZACHOWA UNIĘ POLSKO-LITWESKĄ, PRZYWILEJE SZLACHECKIE, NIETYKALNOŚĆ MAJĄTKOWĄ I OSOBISTĄ ORAZ SWOBODY DLA KOŚCIOŁA KATOLICKIEGO
C) PRZEBIEG WOJNY:
 UDERZENIE NA POLSKĘ Z DWÓCH STRON: NA WIELKOPOLSKĘ (OD POMORZA SZCZECIŃSKIEGO) I NA MAZOWSZE (PRZEZ LITWĘ)
 UCIECZKA JANA KAZIMIERZA DO HABSBURGÓW I ABDYKACJA
 SZWEDZI POPRZEZ GWAŁTY I RABUNKI ZDOBYWAJĄ MIASTA I ZRAŻAJĄ DO SIEBIE LUDZI
 OBRONA CZEŚTOCHOWY (GŁOWNIE ODZNACZYŁ SIĘ AUGUSTYN KORDECKI)
 POWSTANIA W WIELKOPOLSCE I MAŁOPOLSCE
 WYZWOLENIE KRAKOWA – POSTAWA HETMANA STEFANA CZERNIECKIEGO
 POWRÓT JANA KAZIMIERZA
 ŚLUBY LWOWSKIE: POLSKA POD OPIEKĄ MARII PANNY, WALKA O NIEPODLEGŁOŚĆ, ZNIESIENIE PAŃSZCZYZNY
 ATAK POLAKÓW Z KRAKOWA NA SANDOMIERZ, RADOM, PIOTRKÓW, ŚRODĘ WLKP.
 ROZŁAM ARMII: NA WARSZAWĘ ORAZ NA WIELKOPOLSKĘ (KALISZ, POZNAŃ, GNIEZNO I BYDGOSZCZ)
 POŁĄCZENIE W BYDGOSZCZY
 WYPARCIE SZWEDÓW Z POMORZA GDAŃSKIEGO
 CZARNIECKIEMU NIE UDAJE SIĘ ZDOBYĆ SZCZECINA
D) TRAKTATY WELAWSKO-BYDGOSKIE W 1657:
 ELEKTOR BRANDENBURSKI W ZAMIAN ZA ODDANIE MU PRUS KSIĄŻĘCYCH ZRZEKA SIĘ SOJUSZU ZE SZWECJĄ
D) POKÓJ W OLIWIE (1660):
 ODDANIE INFLANT POLSCE
 UTRATA PRUS KSIĄŻĘCYCH
 ZA ZNIESIENIE W/W LENNA ELEKTOR PRUSKI OBIECUJE POMOC ZBROJNĄ
 JAN KAZIMIERZ ZRZEKA SIĘ PRETENSJI DO TRONU
E) SKUTKI WOJEN:
 STRATY TERYTORIALNE: ZIEMIA SMOLEŃSKA, CZERNIHOWSKA, SIEWIERSKA, UKRAINA Z KIJOWEM, PRUSY KSIĄŻĘCE
 UBYŁO LUDNOŚCI: ZMARŁO 1/3 LUDNOSCI ZGINĘŁA NA SKUTEK ZARAZ, GŁODU LUB OD MIECZA
 SPALONO SETKI WSI, MIASTA PRZESTAŁY ISTNIEĆ LUB WEGETOWAŁY
 SZWEDZI WYWIEŹLI OBRAZY, ZBIORY BIBLIOTECZNE, RZEŹBY
 ZUBOŻAŁA WARSZAWA

1658 – WYGNANIE ARIAN
 KARA ZA POPARCIE SZWEDÓW: ALBO KATOLICYZM, ALBO WYGNANIE Z KRAJU
 NIE WSZYSCY ARIANIE POPIERALI NAJEŹDŹCÓW, A TA UCHWAŁA ŚWIADCZY O WZROŚCIE NIETOLERACJI


