Podstawy rekreacji

Etymologia terminu rekreacja: odtworzyć, tworzyć – działalność mająca na celu odtworzenie czegoś.

Rekreacja – to różnorakie aktywności podejmowane poza obowiązkami zawodowymi, społecznymi, dla odpoczynku, rozrywki i samodoskonalenia.

Rekreacja dzieli się na:
- Zespół zachowań człowieka w czasie wolnym
- wypoczynek po pracy
- jako zjawisko społeczno-kulturalne

Cechy decydujące o istocie rekreacji – aktywność dająca odprężenie, rozrywka, która pozwala na obniżenie poziomu samokontroli emocjonalnej, odmienność, bezinteresowność, dobrowolność, przyjemność.

Rekreacja dzieli się na:
• Bierną – obejmująca takie zachowania jak słuchanie muzyki, oglądanie telewizji.
• Czynną – wymaga zaangażowania fizycznego (rekreacja ruchowa) psychiczna (gry towarzyskie)

Rodzaje rekreacji:
• Ruchowa (fizyczna) – ważna dla zdrowia np. sport, turystyka.
• Twórcza – pozwala na rozwój emocjonalny i rozwój umiejętności np.. zajęcia plastyczne.
• Kulturalno-rozrywkowa – koła naukowe, gry towarzyskie.
• Autentyczne – dla samego siebie, dla spełnienia własnych zainteresowań, samorealizacji
• Instrumentalne – środek dbałości o zdrowie, sylwetkę.

Cechy rekreacji ruchowej:
- forma aktywnego wypoczynku
- odbywa się w czasie wolnym
- jest podejmowana dobrowolnie
- jest środkiem do realizacji celu
- wypływa z potrzeb i zainteresowań

Cele rekreacji:
- zaspokojenie potrzeb ruchu niezbędnego dla zdrowia
- równoważenie dobrego bilansu energetycznego organizmu człowieka
- poprawa, utrzymanie, budowanie sprawności i zdolności fizycznej
- osiąganie przyjemności i zadowolenie z wysiłku fizycznego
- często przybiera postać sportu będącego celową działalnością ukierunkowaną na podniesienie sprawności i wydajności fizycznej, rywalizację z samym sobą lub innymi.

Motywy udziału, poziom i charakter współzawodnictwa zadecydował o wyróżnieniu w praktyce różnych odmian sportu:
• Sport ludzi pełno i niepełnosprawnych.
• Sport amatorski
• Kontrolny? I zawodowy
• Klasyfikowany i nie klasyfikowany

Definicja sportu dla wszystkich – to działalność człowieka ukierunkowana na utrzymanie zdrowia, doskonalenie osobowości, hamowanie spadku sprawności fizycznej oraz regeneracje sił psychofizycznych przez uczestnictwo w różnych dyscyplinach sportowych.

Rekreacja jako sport dla wszystkich ma cechy charakterystyczne dla sportu nieklasyfikowanego.

Rekreacyjny styl życia – uczestnictwo w sporcie dla wszystkich i innych? formach rekreacji ruchowej wiąże się z rekreacyjnym stylem życia, którym jest wyróżnienie przez codzienne postawy wobec rekreacji?

Czas wolny – definicja rekreacji wypływa z definicji czasu wolnego. Jest to czas jaki pozostaje jednostce po wypełnieniu wszystkich obowiązków oraz konieczności.
Kategorie czasu wolnego:
• Krótki – w układzie dziennym
• Średni – w weekendy
• Długi – urlop, wakacje.

