Następstwa niesportowego zachowania zawodników w meczach piłki nożnej – kary indywidualne i zespołowe

Piłka nożna jest najpopularniejszą grą zespołową na świecie. Gra się w nią na wszystkich kontynentach bez względu na wiek, płeć czy warunki atmosferyczne. Zarówno w szkołach, jak i poza nimi organizowane są liczne rozgrywki w piłkę nożną. W szczególności wielu z nas nauczycieli wychowania fizycznego organizuje i prowadzi tego typu zawody.

W trakcie trwania zawodów piłkarskich bardzo często zdarza się, że zawodnik zachowuje się niesportowo, za co zgodnie z przepisami gry musi być ukarany przez sędziego. Niesportowe zachowanie może przejawiać się w różny sposób, dlatego sędzia prowadzący zawody powinien odpowiednio zinterpretować rodzaj niesportowego zachowania i odpowiednio zareagować. Różnorodność przewinień w tym zakresie, wiąże się z różnorodnością kar jakie mogą być zastosowane w stosunku do zawodnika który przewinił. W zależności od rodzaju przewinienia podlegającego niesportowemu zachowaniu, sędzia stosuje różnorodne kary zespołowe, jak również kary indywidualne.

Zawodnik zachowuje się niesportowo, jeżeli swoim postępowaniem na polu gry notorycznie narusza przepisy gry, podważa autorytet i godność sędziów, obraża zawodników drużyny własnej i przeciwnej, zachowuje się prowokacyjnie w stosunku do publiczności, oraz działaczy powodując tym rozdrażnienie, a co za tym idzie wprowadza zamieszanie i utrudnia prawidłowy przebieg gry. Jest to uogólnione przedstawienie sytuacji, w których zawodnik popełniający przewinienie winny jest niesportowego zachowania.

Za niesportowe zachowanie, należy też uznać między innymi:

- wszelkie próby oszukania sędziów – nie mogą one być w żadnym wypadku tolerowane. Zawodnicy którzy uzyskają bramkę ręką muszą być ukarani. Aktorstwo i symulowanie kontuzji, które maja na celu wprowadzenie w błąd sędziego muszą być bezwzględnie karane. Jeżeli na skutek próby oszukania sędziów i przeciwników oraz aktorstwa i symulowania kontuzji nastąpi strata czasu lub gdy sędzia musi z tego powodu przerwać grę, należy obok kary zespołowej bezwzględnie wymierzyć karę indywidualną w postaci napomnienia.

- zdobycie bramki ręką w odniesieniu do drużyny przeciwnej. Jeżeli zawodnik drużyny atakującej, zdobywa próbując oszukać sędziego bramkę ręką, to w takim wypadku sędzia powinien bezzwłocznie przerwać grę, ukarać winnego zawodnika napomnieniem, a grę wznowić rzutem wolnym pośrednim który wykona drużyna przeciwna z miejsca przewinienia.

- zamianę funkcji bramkarza z zawodnikiem z pola bez zgody sędziego. Jeżeli zawodnik w czasie gry zamienia się funkcja z bramkarzem, lecz odbywa się to bez zgody sędziego, to sędzia w takim wypadku nie powinien przerywać gry, lecz w trakcie najbliższej przerwy w grze udziela obu winnym zawodnikom napomnienia w postaci żółtej kartki.

- odmowa wykonania rzutu wolnego, karnego, lub wznowienia, albo rozpoczęcia gry – każda odmowa wykonania rzutu wolnego, karnego, lub wznowienia, albo rozpoczęcia gry musi być przez sędziego karana: za pierwszym razem ustnym upomnieniem, za drugim kara napomnienia, a za trzecim kara wykluczenia.

- odmowa obrony przez bramkarza bramki przy rzucie karnym – bramkarz który odmówi zajęcia miejsca w bramce w celu jej obrony przed rzutem karnym, musi być ukarany napomnieniem (żółta kartka), a w przypadku ponownej odmowy wykluczeniem (czerwona kartka). W tym przypadku na miejsce bramkarza kapitan drużyny wyznaczy następcę spośród zawodników z pola, uprawnionych do gry. Jeżeli zawodnik ten również odmówi obrony bramki, sędzia powinien zakończyć zawody.