1665 – ROKOSZ JERZEGO LUBOMIERSKIEGO
 PRZERODZIŁ SIĘ W DWULETNIĄ WOJNĘ DOMOWĄ
 KRWAWA BITWA POD MĄTWAMI WYGRANA PRZEZ ROKOSZAN
 ZNIWECZENIE PRÓB ZMIAN USTROJOWYCH

1668 – ABDYKACJA
 JAN KAZIMIERZ NIE CHCIAŁ RZĄDZIĆ W TAK ZNISZCZONYM PAŃSTWIE
 RESZTĘ ŻYCIA SPĘDZIŁ WE FRANCJI


MICHAŁ KORYBUT WIŚNIOWIECKI (1669-74)

1669 – ELEKCJA MICHAŁA KORYBUTA WIŚNIOWIECKIEGO
 WYBRANY ZE WZGLĘDU NA POCHODZENIE (PIAST, ZE ZNANEJ RODZINY WIŚNIOWIECKICH)

1672 – KONFEDERACJA W SZCZEBRZESZYNIE
 JAN SOBIESKI SKRYTYKOWAŁ RZĄDY KORYBUTA WIŚNIOWIECKIEGO I DOMAGAŁ SIĘ JEGO DETRONIZACJI

1672 – WOJNA POLSKO-TURECKA
 JEDNYM Z POWODÓW BYŁO MAŁŻEŃSTWO KORYBUTA Z JOANNĄ HABSBURSKĄ
 ZDOBYCIE PRZEZ TURKÓW KAMIEŃCA PODOLSKIEGO

1672 – UGODA W BUCZACZU
 ODDAJEMY TURCJI PRAWOBRZEŻNĄ UKRAINĘ ORAZ PODOLE Z KAMIEŃCEM PODOLSKIM
 POLSKA PŁACI HARACZ SUŁTANOWI TURECKIEMU – POLSKA STAJE SIĘ LENNIKIEM TURECKIM
 SEJM NIE RATYFIKOWAŁ UGODY

1673 – BITWA POD CHOCIMIEM – HETMAN JAN SOBIESKI ZWYCIĘŻA

JAN III SOBIESKI (1676-96)

1676 – KORONACJA
 PO DWÓCH LATACH PANOWANIA
 BYŁ ON PRAWNUKIEM STANISŁAWA ŻÓŁKIEWSKIEGO!

1683 – ODSIECZ WIEDEŃSKA
 W RAMACH POKOJU Z HABSBURGAMI
 ROZGROMIENIE TURKÓW DOWODZONYCH PRZEZ WIELKIEGO WEZYRA KARA MUSTAFĘ
 SOBIESKI NA CZELE WOJSK POLSKICH, AUSTRIACKICH I NIEMEICKICH
 POWSTRZYMANIE EKSPANSJI TURECKIEJ
 ŁUPY Z WYPRAWY WZBOGACAJĄ WOJSKO

1684 – PRZYSTĄPIENIE DO LIGI ŚWIĘTEJ
 LIGA ŚWIĘTA – SOJUSZ POLSKI, PAPIESTWA, AUSTRII, WENECJI I ROSJI PRZECIWKO TURCJI

1686 – POKÓJ GRZYMUŁTOWSKIEGO
 ZAWIERAŁ WARUNKI ROZEJMU W ANDRUSZOWIE
 NAZWA OD POSŁA GRZYMUŁTOWSKIEGO, KTÓRY ZAWARŁ TEN UKŁAD

PAŃSTWO SOBIESKIEGO:
 REZYDENCJA W POBLIŻU WARSZAWY – VILLA NOVA (WILANÓW)

AUGUST II MOCNY (1697-1706; 1709-33)

1697 – ELEKCJA FRYDERYKA II
 POKONUJE M.IN. SYNA SOBIESKIEGO – JAKUBA
 BYŁ ELEKTOREM SASKIM, CZYLI MÓGŁ WYBIERAĆ KRÓLA SAKSONII
 PRZYJACIEL CARA PIOTRA I

