Wydarzenia historyczne jako inspiracja dla pisarzy i reżyserów filmowych. Przedstaw zagadnienie na wybranych przykładach.

Temat ogólny: Wydarzenia historyczne jako inspiracja dla pisarzy i reżyserów filmowych. Przedstaw zagadnienie na wybranych przykładach.
Temat doprecyzowany: Wydarzenia historyczne jako inspiracja dla pisarzy i reżyserów filmowych na przykładach „ Zdążyć przed Panem Bogiem”, „Inny świat”, „Pianista” i „Lista Schindlera”.

I. Literatura podmiotu
1. Herling-Grudziński G., Inny świat, Wydawnictwo: CZYTELNIK, Warszawa 1991, ISBN 83-07-02001-8
2. Krall H., Zdążyć przed Panem Bogiem, Wydawnictwo: a5, Poznań 2006, ISBN:83-85568-30-2
3. Polański Roman, Pianista [DVD-ROM] , Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Polska, USA, Syrena EG 2002
4. Spielberg Steven, Lista Schindlera [DVD-ROM] Hollywood, Uniersal Studios 2004
II. Literatura przedmiotu
1. Pazurski J., Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall, Wydawnictwo: Biblios, Lublin 1994,
ISBN 978-8386581-35-1
2. Ziębińska - Witek A., Holocaust. Problemy przedstawiania ,działy 3 i 4, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie - Skłodowskiej, Lublin 2005, ISBN 83-22723-25-3
3. Maciejewska I., Męczeństwo i zagłada Żydów w zapisach literatury polskiej, Wydawnictwo: KAW, Łódź 1988, str. 37-40, ISBN 215-220,369-378
4. Lementowicz U. Inny świat Herlinga-Grudziński G., Wydawnictwo: Biblios, Lublin 2011,
ISBN 978-83-86581-99-3
5. Figielski Ł., Holocaust oczami pianisty i kamerą filmowca, http://www.stopklatka.pl/film/film.asp?fi=3743&sekcja=recenzja&ri=697, dostęp 29.03.2012
6. Nasiadko E., Nawet jeden człowiek może sprawić różnicę, http://www.filmweb.pl/reviews/Nawet+jeden+człowiek+może+sprawić+różnicę-902,
dostęp 29.03.2012
III. Ramowy plan wypowiedzi:
1. Wstęp:
2. Rozwinięcie:
a). Obraz życia w getcie
b). Sposoby życia w niewoli
c). Sposoby umierania w czasach Zagłady
d). Osobiste doświadczenia G. H. Grudzińskiego inspiracją do napisania powieści
e). Dehumanizacja człowieka w rzeczywistości obozowej
f). Postawy ludzi wobec rzeczywistości obozowej
g). Poruszenie problematyki holocaustu
h). Film Pianista jako obraz i przedstawienie autentycznego życia żydowskiego
i). Osobiste przeżycia reżysera przebywającego w getcie w okresie dzieciństwa, inspiracją do nakręcenia filmu i odtworzenia autentycznego klimatu tamtych czasów
j). Łamanie stereotypów poprzez obraz filmowy
k). Postać historyczna oraz jej losy jako inspiracja do stworzenia postaci i fabuły filmowej
l). Losy postaci historycznej inspiracją do stworzenia fabuły filmowej
ł). Ukazanie człowieczeństwa w czasach Zagłady
m). Traktowanie Żydów w obozach koncentracyjnych
3. Wnioski:
a). Heroiczne czyny jako inspiracja do ukazania potęgi człowieka
b). Filmy i literatura jako bunt przeciwko stereotypom i postępowaniu człowieka
c). Tworzenie świadomości Polaków przez utrwalenie własnych doświadczeń
d). Docieranie do serc i emocji przez uplastycznienie realiów życia

Wojna zweryfikowała istotę bycia człowiekiem w realiach świata, w którym zaciera się granica pomiędzy dobrem a złem. Historia stała się inspiracją dla pisarzy i reżyserów filmowych, którzy pragnął przedstawić nam bliżej losy naszej ojczyzny. II Wojna Światowa zdemaskowała również zachowanie i charakter człowieka, które ujawniają się w trudnych sytuacjach. Jednak dzięki literaturze i filmom, które opierają się na autentycznych wydarzeniach oraz przemyśleniach autorów tych dzieł, możemy poznać zupełnie odmienne oblicze ludzkie, o których nikt nie śmiałby nawet pomyśleć. Film może być nie tylko zobrazowaniem zdarzeń, ale także formą buntu i sprzeciwu reżysera wobec ukazywanych faktów. W swoim wystąpieniu chciałabym szerzej zaprezentować ten temat, ukazując różne sposoby przedstawienia wydarzeń historycznych oraz źródła ich inspiracji na wybranych przeze mnie dziełach literackich i filmowych.
