Oceany wraz z morzami zajmują 71% powierzchni całej kuli ziemskiej. Wody mórz i oceanów stanowią znaczącą większość zasobów hydrosfery. Oceany: Spokojny, Atlantycki, Indyjski i Arktyczny wraz z przyległymi morzami tworzą ocean światowy, zwany też wszechoceanem.
Wśród mórz, w zależności od rodzaju i wielkości bariery oddzielającej je od oceanu, wyróżnia się następujące typy:
– morza otwarte,
– morza śródziemne,
– morza przybrzeżne,
– morza międzywyspowe.
Czynniki wpływające na warunki życia w morzu
Na warunki życia w morzu wpływają przede wszystkim trzy czynniki: zasolenie wody, temperatura i dostępność światła.
Silne zasolenie, czyli duża ilość rozpuszczonych w wodzie soli, jest cechą charakterystyczną wody morskiej. Średnio, dla powierzchniowych warstw mórz i oceanów, jego wartość wynosi 35 promili.
Temperatura wód oceanicznych, podobnie jak na obszarach lądowych, związana jest z promieniowaniem słonecznym. Ponieważ woda ogrzewa się wolniej niż ląd, zwykle najwyższą temperaturę osiąga wtedy, gdy mija najcieplejszy okres roku.
Ruchy wody morskiej
Ruchy wody morskiej powodowane są przez wiatry, różnice zasolenia lub temperatury wody, przyciąganie Księżyca i Słońca, trzęsienia Ziemi lub wybuchy wulkanów. Mogą odbywać się na niewielkiej przestrzeni lub na dystansie tysięcy kilometrów, na powierzchni lub przy dnie oceanu. Woda może też zostać wypiętrzona na kilkanaście lub kilkadziesiąt metrów.
Energia poruszającej się wody może:
– powodować niszczenie brzegów i nabrzeży portów,
– ułatwiać żeglugę w obrębie prądów,
– przenosić piasek i usypywać mierzeje lub płycizny,
– być źródłem energii elektrycznej.
Falowanie wód mogą też wywoływać trzęsienia ziemi lub wybuchy wulkanów podmorskich.
Powstają wówczas ogromne fale o japońskiej nazwie tsunami. Na otwartym oceanie są one niemal niezauważalne, bowiem ich wysokość dochodzi zaledwie do 1 m. Długość ich jest jednak ogromna, rzędu 100–300 km, a przemieszczają się z prędkością dochodzącą nawet do 800 km na godzinę. Zbliżając się do brzegu z ogromną szybkością, ta masa wody ulega spiętrzeniu, tworząc fale sięgające nawet 20–30 m. Powodują one katastrofalne zniszczenia na wybrzeżach, do których docierają. Tsunami nazywane są także falami samotnymi, gdyż często tylko jedna fala wyraźnie się zaznacza.
Tsunami to fale będące przyczyną wielu klęsk. Powstają m.in. wówczas, gdy gwałtowne przesunięcie oceanicznego podłoża wzdłuż linii uskoku wywołuje podwodne trzęsienie ziemi.