1700-21 – WOJNA PÓŁNOCNA
A) PRZYCZYNA:
 CHĘĆ ZAJĘCIA BAŁTYKU PRZEZ ROSJĘ I SZWECJĘ
B) WOJNA Z UDZIAŁEM POLSKI (1700-06):
 POWSTANIE LIGII PÓŁNOCNEJ (ROSJA, SAKSONIA, DANIA I BRANDENBURGIA) PRZECIW SZWECJI
 INICJATOR PRZEDSIĘWZIĘCIA – AUGUST II MOCNY
 1700 - WYGRANA MAŁOLETNIEGO KAROLA XII POD NARWĄ
 ZAJĘCIE PRZEZ SZWECJĘ GŁÓWNYCH MIAST RZECZPOSPOLITEJ
 WOJNY DOMOWE SPOWODOWANE ZBYT SWOBODNĄ POLITYKĄ AUGUSTA II
 SZWECJA PODSUWA IM NOWEGO KRÓLA, LESZCZYŃSKIEGO, WOJEWODĘ POZNAŃSKIEGO - 1704
 POKÓJ W WARSZAWIE, NA MOCY KTÓREGO SZWECJA DOSTAJE KURLANDIĘ, A MY JUŻ NIE CHCEMY INFLANT
 ABDYKACJA AUGUSTA II W 1706
C) WOJNA BEZ UDZIAŁU POLSKI (1706-21):
 1709 – BITWA POD POŁTAWĄ – WYGRANA ROSJI I KOZAKÓW
 UCIECZKA STANISŁAWA LESZCZYŃSKIEGO
 POWRÓT AUGUSTA II I PRÓBY PRZEROBIENIA KRAJU NA MONARCHIĘ ABSOLUTNĄ
 SPRZECIW SZLACHTY I SOJUSZNIKA – ROSJI
 UTWORZENIE W 1715 ROKU KONFEDERACJI W TAROGRODZIE (SZLACHTA PRZECIWKO KRÓLOWI I HETMANOM)
 OSTATNIE 12 LAT WOJNY TO WYCOFYWANIE SIĘ WOJSK SZEDZKICH Z ROSJI
 POKÓJ W NYSZTADZIE (1721): INFLANTY, INGRIA, ESTONIA, ZATOKA FIŃSKA DLA ROSJI
 NOWA STOLICA ROSJI - PETERSBURG

1717 – SEJM NIEMY
 ZE WZGLĘDU NA ZRYWANIE SEJMÓW PRZEZ POSŁÓW, NA TYM ZAKAZANO SIĘ ODZYWAĆ
 UCHWALENIE POKOJU KRÓLA ZE SZLACHTĄ
 KLĘSKA PLANÓW AUGUSTA DOTYCZĄCYCH MONARCHII ABSOLUTNEJ
 ZALEŻNOŚĆ OD ROSJI

1720 – TRAKTAT POCZDAMSKI
 PRUSY I ROSJA ZOBOWIĄZUJĄ SIĘ DO WSPÓLNEJ POLITYKI PRZECIWKO POLSCE, UTRZYMANIA USTROJU (BEZNADZIEJNEGO) I LIBERUM VETO (NISZCZĄCEGO KRAJ)

1732 – TRAKTAT TRZECH CZARNYCH ORŁÓW
 PRUSY, ROSJA I AUSTRIA WYBRAŁY WSPÓLNEGO KANDYDATA NA TRON – AUGUSTA III SASA ZA JEGO "DROBNĄ" OPŁATĄ



STANISŁAW LESZCZYŃSKI (1704-09; 1733-36)


AUGUST III SAS (1733-63)