Gra na czas i marnowanie czasu gry – marnowanie czasu gry ma miejsce gdy bramkarz:
- rozmyślnie leży na piłce dłużej niż jest to konieczne,
utrzymuje kontrole nad piłką dłużej niż 6 sekund, oraz gdy zawodnik z pola:
- wykonuje rzut wolny z niewłaściwego miejsca w celu zmuszenia sędziego do zarządzenia powtórzenia rzutu,
- sprawia wrażenie przygotowującego się do wrzutu, lecz zostawia piłkę współpartnerowi dla wykonania tego wrzutu,
- zwleka z opuszczeniem pola gry, gdy zostaje wymieniony przez zawodnika rezerwowego,
- przesadnie zwleka z wykonaniem rzutu wolnego lub wrzutu,
- nie zachowuje określonej przepisami gry pozycji przy rozpoczęciu gry,
- przesadnie celebruje zdobycie bramki,

- rozmyślną grę bramkarza na czas, przez zbyt długie trzymanie piłki w rękach, tak w pozycji leżącej jak i stojącej (więcej niż 6 sekund). Jeżeli bramkarz – zdaniem sędziego – leży na piłce dłużej niż jest to konieczne – winien być ukarany za niesportowe zachowanie i napomniany, a drużynie przeciwnej powinien być przyznany rzut wolny pośredni. Jeżeli natomiast takie przewinienie zostanie powtórzone, to winny zawodnik powinien być wykluczony z gry. Bramkarz przetrzymujący w rękach piłkę dłużej niż zachodzi ku temu potrzeba – gra „na czas”. Jeżeli jednak zawodnicy atakujący stoją nad leżącym z piłką bramkarzem, uniemożliwiając mu przez to pozbycia się piłki, sędzia powinien podyktować rzut wolny pośredni za niesportowe zachowanie się zawodników atakujących.

- niecofnięcie się bezzwłocznie zawodników na przepisową odległość od piłki przy wykonywaniu rzutu wolego przez przeciwnika – zawodnicy którzy przy wykonywaniu rzutu wolnego nie odsuną się na przepisową odległość, muszą być gestem lub głosem wezwani przez sędziego do zachowania właściwej odległości od piłki, a w przypadku niezastosowania się do jego polecenia muszą otrzymać napomnienie. Po udzielenia napomnienia pierwszemu zawodnikowi, jeżeli sędzia uzna to za konieczne, powinien ostrzec kapitana drużyny, że każdy następny zawodnik popełniających takie przewinienie zostanie wykluczony z gry bez uprzedniego napomnienia.. Sędziowie powinni zwrócić specjalna uwagą na usiłowanie zawodników podbiegania do piłki, zmierzające do skrócenia przepisowej odległości i opóźnienia wykonania rzutu. Jeżeli natomiast przy wykonywaniu rzutu wolnego jakikolwiek zawodnik dekoncentruje przeciwnika poruszaniem się (tańczeniem) lub gestykulacją, należy to również ocenić jako niesportowe zachowanie.

- rozmyślne wykonanie rzutu w sposób nieprawidłowy – jeżeli zawodnik wykonujący rzut po prawidłowym jego wykonaniu rozmyślnie dotknie piłki ręką, zanim zostanie ona dotknięta lub zagrana przez innego zawodnika, sędzia podyktuje rzut wolny bezpośredni dla drużyny przeciwnej (względnie rzut karny) z miejsca dotknięcia piłki ręką przez wykonawcę rzutu. Dotyczy to tylko i wyłącznie zawodnika z pola. Jeżeli natomiast bramkarz po wprowadzeniu piłki do gry dotyka piłkę powtórnie (ale nie ręką), zanim została dotknięta przez innego zawodnika – zarządza się rzut wolny pośredni dla drużyny przeciwnej, który zostanie wykonany z miejsca przewinienia. Jeżeli natomiast bramkarz po wprowadzeniu piłki do gry, rozmyślnie dotyka piłkę ręką, zanim została ona dotknięta przez innego zawodnika to:

- zarządza się rzut wolny pośredni jeżeli dla drużyny przeciwnej, jeżeli bramkarz dokonał przewinienia we własnym polu karnym, a rzut ten zostanie wykonany z miejsca przewinienia,
lub zarządza się rzut wolny bezpośredni dla drużyny przeciwnej, jeżeli bramkarz dokonał przewinienia poza własnym polem karnym, a rzut ten zostanie wykonany z miejsca popełnienia przewinienia.

- rozmyślne zatrzymanie się zawodnika wewnątrz bramki przeciwnika podczas akcji.

- wykonanie rzutu wolnego, gdy sędzia jest zajęty ustawianiem muru - jeżeli zawodnik reklamujący nieprawidłową odległość przeciwników od piłki, nie czekając na gwizdek, wykona rzut wolny wykorzystując nieuwagę sędziego, zajętego ustawianiem zawodników drużyny broniącej to:

- w przypadku zdobycia bramki sędzia udzieli winnemu zawodnikowi napomnienia (żółta kartka) i nakaże rzut wolny powtórzyć,
- gdy piłkę wybije bramkarz na rzut z rogu – to sędzia nakaże wznowić grę rzutem z rogu,
- gdy piłka opuści pole gry poza bramką, to grę winni wznowić przeciwnicy rzutem od bramki,
- w pozostałych przypadkach sędzia nakaże wznowić grę rzutem wolnym pośrednim przeciwko drużynie wykonawcy rzutu (z miejsca przewinienia – zagrania piłki),

- rozmyślne podrzucenie piłki nogą na głowę w celu ominięcia przepisu określającego prawidłowe podanie piłki przez zawodnika do własnego bramkarza głową, piersią, kolanem itp. Z uwzględnieniem warunków artykułu XII – zawodnik może podać piłkę do swojego bramkarza głową, piersiami, kolanem itp. Jeżeli jednak – zdaniem sędziego – zawodnik używa rozmyślnego wybiegu w celu ominięcia przepisów gry artykułu XII zawodnik zachowuje się niesportowo i winien być ukarany zgodnie z ustaleniami artykułu XII. Znaczy to, że zawodnik zostanie napomniany – z okazaniem żółtej kartki – a rzut wolny pośredni zostanie wykonany przez drużynę przeciwną z miejsca, gdzie zawodnik popełnił przewinienie. W tych okolicznościach jest bez znaczenia, czy bramkarz później dotknął piłkę rękami, czy też nie.

- rozmyślne rozkładanie ramion, balansowanie ciałem z jednej strony na drugą, poruszanie ramionami w dół i w górę w celu przeszkodzenia przeciwnikowi i zmuszenia go do zmiany kierunku biegu, bez dotknięcia go przy tym ciałem - jeżeli zawodnik rozkłada ramiona celem przeszkodzenia przeciwnikowi, przestępuje z jednej strony na drugą poruszając ramionami w górę i w dół celem powstrzymania przeciwnika i zmuszenia go do zmiany kierunku, jednak bez „cielesnego kontaktu” sędzia winien ukarać winnego zawodnika za niesportowe zachowanie napomnieniem i przyznać rzut wolny pośredni dla drużyny przeciwnej. Zawodnik, który po podaniu piłki współpartnerowi – łącznie z bramkarzem – zatrzymuje się lub cofa będąc zwrócony twarzą do współpartnera, zagradza drogę do piłki i uniemożliwia przeciwnikowi dojście do niej lub ułatwia współpartnerowi swobodniejsze przejęcie i zagranie piłki, popełnia przewinienie, za które jego drużyna zostanie ukarana rzutem wolnym pośrednim z miejsca przewinienia.