Funkcje czasu wolnego:
• Regeneracyjna (wypoczynkowa)
• Rozrywkowa
• Rozwojowa

Wielkość czasu wolnego zależy od – umiejętności organizacyjnych człowieka, od jego potrzeb hierarchi wartości. Istnieje również szereg czynników wpływających na strukturę czasu wolnego, do których zaliczamy: wiek, stan cywilny, wykształcenie, wykonywany zawód, możliwości finansowe, infrastrukturę środowiska w miejscu zamieszkania, miejsce zamieszkania,

Czynniki determinujące zachowania wolnoczasowe (podział ze względu na pochodzenie):
• Wrodzone – ich rola ogranicza się do regulacji zachowania rekreacyjnego przez wyznaczenie poziomu energetycznego do czynników wrodzonych zalicza się np. typ układu nerwowego
• Nabyte

Determinanty zachowań wolnoczasowych:
• Czynniki biologiczne (stan zdrowia, poziom sprawności fizycznej, wydolność)
• Psychiczne (osobowość, temperament, inteligencję, postawa życiowa, celów)
• Spełeczno-demograficzna (wiek, płeć, wykształcenie, zawód i aktywność zawodowa)
• Społeczno-ekonomiczne (sytuacja materialna, poziom dochodów, ilość czasu wolnego)

Teoria rekreacji ma charakter interdyscyplinarny, gromadzi i dyscyplinuje wiedzę.

Rekr. Ruchowa to składnik kultury fizycznej – system zachowań w dziedzinie dbałości o rozwój fizyczny, sprawność ruchową.

Znaczenie rekreacji we współczesnym świecie
Funkcje rekreacji we współczesnym świecie:
• Kompensacyjna – kompensuje wypełnianie wszelkiego typu „braku” ruchu, zabawy itp.
• Kreacyjna – twórcze spełnianie się w zajęciach, formach, rzeczach, których realizacja jest niemodna w czasie zajętym obowiązkiem zawodowym, społecznym i rodzinnym, kreowanie nowych wartości.
• Katartyczna – oczyszczająca, pozwala na odreagowanie.
• Adaptacyjna – pomaga w przystosowaniu się do nowych warunków środowiskowych.
• Stymulacyjna – wspomaga pobudzanie rozwoju fizycznego i psychicznego człowieka.
• Korekcyjna – przeciwdziałanie różnego rodzaju odchyleń zwłaszcza w rozwoju fizycznym
• Emancypacyjna – uwalnianie się od zasad.
• Ekonomiczna – mniej chorujemy, więcej kasy.
• Społ. Ideologiczna – dawanie pozytywnych wzorców do naśladowania
• Integracyjna – możliwość poznawania nowych ludzi.

Rekreacja ruchowa w cyklu życia człowieka
Dzieci i młodzież do 25 roku życia – ANAFAZA
Dojrzałość 25 – 30 do 55-60 roku życia – MEZOFAZA
Wiek starszy – po 60 roku życia – KATAFAZA
Rekreacja pełni funkcje:

Dzieciństwo i młodzież: ANAFAZA
- perspektywa rozwojowa
- kompensacyjne i kreacyjne, przeciwdziałają stresowi związanemu z nauką
- aktywnie stymuluje rozwój fizyczny, zwiększa zdolności adaptacyjne organizmu

Dojrzałość: MEZOFAZA
- ruch pomaga w utrzymaniu wydolności, sprawności fizycznej
- działa jako środek profilaktyczny i leczniczy
- pomaga w utrzymaniu homeostazy i heterolazy
- funkcja kompensacyjna
- antidotum na bezrobocie

Wiek starszy: KATAFAZA
- opóźnianie procesów inuducyjnych wydolności i sprawności
- funkacja kompensacyjna, lecznicza, korekcyjna
- aktywizacja psychiki
- funkcja integracyjna
- realizacji zainteresowań

Wychowanie do rekreacji
Bariery: biologiczne (stan zdrowotny) geograficzno przestrzenne i demograficzne, ekonomiczne, organizacyjne.
Wychowanie należy do rodzajów działalności które są związane z całokształtem procesów życia społecznego i dotyczy cyklu całego życia.
Wychowanie – jest to zamierzone działanie mające na celu wywołanie stałych zmian w osobowości człowieka.
Wychowanie do rekreacji – intencjonalne podejmowanie działania, którego celem jest przygotowanie ludzi do intensywnego? Praktycznego? Spędzania czasu wolnego.