1733 – PODWÓJNA ELEKCJA
 SZLACHTA WYBIERA STANISŁAWA LESZCZYŃSKIEGO (GŁÓWNIE PRZEZ NASILENIE KSENOFOBII)
 AUSTRIA, PRUSY I ROSJA POPIERAJĄ AUGUSTA III I PRZY UŻYCIU SIŁY SIADA ON NA TRONIE POLSKI
 STANISŁAW LESZCZYŃSKI UCIEKA W TYM SAMYM ROKU DO GDAŃSKA, GDZIE CZEKA NA POMOC FRANCJI (JEGO CÓRKA JEST ŻONĄ LUDWIKA XV)
 FRANCJA, KTÓREJ AUSTRIA ZEZWALA NA PRZYŁĄCZENIE LOTARYNGII, NIE CHCE SIĘ MIESZAĆ DO SPORU
 STANISŁĄW UCIEKA DO LOTARYNGII W 1736, GDZIE GINIE (PŁONIE)

PAŃSTWO AUGUSTA III:
 W SKUTEK ZRYWANIA SEJMÓW MAGNACI POLEPSZYLI SWOJĄ POZYCJĘ
 PRZEKUPYWANIE DROBNEJ SZLACHTY BY GŁOSOWAŁA NA ICH KORZYŚĆ
 RZĄDY FAWORYTÓW
 AUGUST NIE CHCIAŁ ZAJMOWAĆ SIĘ POLSKĄ
 KRAJ POPADAŁ W BIEDĘ I RUINĘ
 TRAGICZNA SYTUACJA SPOŁECZNA I GOSPODARCZA CHŁOPÓW
 ZNISZCZENIE MIAST PRZEZ NAJEŹDŹCÓW, GRABIEŻ (TAKŻE PRZEZ NASZE WOJSKA)
 JEZUICI UCZYLI ŁACINY, KTÓRA NA NIC SIĘ NIE PRZYDAWAŁA, CZYTANO GŁÓWNIE MODLITEWNIKI I KATECHIZMY, CO OBNIŻYŁO POZIOM INTELEKTUALNY SPOŁECZEŃSTWA



STANISŁAW AUGUST PONIATOWSKI (1764-96)

1740 – UTWORZENIE COLLEGIUM NOBILIUM
 UTWORZONE PRZEZ STANISŁAWA KONARSKIEGO
 PRZEZNACZPONE TYLKO DLA DZIECI Z ELITARNYCH DOMÓW
 UCZYŁO SIĘ W NIM NIE TYLKO ŁACINY, ALE TAKŻE MATEMATYKI, PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH I PRZYRODNICZYCH

1765 – UTWORZENIE SZKOŁY RYCERSKIEJ
 Z INICJATYWY STANISŁAWA AUGUSTA
 UCZĘSTNICZALI DO NIEJ, M.IN. TADEUSZ KOŚCIUSZKO I JAKUB JASIŃSKI
 PRZEZNACZONA DLA TAKŻE DLA BIEDNYCH WARST SPOŁECZNYCH
 OPRÓCZ SZTUKI WOJENNEJ UCZONO TAM TAKŻE HISTORII, MATEMATYKI, PRZEDMIOTÓW HUMANISTYCZNYCH
 NAUCZYCIELE BYLI ŚWIECCY
 KIEROWAŁ NIĄ KSIĄŻĘ ADAM KAZIMIERZ CZARTORYSKI

1767-68 – SEJM DELEGACYJNY
 PRZYCZYNA: POGORSZENIE SYTUACJI DYSYDENTÓW W POLSCE
 NA POLECENIE CARYCY MIKOŁAJ REPNIN MIAŁ ARESZTOWAC WSZYSTKICH POSŁÓW, KTÓRZY SPRZECIWIĄ SIĘ POSTANOWIENIOM SEJMU
 ZATWIERDZONO PRAWA KARDYNALNE: WOLNA ELEKCJA, LIBERUM VETO, PRAWO ROKOSZU, NIETYKALNOŚĆ OSOBISTA SZLACHTY, RÓWNOUPRAWNIENIE DYSYDENTÓW, WYŁĄCZNOŚĆ SZLACHTY W SPRAWACH URZĘDÓW I POSIADANIU DÓBR ZIEMSKICH