- rozmyślne zagranie piłki ręką celem przerwania akcji zaczepnej w sytuacji korzystnej dla przeciwnika, niezależnie od miejsca na boisku. Rozmyślne zagranie piłki ręką celem przerwania akcji zaczepnej w sytuacji korzystnej dla przeciwnika, należy oceniać jako niesportowe zachowanie i karać napomnieniem, niezależnie od tego, gdzie miało to miejsce. Jeżeli przewinienie miało miejsce na polu karnym obrońcy, pociąga to za sobą konsekwencje podyktowania rzutu karnego. Analogicznie, jako niesportowe zachowanie należy uznać i karać winnego zawodnika napomnieniem za różne akcje ratunkowe np. zatrzymywanie przeciwnika rękami, podstawienie nogi itp. w sytuacjach korzystnych dla przeciwnika.

- różne „akcje ratunkowe” np. zatrzymywanie zawodnika rękami, podstawienie nogi itp. w sytuacjach korzystnych dla przeciwnika, niezależnie od miejsca przewinienia – za przewinienia tego typu sędzia zarządza rzut wolny bezpośredni dla drużyny poszkodowanej, oraz udziela winnemu zawodnikowi napomnienia w postaci żółtej kartki, ponieważ jego zachowanie nie było kierowane chęcią zdobycia piłki, lecz powstrzymania przeciwnika od dojścia do niej i jej zagrania. Decyzję taka należy zastosować jeżeli zawodnik zatrzymywał przeciwnika w sytuacji dla niego korzystnej, natomiast jeżeli miało to miejsce przy pozbawieniu realnej szansy zawodnika atakującego na zdobycie bramki (zagranie ręką, zatrzymanie za koszulkę) to należy wówczas oprócz kary zespołowej, winnego zawodnika wykluczyć z gry.

- przeszkadzanie bramkarzowi drużyny przeciwnej w celu utrudnienia wznowienia gry, lub zagrania piłki - jeżeli zawodnik przeszkadza bramkarzowi drużyny przeciwnej w poruszaniu się celem powstrzymania go od zagrania piłki zgodnie z artykułem XII sędzia zarządza rzut wolny pośredni. Jeżeli zawodnik przeszkadza bramkarzowi drużyny przeciwnej – będącemu w posiadaniu piłki i usiłującemu się jej pozbyć – wymachując przy tym rękami lub balansując ciałem, sędzia musi ukarać jego drużynę rzutem wolnym pośrednim.

- wejście lub powrót zawodnika na boisko celem włączenia się lub ponownego dołączenia do swojej drużyny po rozpoczęciu gry lub opuszczenie boiska podczas gry (z wyjątkiem nieszczęśliwych wypadków) nie uzyskawszy wcześniej zgody sędziego. Jeżeli zawodnik wejdzie lub powróci na pole gry w celu włączeniu się lub ponownego dołączenia do swojej drużyny po rozpoczęciu gry, lub opuści je podczas gry (z wyjątkiem przypadkowego opuszczenia pola gry) nie uzyskawszy na to wcześniej zgody sędziego, musi być napomniany – zobaczy żółtą kartkę. Jeżeli sędzia przerwie grę w celu udzielenia napomnienia (żółta kartka), należy ją wznowić rzutem pośrednim wykonanym przez zawodnika drużyny przeciwnej z miejsca, gdzie znajdowała się piłka w momencie przerwania gry. Karą taka należy ukarać winnego gracza ponieważ zawodnik zobowiązany jest swoje wejście lub powrót do drużyny po rozpoczęciu zawodów, zasygnalizować sędziemu zwróceniem na siebie uwagi i czekać aż ten odpowiednim gestem zezwoli mu wejść na pole gry. Sędzia nie musi przy tym czekać na przerwę w grze, gdyż tylko jemu przysługuje prawo ustalania momentu, w którym gestem wyraża swoją zgodę.

- zajmowanie miejsca bezpośrednio przy piłce (przed piłką) po przyznaniu przez sędziego rzutu wolnego przeciw drużynie zawodnika stojącego przy piłce – dla umożliwienia tym samym własnej drużynie zorganizowania muru obronnego.