Zdążyć przed Panem Bogiem to reportaż H. Krall, który ukazuje życie w getcie oraz losy pojedynczej jednostki w czasach Zagłady. Dzięki temu reportażowi czytelnik może dowiedzieć się jak wyglądało życie po drugiej stronie muru i jak człowiek radził sobie w trudnych sytuacjach. Ukazanie głodu, chorób i skrajnej biedy pozwala zrozumieć tragedię tamtych czasów.
Hanna Krall porusza problem sensu życia oraz sposobu życia podczas Zagłady. Z rozmowy autorki z Markiem Edelmanem można wywnioskować, że wielu ludzi wolało popełnić samobójstwo niż zginąć z rąk agresora. W ten sposób zachowywano choć trochę godności. Edelman twierdził, że człowiek musiał mieć dla kogo żyć. Tylko wtedy jego życie miało sens, ponieważ wiedział, że jest komuś potrzebny. Postępowania zawarte w reportażu mogą być odpowiedzią na wiele pytań. Były z pewnością inspiracją dla autorki reportażu, która chciała ukazać mentalność ludzi tamtych czasów.
Problemy ze śmiercią w reportażu Hanny Krall dotyczą: wyboru sposobu umierania i bezradności, heroicznej ofiary i tchórzostwa, śmierci publicznej i niezauważonej, zapomnianej, bohaterskiej (pięknej) i "brzydkiej" (głodowej). Pisarka zwraca jednak zawsze uwagę na to, że każda śmierć to indywidualny dramat. Ukazuje człowieka w roli kogoś kto ratuje ludzkie życie oraz pokazuje ciągłe ściganie się ze śmiercią.
H.G Grudziński życie obozowe znał bardzo dobrze, ponieważ to on był jednym z tworzących rzeczywistość obozową. Książka, którą napisał jest utrwaleniem doświadczeń, przeżyć i przemyśleń autora z okresu jego pobytu w więzieniach i obozach, aż do uwolnienia i wstąpienia do armii polskiej. Znając i doświadczając osobiście okrutnego życia w łagrze Grudziński mógł przedstawić autentyczne wydarzenia. Jego historia stała się inspiracją do napisania powieści, która miała ukazać postawy ludzi wobec rzeczywistości obozowej, sposoby przetrwania w trudnych warunkach oraz osobiste przeżycia i przemyślenia autora.
Książka „Inny świat” ukazuje również dehumanizację człowieka, czyli pozbawienie go wszelkich cech ludzkich. Człowiek nie zważał na sytuację innych ludzi, nie był skłonny do pomocy potrzebującym. Zazwyczaj sam znajdował się w ciężkiej sytuacji. Grudziński w swojej książce zaznacza, że znajdując się w obozie prowadzi się zupełnie inne życie, wartości oraz zachowania ulegają diametralnej zmianie. Powodem tych zmian był głód, wysiłek fizyczny oraz choroby. Ludzie przekraczali granice, których zwykle człowiek by nie przekroczył. Jednak sytuacja i warunki w obozie były bezlitosne i zmuszały człowieka do najgorszych rzeczy.
