Witamina D
Związki chemiczne z grupy steroidów wykazujące działanie przeciwkrzywiczne. Związane są z homeostazą wapniowo – fosforanową organizmu oraz metabolizmem tkanki kostnej.
cholekalcyferol (D3) – synteza skórna pod wpływem światła słonecznego lub z pożywienia pochodzenia zwierzęcego
ergokalcyferol (D2) – występuje w pokarmach roślinnych i grzybach kapeluszowych
Obie postacie tej witaminy podlegają dalszym przemianom do związków wykazujących działanie podobne do hormonów. Prekursorem D3 jest 7-dehydroksycholesterol (steroid zwierzęcy), a D2 – ergosterol (steroid roślinny). Witaminy D2 i D3 nie wykazują aktywności
Rola witaminy D w organizmie:
Utrzymanie homeostazy mineralnej organizmu:
1.Wchłanianie wapnia z jelit
2.Wydalanie wapnia przez nerki
3.Uwalnianie (mobilizacja) wapnia z kości
Odpowiedzialna za prawidłowy rozwój i mineralizację kości i zębów
Regulacja gospodarki wapniowo – fosforowej ustroju
Wyrównanie nieprawidłowego stosunku wapnia do fosforu i zwiększenie wchłaniania tych pierwiastków z przewodu pokarmowego
Niezbędna w procesach kostnienia (ułatwia zamianę fosforu organicznego na nieorganiczny) i w powstawaniu związków niezbędnych do tworzenia kości
Najnowsze badania:
Zmniejszone ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 1, alergii atopowych
Zmniejszone ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych
Zmniejszone o 83% ataków astmy i tą chorobę
Zmniejsz. ryzyko wystąpienia nowotworów i zgonów z ich powodu, m.in. okrężnicy, prostaty, piersi, trzustki
Zmniejszone ryzyko wystąpienia chorób układu krążenia i wszystkich czynników związanych z zespołem metabolicznym
Zwiększenie masy mięśniowej i sprawności fizycznej
Przyczyny niedoboru:
Niedostateczna ekspozycja na światło słoneczne
Niewystarczająca podaż w diecie
Zmniejszone wchłanianie z przewodu pokarmowego
Upośledzona synteza aktywnych metabolitów w wątrobie (stany zapalne, marskość w.) i w nerkach (ostra i przewlekła niewydolność)
Stosowanie leków (np. przeciwpadaczkowych)
Zmniejszona wrażliwość tkanek docelowych na 1,25 (OH)2D
Konsekwencje niedoboru:
U dzieci prowadzi do krzywicy, następuje:
Zmiękczenie kości czaszki, miękki i wiotki brzuch
Obniżenie napięcia mięśni, powiększenie obwodu brzucha, opóźnione ząbkowanie, opóźnione zarastanie ciemienia
Zmiany w kościach czaszki między 4 a 6 mies. życia, w klatce piersiowej między 6, a 10 m., a w kościach kończyn deformacje między 10 a 12 miesiącem życia
U dorosłych prowadzi do osteomalacji (rozmiękanie kości)
Jedna z przyczyn osteoporozy (zrzeszotnienie kości)
Niedostateczne wytwarzanie się zrębu organicznej macierzy kostnej, wskutek odwapnienia kości
Kości charakteryzują się porowatością i kruchością
Złamania osteoporotyczne dotyczą przede wszystkim: trzonów kręgów, k. udowej, k. promieniowej.
Nadmiar witaminy D3:
Utrata apetytu, nudności, biegunki, zmniejszenie masy ciała, łatwe męczenie się, powstawanie kamieni nerkowych
Powstawanie nadtlenków i innych produktów oksydacji
Wzrost zawartości wapnia w surowicy krwi i odkładanie wapnia w niektórych tkankach miękkich oraz w naczyniach krwionośnych
Występowanie w żywności:
Pochodzenia zwierzęcego: tran, tłuste ryby, żółtko jaja, wątroba, masło, mniej w mięsie, drobiu, przetwory mleczne
Drożdże i grzyby kapeluszowe
W wielu krajach wzbogaca się w tę witaminę np. margaryny, produkty zbożowe, mleko i przetwory
Śladowe ilości w produktach zbożowych i olejach roślinnych
To witamina wyjątkowo stabilna, nie ulega rozkładowi pod wpływem podwyższonej temperatury ani w czasie długotrwałego przechowywania.
Metody oznaczania:
1.Biologiczne, oparte na procesie kalcyfikacji – na zapobieganiu lub leczeniu objawów krzywicy:
a.Test AOAC – wykonywany na kurczętach, które wykorzystują głównie witaminę D3
b.Test wzorcowy – jednodniowe kurczęta, trzymane na diecie krzywiczej
c.Test liniowy – podawanie szczurom z objawami krzywicy określonych dawek standardu wit. D i próbek żywności o nieznanej aktywności tej witaminy. Po 14 dniach wykonuje się zdjęcie rentgenowskie kości udowych wybarwionych w azotanie srebra i określa stopień kalcyfikacji
2.Chemiczne, służą do oznaczania zawartości tej witaminy głównie w preparatach farmaceutycznych oraz w produktach zawierających stosunkowo duże ilości tej witaminy
a.Kolorymetryczne – barwna reakcja z trichlorkiem antymonu – intensywność zabarwienia jest proporcjonalna do stężenia witaminy D
b.Chromatografia cieczowa
c.Chromatografia wysokociśnieniowa
Treść zweryfikowana i sprawdzona
Zgodnie z misją, Redakcja serwisu dokłada wszelkich starań, aby dostarczać rzetelne i sprawdzone treści edukacyjne.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.
Dodatkowe oznaczenie "Sprawdzona treść" wskazuje, że dany materiał został zweryfikowany przez Redakcję lub ekspertów współpracujących z serwisem.
Weryfikacja tekstu odbywa się na następujących poziomach:
1. Sprawdzenie tekstu pod kątem ewentualnych błędów ortograficznych, stylistycznych, interpunkcyjnych lub innych.
2. Weryfikacja tekstu pod kątem błędów rzeczowych.
3. Sprawdzenie materiału pod kątem ich aktualności.