Zadania czasu wolnego?
• Popularyzowanie wzorów, tworzenie różnorodnych modeli organizowania czasu wolnego, kształtowanie nawyków, postaw.
• Jest działaniem kompleksowym, obejmujący wszystkie 3 sfery aktywności człowieka:
- sferę poznawczą – przez uświadomienie sobie znaczenia zaspokajania potrzeb rekreacyjnych dla całokształtu aktywności człowieka
- sferę emocjonalną – przez kształtowanie pozytywnego stosunku do rekreacji oraz jej wysokiego miejsca w systemie wolności u postaw jednostki
- sferę metodyczną/ruchową - ?

Zadania WD rekreacji:
- rozbudzanie zainteresowań, potrzeb, zamiłowanie w rekreacji ruchowej,
- uruchamianie motywacji oraz kształtowanie wartości i postaw do rekreacji
- wyrabianie umiejętności i nawyków ruchowych
- zapoznanie z wiedzą na temat znaczenia rekreacji w życiu człowieka

Edukacja (zasady):
- permanentnego kształtowania świadomości, potrzeb i nawyków
- integrowania działalności wychowawczej

Wychowanie zależy od:
- subtelnego i celowego oddziaływania środowisk
- systemu wychowania równoległego
- wysiłku wychowanka nad kształtowaniem własnej osobowości.

Rodzina – Wychowanie przez uczestnictwo w różnych sytuacjach życiowych (naturalne), autoedukacja.
Szkoła – stajemy się członkiem nowego środowiska rówieśniczego. Spełnia zadanie uspołeczniania uczniów poprzez samodzielne organizowanie zawodów?.
Metody wychowania do rekreacji – upowszechnianie, animacje, nauczanie (poradnictwo).
Upowszechnianie – można rozumieć jako przekazywanie szerokim kręgom społecznym informacji dotyczących spędzania czasu wolnego.
Animacja – włączanie ludzi do aktywnego uprawiania rekreacji. Intencjonalne kierowanie ludzmi w ich czasie wolnym.
Nauczanie różnych sportów
Poradnictwo np. w domach kultury.
Autoedukacja.

Metody wychowawcze:
Wpływu osobistego – wywierające z naturalnej skłonności człowieka do naśladownictwa innych osób mających uznany autorytet.
- metoda wpływu społecznego - ?
- metoda samowychowaniem
- metoda wpływu sytuacyjnego – polega na oddziaływaniu pośrednim za pomocą sytuacji organizowania doświadczeń.
Kultura czasu wolnego – rozumiana jako celowe i świadome spędzanie czasu wolnego zgodne z indywidualnymi dążeniami i zamiłowaniu jednostki a także przez społeczeństwo.

Środowiska wychowania do rekreacji:
• Naturalne
• Intencjonalne:
- instytucje intencjonalnego wychowania np. specjalnie powołane do realizowania celów wychowawczych i edukacyjnych.
- instytucje pośrednie np. zakłady pracy.

Rola aktywności fizycznej w promocji zdrowia i profilaktyce chorób cywilizacyjnych.
Homeostaza – równowaga wewnętrzna organizmu
Netorostaza – równowaga ze środowiskiem zewnętrznym
Hipokinezja – brak aktywności
Przeciążenia psychiczne – fobie szkolne, stres.
Stres – negatywny stan emocjonalny, zakłóca homeostazę, wywołuje choroby psychosomatyczne (nerwice, choroby serca)
Aktywność fizyczne – dowolna forma ruchu wydawana przez mięsnie szkieletowe, forma czynnego wypoczynku, pozwala zaspokoić potrzeby biologiczne organizmu.
Sprawność fizyczne – aktywność organizmu do podejmowania trudnych zadań naturalnych.
Wydolność fizyczna – pozwala na wykonywanie czynności przez dłuższy czas nieodczuwając zmęczenia, zależy od energetyki wysiłku.

Rekreacyjne formy aktywności ruchowej
Formy – dydaktyczne sposoby organizacji i prowadzenia zajęć rekreacyjnych.
Uczestnicy rekreacji ruchowej poszukują pewnych cech:
- łatwośc nauczania
- możliwość zastosowania na każdym terenie
- elastyczność w stosowaniu reguł i zasad
- dostępność dla wszystkich
- wszechstronność
- aktywność

Podział ze względu na intensywność wysiłku: relaksacyjna, średniointensywna, intensywna.
Według stopnia trudności: łatwe, średniotrudne, trudne.
Według pory roku: letnie, zimowe, całoroczne
Według miejsca realizacji: plenerowe, pod dachem, boiskowe.