Autor „Innego świata” przedstawia także psychologiczne aspekty człowieka zlagrowanego. Każdy z więźniów próbował w różny sposób wydostać się lub przetrwać w tym nieludzkim świecie. Wielu z nich decyduje się na donosicielstwo w zamian za przywileje i lepsze warunki obozowe. Jednak tracą przez to szacunek swoich towarzyszy. Człowiek zlagrowany był również w stanie zabić lub okraść towarzysza jeśli tylko uratowałoby mu to życie. Były to już skrajne przypadki, gdzie człowiek został pozbawiony wszelkiej godności oraz cech ludzkich. Mimo jednak ciężkiej sytuacji były także osoby, dla które za wszelką cenę chciały zachować swoje człowieczeństwo oraz wartości moralne. Mieli nadzieję, że kiedyś wrócą do świata, gdzie będą one znów bardzo ważne. Niektórzy czerpali siłę w modlitwie inni zaś zdobywali przyjaźnie.
W filmie „Pianista” wyreżyserowanym przez Romana Polańskiego poruszona jest problematyka holocaustu. Jest to jeden z niewielu filmów, który porusza tak trudną do realizacji tematykę.
Termin holocaustu pochodzi od greckiego Holokaustum, oznaczający dosłownie ciałopalenie, ofiarę spaloną całkowicie na ołtarzu, składaną w starożytności przez Żydów. Termin przyjęty został w języku angielskim na określenie zagłady Żydów w Europie, dokonanej przez III Rzeszę. Film doskonale obrazuje rzeczywistość holocaustu oraz losy Żydów pod okupacją. Tego typu filmy powstają właśnie po to, aby pokazać współczesnemu światu prawdę oraz okrucieństwo do jakiego może posunąć się człowiek. Holocaust to nie tylko niewola dla Żydów, ale także upodlenie człowieka, odebranie wszelkich możliwości godnego życia oraz decyzji o swoich losach.
Jednak mimo głównego tematu jakim jest holocaust film ukazuje wiele innych ważnych aspektów m.in. zachowanie człowieka w samotności oraz trudnych sytuacjach. Główny bohater Władysław Szpilman nie miał łatwego życia. Powodem było jego żydowskie pochodzenie. Kiedy ocalały przed pewną śmiercią stracił swoją rodzinę musiał poradzić sobie sam w okrutnym świecie wojny. (jak on sobie radzil, on może być wzorcem dla nas, wzorcem tego tego co moralne, tamtą rzeczywistość można umieścić w dzisiejszyxch realiach – samotność)Dla Żyda było to nie lada wyzwanie. Ekranizacja ukazuje wartości panujące podczas wojny, a właściwie ich brak. Główny bohater filmu, któremu cudem udaje się uniknąć wywózki na przymusowe roboty staje się samotnym człowiekiem. Musi odnaleźć się w świecie, który go odrzuca. „Pianista” świetnie obrazuje uczucia Władysława, który nie traci nadziei i stara się przetrwać trudny okres. (inspiracją była niekonwencjonalność wqalki o byt, wzorzec wartości).
Wydarzenia historyczne z pewnością były dla Romana Polańskiego inspiracją do stworzenia filmu „Pianista”. Pochodząc z polsko-żydowskiej rodziny przebywał w getcie jako dziecko. Doskonale więc zna tamtejsze realia, zachowania ludzkie, wydarzenia oraz panujące wartości moralne. Można powiedzieć, że jego własne przeżycia były inspiracją do stworzenia filmu, któremu mógł oddać realistyczny klimat.
Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że reżyser filmu odważył się odciąć od stereotypów narodowościowych i pokazać prawdziwe oblicze każdego narodu. Można to zobaczyć w filmie kilkukrotnie. W większości ekranizacji wojennych Żydzi przedstawieni są jako ludzie o dobrym sercu, skrzywdzeni przez los, oddani rodzinie i przyjaciołom. Polański pokazał prawdę o tym, że nie można oceniać narodu i całego społeczeństwa na podstawie ogólnego obrazu. W filmie można zauważyć nie tylko Żydów, którzy stali się ofiarami III Rzeszy, ale również takich, którzy pracowali dla narodu niemieckiego, wysyłając swoich rodaków na śmierć a tym samym chroniąc siebie samych. To samo tyczy się Niemców, głównych agresorów. W „Pianiście” jeden z oficerów niemieckich pomógł głównemu bohaterowi przetrwać pod koniec wojennych zmagań. Jest to dowód na to, że pochodzenie nie decyduje o postawie człowieka i jego zachowaniu. Polacy mimo sytuacji w jakiej się znaleźli również nie mogą pochwalić się nienaganną ogólną opinią jako naród. Wśród Polaków byli też i tacy, którzy dbali wyłącznie o własne dobro i bez wahania donosili na swoich rodaków
Zarówno postać z filmu „Pianista” jak i z filmu „Lista Schindlera” została zainspirowana i oparta na historycznej postaci. Głównym bohaterem „Listy Schindlera” jest Oskar Schindler, niemiecki przemysłowiec, który uratował ponad 1000 Żydów od śmierci w obozach koncentracyjnych. (inspiracja – jego heroizm) Czyn ten z pewnością zapisał się na kartach historii. Postać Oskara jest również potwierdzeniem mojej wcześniejszej wypowiedzi, w której wykazałam, że nie należy oceniać człowieka po jego pochodzeniu. Oskar Schindler był Niemcem, ale jego postawa i zachowanie z pewnością nie zasługują na miano nazisty. Filmy takie jak ten, które pokazują tak wspaniałe czyny są dla przyszłych pokoleń wzorem do naśladowania oraz obrazem i dowodem na to, że ludzie powinni wzajemnie sobie pomagać.
W czasie II Wojny Światowej człowiek obnażał swoje drugie JA.(inspiracja – ludzie lubią tematy TABU, lubią to co złe i niemoralne, ukryte we wnętrzu, fascynuje ich to bo odbiega od codzienności) Bardzo trudno było pozostać przy swoich poglądach, wartościach i zachowaniu. Niewielu zatrzymało choć odrobinę człowieczeństwa. Oczywiście obywatele niemieccy byli w lepszej sytuacji niż naród polski, ale jakiekolwiek postępowanie obywatela niemieckiego, które utrudniało wykonanie planów niemieckich nie było mile widziane. Schindler podjął się więc ryzykownej transakcji, mimo to nie żałował swojej decyzji. Wręcz przeciwnie – opłakiwał tych, których nie zdołał uratować. Żywił ogromną sympatię do ludzi pochodzenia żydowskiego, dobrze wiedział, że los, który ich spotyka jest okrutny i niesprawiedliwy. Oddając wszystkie swoje pieniądze, które zarobił dzięki swojej fabryce wykupił ponad 1000 Żydów ratując ich przed śmiercią w obozie. (ten film to taka w sumie nagroda – uwiecznia czyny, jest pamiątką czegoś dobrego) Mimo iż założył nową fabrykę to nie przynosiła ona wystarczających zysków. Jednak dla Oskara najważniejsze było to, że zdołał uratować wiele istnień ludzkich, a tego nie da przeliczyć się na żadne pieniądze.
W filmie „Lista Schindlera” Ukazana jest rzeczywistość obozowa. Jednak to co zostaje w nim przedstawione nie mieści się w żadnej granicy ludzkiej wyobraźni. Żydzi byli traktowani jak rzeczy, które można przemieszczać z miejsca na miejsce, zniszczyć i wyrzucić na śmieci. A przecież to byli ludzie, którzy mieli swoje plany, rodziny, marzenia. To wszystko zostało im odebrane, a nawet więcej(kartka)(byli poddawani mortuizacji – umartwianiu) Milionom odebrano życie. Niemieccy oficerowie z łatwością wykonywali strzały do bezbronnych ludzi. Uważali, że w ten sposób pokazują swoją siłę i władze. Czy tak można odebrać strzelanie do niewinnych i bezbronnych ludzi ? Z pewnością nie. Takie zachowanie to oznaka słabości i głębokiego zakorzenienia czarnego charakteru człowieka.