1768 – KONFEDERACJA BARSKA
 NAJPIERW BYŁ TO RUCH RELIGIJNY PRZECIWKO DYSYDENTOM, A Z CZASEM PRZEKSZTAŁCIŁ SIĘ W ZBROJNE WYSTĄPIENIE PRZECIWKO KRÓLOWI I ROSJI
 DOŁĄCZENIE CHŁOPÓW, MIESZCZANIE I ODDZIAŁÓW WOJSKA KORONNEGO, NIEZADOWOLONYCH Z REFORM KRÓLA
 POKONANI PRZEZ ROSJĘ
 OSTATNIĄ FAZĄ DZIAŁAŃ ZBROJNYCH BARZAN NA UKRAINIE BYŁA RZEŹ W HUMANIU PODCZAS POWSTANIA CHŁOPÓW UKRAIŃSKICH.
 ZDOBYCIE DZIĘKI POMOCY FRANCJI CZĘSTOCHOWY I WAWELU, ALE NA KRÓTKO
 1770 – AKT DETRONIZACJI KRÓLA
 1771 – PORWANIE KRÓLA (CZYN DESPERACJI)

1772 – I ROZBIÓR POLSKI
 PRZYCZYNA: KONFEDERACJA BARSKA
 ROSJA ZAANGAŻOWANA W KONFLIKTY Z TURKAMI MUSIAŁA PRZYSTAĆ NA ISTNIENIE TRZECH ZABORCÓW
 PRUSY: WARMIA, ŻUŁAWY, POMORZE, UJŚCIE WISŁY, PŁN WIELKOPOLSKA
 AUSTRIA: PŁD MAŁOPOLSKA Z LWOWEM, CZĘŚĆ UKRAINY
 ROSJA: ZIEMIE BIAŁORUSKIE I LITEWSKIE, NAD GÓRNĄ DŹWINĄ I DNIEPREM

1773 – SEJM POROZBIOROWY
 MARSZAŁEK SEJMU – ADAM PONIŃSKI
 PATRIOTYCZNA POSTAWA TADEUSZA REJTANA
 POWOŁANIE RADY NIEUSTAJĄCEJ ZŁOŻONEJ ZE ZWOLENNIKÓW CARATU MAJĄCA BYĆ DORADZTWEM KRÓLA
 UTWORZENIE KEN-U, CO UKRÓCIŁO GRABIEŻ POSIADŁOŚCI POJEZUITOWSKICH
 RATYFIKOWANO TRAKTAT HANDLOWY (NAŁOŻENIE PRZEZ PRUSY CEŁ Z HANDLU MORSKIEGO)
 ZATWIERDZENIE PRAW KARDYNALNYCH
 PODNIESIENIE LICZBY WOJSKA DO 30 TYSIĘCY