- zagrywanie piłki po sygnale gwizdkiem sędziego przerywającego grę.

- zawieszenie się na poprzeczce bramki.

- powtórne rozmyślne wykonanie wznowienia gry w sposób nieprawidłowy.

- spożywanie płynów w czasie gry – zawodnicy mogą spożywać płyny tylko podczas przerwy w grze lecz tylko przy linii bocznej na placu gry. Napoje można przyjmować tylko z pojemników lub butelek wykonanych z tworzywa sztucznego – nie ze szklanych. W przypadku niezastosowania się do niniejszego postanowienia winni zawodnicy muszą być przez sędziego ukarani napomnieniem.

- wejście zawodnika rezerwowego na pole gry bez zgody sędziego – jeżeli zawodnik rezerwowy wchodzi na pole gry bez zgody sędziego to:

- grę należy przerwać,
- zawodnika rezerwowego należy napomnieć – pokazać mu żółtą kartkę i nakazać opuszczenie pola gry,
- grę wznowić rzutem sędziowskim w miejscu, gdzie znajdowała się piłka w chwili przerwania gry,

- utrudnianie przez zawodnika broniącego, dojścia zawodnika drużyny atakującej do piłki przechwytywanej przez swojego bramkarza. Zawodnik drużyny broniącej, który nawet w sposób prawidłowy blokuje przeciwnika w celu utrudnienia mu dojścia do piłki przechwytywanej lub trzymanej przez bramkarza, popełnia przewinienie za które sędzia powinien podyktować rzut wolny pośredni.

- wejście zawodnika na pole gry bez zgody sędziego, lub mimo nakazu sędziego aby nie wchodzić na boisko - jeżeli zawodnik zamierza z powrotem wejść na pole gry w czasie gry i zostanie powstrzymany przez sędziego odpowiednim gestem, a mimo to wejdzie na pole gry, sędzia musi przerwać grę udzielić winnemu zawodnikowi napomnienia (żółta kartka) za niewłaściwe zachowanie i zarządzić rzut wolny pośredni przeciwko jego drużynie z miejsca, gdzie znajdowała się piłka w momencie przerwania gry. Jeżeli natomiast zawodnik wchodzi na pole gry lub rozmyślnie je opuszcza bez zgody sędziego, zachowuje się niewłaściwie i zostanie napomniany – zobaczy żółtą kartkę.

- rzucenie jakiegokolwiek przedmiotu w kierunku piłki.

- wsparcie się na współpartnerze w celu odbicia piłki głową - jeżeli zawodnik oprze się na ramionach współpartnera w celu zagrania piłki głową, sędzia powinien przerwać grę, napomnieć zawodnika za niesportowe zachowanie i przyznać drużynie przeciwnej rzut wolny pośredni.

- rozmyślne uszkodzenie piłki, bramki lub chorągiewki.

- używanie przez zawodników wulgarnych słów, które nie są skierowane do konkretnej osoby, tylko stanowią przerywnik w wypowiedzi - Każdy zawodnik znajdujący się na polu gry lub poza nim, zachowujący się niesportowo wobec przeciwnika, współpartnera, sędziego, asystentów lub innych osób, używając obelżywych albo grubiańskich słów, popełnia wykroczenie i powinien być ukarany stosownie do popełnionego przewinienia.

- słowne lub czynne okazywanie niezadowolenia z rozstrzygnięć sędziego.

- usiłowanie wprowadzenia w błąd sędziego lub sędziego asystenta oraz oszukanie przeciwników poprzez zdobycie ramki ręką.

- rozmyślne przekroczenie linii bocznej lub bramkowej w celu wprowadzenia w błąd sędziego przy ocenie spalonego.

- odkopywanie piłki lub odnoszenie jej w rękach od miejsca przewinienia - po podyktowaniu przez sędziego rzutu wolnego dla drużyny przeciwnej.

- zagrywanie piłki po sygnale gwizdkiem sędziego przerywającym grę.

- powstrzymanie się od zamiaru kopnięcia lub uderzenia przeciwnika bądź współpartnera.