Formy organizacyjne rekreacji – stałe zespoły ćwiczebne, wczasy oraz kolonie, imprezy sportowo rekreacyjne, turystyczne, kursy, animacje, poradnictwo i informacje, udostępnianie obiektu i udostępnianie sprzętu.

Podział ze względu na wielkość grupy – indywidualne i zespołowe
Według stopnia i charakteru struktur wewnętrznych – zajęcia spontaniczne i zorganizowane.
Stałe zespoły ćwiczebne:
- według typu (WTF? Nie da się rozczytać!)
- według czasu dzielimy: stałe, sezonowe, okazjonalne.

Podział imprez: turnieje, spartakiady, liga.
Formy dydaktyczne – to postawa, uczenie się ruchowych czynności rekreacyjnych.
Podział: forma zabawowa, współzawodnictwa, zadaniowa, improwizacji ruchowej, ścisła.
Nauczanie czynności ruchowych wymaga stosowania metod - zespołów czynności stosownych do uzyskania danego celu.
Podział: nauczanie zdolności ruchowych, kształtowanie zdolności motorycznych.
Pełnią funkcję:
- doskonalenia kondycji i sprawności
- zapewnianie udoskonalenia nabytych umiejętności
- umożliwiają kontrolę i ocenę stopnia opanowania czynności i poziomu uzyskanej sprawności

Metody nauczania:
niespecyficzne – słowa, oglądowe, działanie praktyczne
specyficzne – syntetyczna, analityczna, kompleksowa.

Metoda kształtowania zdolności motorycznych:
- treningu sportowego -> wytrzymałość -> ciągłe i praktyczna ?

Metody wychowawcze:
- wpływu osobistego – wpływ sytuacyjny, społeczny, kierowania, samowychowania.

Metody prowadzenia i organizacji zajęć:
- odtwórcze
- aktywujące
- kreowanie
Metody przekazywania wiadomości: pokaz, dyskusje, pogadanka, wykład.

Środki rekreacji – zbiór działań, przedmiotów i urządzeń ułatwiających przeprowadzania działań programowych.
Podział:
- ćwiczenia fizyczne
- urządzenia i sprzęt
- elementy podnoszące atrakcyjność zadań
- wzmacnianie efektywności zajęć

Oprawa zajęć rekreacyjnych
Proces rekreacji przebiega prawidłowo Dy kształtuje świadomość uczestnika, oddziałuje na ich emocje, uczy umiejętności technicznych.
Odnowa procesu rekreacji (programowanie, realizacja, ocena skuteczności działania)

Mierniki wykorzystywane w rekreacji:
- próby, testy, ankiety,perometry, antropometryczne.

Testy dotyczące funkcjonowania organizmu:
- wyglądu
- wydolności
- sprawności motorycznej

Ocena wyników:
- porównanie do poprzednich dni
- w stosunkach (odnieść się) do ustalonych norm, standardów.
- w stosunku do rezultatu grupy

Samokontrola na zajęciach rekreacyjnych:

Nauka w stosowaniu na zajęciach pomiaru tętna?, zwrócenie uwagi na sylwetkę, przeprowadzanie prób, testów wydajnościowych i sprawnościowych, dokonywanie różnorodnych prób specjalistycznych w zależności od formy organizacji zajęć i uczestników.

Trening zdrowotny – jest to świadomy proces polegający na celowym wykorzystywaniu określonych co do formy, objętości, intensywności i częstotliwości ćwiczeń fizycznych dla podtrzymania lub poprawy wydajności fizycznej.

Zasady treningu:
- skuteczność
- wykonalność
- bezpieczeństwo

Rodzaje wysiłków fizycznych:
- krótkie (beztlenowe)
- średnie i długie (tlenowe)