1788-92 – OBRADY SEJMU WIELKIEGO
 SEJM SKONFEDEROWANY (NIE MOŻNA GO BYŁO ZERWAĆ, UCHWAŁY PODEJMOWANO WIĘKSZOŚCIĄ GŁOSÓW), ZA ZGODĄ KATARZYNY II UWIKŁANEJ W KONFLIKTY ZAGRANICZNE
A) WYRÓŻNIA SIĘ TRZY STRONNICTWA:
 PATRIOTYCZNE – ZWOLENNICY REFORM I PRZYMIERZA Z PRUSAMI PRZECIWKO ROSJI
PRZEDSTAWICIELE: ADAM KAZIMIERZ CZARTORYSKI, STANISŁAW MAŁACHOWSKI (MARSZAŁEK), IGNACY POTOCKI
 DWORSKIE (KRÓLEWSKIE) – ZWOLENNICY REFORM W POROZUMIENIU Z ROSJĄ
PRZEDSTAWICIELE: KRÓL STANISŁAW, HUGO KOŁŁĄTAJ, STANISŁĄW STASZIC, JULIAN URSYN NIEMCEWICZ
 HETMAŃSKIE – ZWOLENNICY "ZŁOTEGO WIEKU", NIE CHCĄ ŻADNYCH REFORM
PRZEDSTAWICIELE: FRANCISZEK KSAWERY BRANICKI, SEWERYN RZEWUSKI, STANISŁAW SZCZĘSNY POTOCKI
B) REFORMY SEJMU WIELKIEGO:
 ZNIESIONO RADĘ NIEUSTAJĄCĄ
 POWIĘKSZENIE ARMII DO 100 TYS. (BRAK PIENIEDZY, WIEC JEST TYLKO 65 TYS.)
 WPROWADZONO PODATEK (10% Z MAJĄTKÓW SZLACHTY I 20% Z MAJĄTKÓW DUCH.)
 KWIECIEŃ 1791 – "PRAWA O MIASTACH" (NIE WOLNO WIĘZIĆ MIESZKAŃCA BEZ WYROKU SADOWEGO, NOBILITACJA, PRAWO DO URZĘDÓW, 24 OSÓB DO SEJMU Z GŁOSEM DORADCZYM, PRAWO DO ZAKUPU ZIEM, SZLACHTA MOŻE ZAJMOWAĆ SIĘ HANDLEM I RZEMIOSŁEM, MIASTA NIE PODLEGAJĄ KONTROLI STAROSTÓW I WOJEWODÓW, WSZYSTKO DOT. TYLKO MIAST KRÓLEWSKICH)
 KONSTYTUCJA 3 MAJA - 1791

1792 – KONFEDERACJA TARGOWICKA
 SKŁAD: FRANCISZEK KSAWERY BRANICKI, SEWERYN RZEWUSKI, STANISŁAW SZCZĘSNY POTOCKI
 PODPISANIE W PETERSBURGU AKTU KONFEDERACJI PRZECIWKO REFORMOM SEJMU WIELKIEGO
 OGŁOSZONO GO W PRZYGRANICZNEJ TARGOWICY

1792 – WOJNA POLSKO-ROSYJSKA
 WKROCZENIE W MAJU WOJSK ROSYJSKICH
 BITWA POD ZIELEŃCAMI (18 VI) – ZWYCIĘŻA KSIĄŻĘ JÓZEF PONIATOWSKI, BRATANEK KRÓLA
 BITWA POD DUBIENKĄ (18 VII) – ZWYCIĘŻA TADEUSZ KOŚCIUSZKO
 ULTIMATUM KATARZYNY
 PRZYSTĄPIENIE KRÓLA DO TARGOWICZAN

1793 – II ROZBIÓR POLSKI
 PRUSY: GDAŃSK, TORUŃ, KUJAWY, ZIEMIA CHEŁMIŃSKA, SIERADZKA, ŁĘCZYCKA I WIELKOPOLSKA
 ROSJA: ZIEMIE BIAŁORUSKIE POD PRYPEĆ, UKRAIŃSKIE, WOŁYŃ I PODOLE