- zdejmowanie koszulki i wymachiwanie nią, a także wspinanie się na ogrodzenie po zdobyciu bramki.

- opuszczenie przez zawodnika pola gry oraz bieganie wokół niego – jako formy okazania radości po zdobyciu bramki – jeśli mimo wezwania sędziego natychmiast nie powróci na pole gry. Sędziowie winni przyspieszać wznowienie gry po zdobyciu bramki. Zawodnicy mogą fetować radość po zdobyciu bramki, lecz demonstracja ta winna być umiarkowana. Sędzia musi napomnieć zawodników szczególnie tych, którzy demonstracyjnie biegną (po zdobyciu bramki) wokół stadionu, zdejmują koszulki lub wspinają się na ogrodzenie względnie zachowują się w sposób podobnie przesadny. W każdym innym przypadku opuszczenia placu gry przez zawodnika (jako formy okazania radości ze zdobycia bramki) sędzia winien także napomnieć zawodnika za niesportowe zachowanie, jeśli po wcześniejszym jego wezwaniu do natychmiastowego powrotu na plac gry, zawodnik ten nie wykonał polecenia sędziego.

Za niesportowe zachowanie w czasie zawodów zawodnik musi być ukarany przez sędziego napomnieniem. Jeżeli w celu udzielenia napomnienia gra została przerwana a nie było przy tym cięższego przewinienia, sędzia zarządza rzut wolny pośredni, który wykona drużyna przeciwna z miejsca przewinienia, sędzia zarządza rzut wolny pośredni, który wykona drużyna przeciwna z miejsca przewinienia – z uwzględnieniem nadrzędnych warunków podanych w artykule XIII. Jeżeli sędzia natomiast gry nie przerwał, to nie może odstąpić od udzielenia kary indywidualnej. Musi on podczas najbliższej przerwy w grze udzielić winnemu zawodnikowi napomnienia. Napomnienie jednak winnego zawodnika musi mieć miejsce tylko podczas przerwy w grze.

Udzielenie kar indywidualnych (żółta i czerwona kartka) powinno odbyć się przy zastosowaniu kilku przepisów. Otóż jeżeli sędzia ma udzielić zawodnikowi kary indywidualnej, winien wezwać go do siebie, zapisać imię, nazwisko, numer karanego zawodnika oraz rodzaj przewinienia i okazać mu właściwy kolor kartki w wyprostowanej i uniesionej do góry ręce. Z postępowania sędziego musi jednak jednoznacznie wynikać, który zawodnik został ukarany. Sędzia może wskazać drugą ręką na osobę ukaranego zawodnika – jednoznacznie go ustalając. W przypadku gdy znajduje się on w grupie zawodników sędzia winien odejść kilka kroków od tej grupy, wezwać zawodnika do siebie i dopiero wtedy pokazać mu kartkę.

Podsumowując niesportowe zachowanie zawodnika w czasie zawodów piłkarskich należy uznać przede wszystkim zachowanie nie czyniące zbyt dużej szkody drużynie przeciwnej, lecz zachowanie jak sama nazwa mówi „niesportowe”, czyli mające na celu rozdrażnienie osób przebywających na boisku i w jego okolicy, przeszkadzanie w grze, samowolne i celowe próby oszukania sędziów oraz cwaniactwo i wulgarność. Dlatego próby wszelkiego rodzaju takich zachowań muszą być bezzwłocznie przez arbitra karane. Najczęstszą kara indywidualną jest napomnienie w postaci żółtej kartki, oraz rzut wolny pośredni dla drużyny przeciwnej lub ewentualnie inny rodzaj wznowienia gry w zależności od zaistniałej sytuacji. (rzut sędziowski, wrzut itp...). Tak więc ta właśnie część przewinień, generalnie klasyfikowana jako niesportowe zachowanie jest bardzo ważnym elementem zawodów piłkarskich i powinna być jak najszybciej i skutecznie karana przez sędziów prowadzących zawody, jednak oddziaływując wychowawczo w szczególności na młodych ludzi