1793 – SEJM W GRODNIE – ZATWIERDZENIE II ROZBIORU I ZNIESIENIE REFORM SEJMU WIELKIEGO

1794 – INSUREKCJA KOŚCIUSZKOWSKA
 PO SEJMIE W GRODNIE WIELU ZNANYCH POLAKÓW WYEMIGROWAŁO Z KRAJU
 UDALI SIĘ DO DREZNA, GDZIE ZAWIAZALI SPISEK POWSTAŃCZY
 TADEUSZ KOŚCIUSZKO NAJWYŻSZYM NACZELNIKIEM SIŁY ZBROJNEJ NARODOWEJ
 24 MARCA 1794 – AKT INSUREKCJI KOŚCIUSZKOWSKIEJ
 WZOŁANIE POSPOLITEGO RUSZENIA
 BITWA POD RACŁAWICAMI (4 IV) Z KOSYNIERZAMI – ODZNACZYŁ SIĘ WOJCIECH BARTOS (W. GŁOWACKI)
 OBWIESZZCENIE UNIWERSAŁU POŁANIECKIEGO – MAJ: ZNIESIENIE DO 50% PAŃSZCZYZNY, POWOŁANI DO WOJSKA NIE MUSZĄ JEJ ODRABIAĆ, GWARANCJA NIEUSUWALNOŚCI Z ZIEMI
 POWSTANIE W WARSZAWIE (17 IV) – SZEWC JAN KILIŃSKI
 POWSTANIE W WILNIE – JAKUB JASIŃSKI
 OBLĘŻENIE WARSZAWY PRZEZ ROSJAN I PRUSAKÓW – OBRONA TRWAŁA 2 MIESIĄCE
 POWSTANIA W WIELKOPOLSCE – GENERAŁ JAN HENRYK DĄBROWSKI DOTARŁ DO BYDGOSZCZY
 OBALIŁ GO SUWOROW – NAJLEPSZY CARSKI DOWÓDCA
 BITWA POD MACIEJOWICAMI (10 X): POLSKA KONTRA ROSJA – KOŚCIUSZKO DOSTAŁ SIĘ DO NIEWOLI, A JEGO MIEJSCE ZAJĄŁ PAWEŁ WAWRZECKI
 PRZERAŻONE RZEZIĄ PRAGI Z DNIA 4 LISTOPADA, WŁADZE WARSZAWY PODPISAŁY KAPITULACJĘ

1795 – III ROZBIÓR POLSKI
 ROSJA: KURLANDIA, ŻMUDŹ, ZIEMIE LITEWSKIE Z WILNEM, POLESIE, ZIEMIA CHEŁMSKA, CZĘŚĆ WOŁYNIA
 AUSTRIA: PŁD MAŁOPOLSKA Z KRAKOWEM, LUBELSZCZYZNA, CZĘŚĆ ZIEMI CHEŁMSKIEJ, PŁD-WSCH MAZOWSZE
 PRUSY: KSIĘSTWO SIEWIERSKIE, ¾ MAZOWSZA Z WA-WĄ, ZIEMIE LITEWSKIE NA ZACHÓD OD NIEMNA

1796 – ABDYKACJA PONIATOWSKIEGO
 ZAMIESZKAŁ POD NADZOREM W GRODNIE
 ZMARŁ W PETERSBURGU W 1798 ROKU, BYŁ NASZYM OSTATNIM KRÓLEM...

1797 – KONFEDERACJA PETERSBURSKA
 ZMAZUJE Z MAP EUROPY PAŃSTWO POLSKIE

REFORMY PONIATOWSKIEGO:
 REFORMA WALUTY : W UŻYCIU WESZŁY NOWE MONETY, GDYŻ TE, KTÓRYMI POSŁUGIWANO SIĘ DO TEJ PORY BYŁY FAŁSZYWE, SPECJALNIE SPREPAROWANE PRZEZ FRYDERYKA II
 OGRANICZENIE LIBERUM VETO: NIE OBOWIĄZYWAŁO ONO NA SEJMACH, PODCZAS KTÓRYCH POSŁOWIE DEBATOWALI NA TEMATY GOSPODARCZE. WÓWCZAS DECYDOWAŁA WIĘKSZOŚĆ GŁOSÓW
 GŁOSOWANIE POSŁÓW: POSŁOM ZEZWOLONO NA GŁOSOWANIE WEDŁUG ICH WŁASNEJ WOLI, A NIE WG POSTANOWIEŃ SEJMIKÓW
 FINANSE I GOSPODARKA: WZRÓSŁ BUDŻET PAŃSTWA, ZWIĘKSZYŁY SIĘ MOŻLIWOSCI HANDLOWE, WZNOWIONO EKSPLOATACJĘ RUD ŻELAZA I WĘGLA KAMIENNEGO.