Lalibela - skalne kościoły

Magnesem przyciągającym do Etiopii podróżników i turystów (obok Aksum, Tus Yssat - wodospadów Błękitnego Nilu czy plemion Mursi, Doko, Konso i Bako, zamieszkujących południe kraju) jest 11 skalnych kościołów Lalibeli, uważanych za jeden z cudów świata, wpisanych już w 1978 roku na Listę Światowego Dziedzictw Kulturowego i Przyrodniczego UNESCO. Położone są około 3 tys. m.n.p.m. na niedostępnej, górzystej Wyżynie Abisyńskiej i nie mają odpowiednika w żadnym zakątku świata. Do dziś nie wiadomo, jak je wykuto. Powstały w XIII wieku, a wtedy dysponowano tu tylko bardzo prymitywnymi narzędziami. Przyjmuje się, że najpierw zdejmowano warstwę ziemi, która okryła skałę, następnie nadawano skale kształt zewnętrzny, aby na końcu wykuć wnętrze. W całych konstrukcjach nie ma kawałka drewna, a wszystkie kolumny oddzielające nawy, ołtarze, okna, drzwi, ławy czy krzyże wykuto w skalnym, wulkanicznym monolicie.
Twórcą tego najmniej chyba znanego "ósmego cudu świata", był sławny Lilibela, władca państwa amharskiego odciętego od reszty chrześcijańskiego świata przez islam. Według tutejszej tradycji to sam Bóg powierzył mu zadanie stworzenia Nowej Jerozolimy w mieście Roha - ówczesnej stolicy państwa etiopskiego. Sprowadzeni z Jerozolimy i Egiptu kamieniarze wykuli tu w ciągu 25 lat XIII wieku 11 skalnych kościołów. Legenda głosi, że nocą wyczerpanych robotników zastępowało tysiące aniołów wysyłanych przez Boga, które wykonywały dwa razy więcej pracy niż ludzie za dnia. Głównym projektantem był Sidi Meskel przybyły aż z Indii, a przy budowie pracowało około 40 tys. osób. Po śmierci Lalibelę uznano za świętego Kościoła etiopskiego i pochowano w kościele Golgota. Jego grób stał się jednym z najważniejszych celów pielgrzymek w Etiopii.
Skalne kościoły Lalibeli zlokalizowane są w dwóch grupach i jedynie kościół Biete Giorgis (św. Jerzego) jest odosobniony. Labirynt wykuty w skale wulkanicznej tuneli łączy 6 kościołów pierwszej grupy : Biete Medhane Alem, Biete Golgotha, Bieta Mikael, Biete Marjam, Biete Meskel i Biete Danaghel. Około 300 m dalej jest druga grupa 4 skalnych kościołów : Biete Emanuel, Bieta Markarios, Biete Abba Libanos i Biete Gabriel.
O trudzie budowniczych, a raczej kamieniarzy, świadczą rozmiary kościołów, z których największy - Biete Mehdane Alem (kościół Zbawiciela) - ma powierzchnię około 800 m kwadratowych i uważany jest za największy monolityczny kościół na świecie - jego wysokość wynosi 11,5 m, długość 33,7 m, a szerokość 23,7 m. Budowle podtrzymuje 16 kamiennych kolumn wewnętrznych i drugie tyle na zewnątrz. Wewnętrzny wystrój kościołów jest dziś skromny i surowy. Zgodnie z tradycja etiopskiego Kościoła ortodoksyjnego przed głównym ołtarzem, ukrytym za grubą kotarą, mogą modlić się jedynie kapłani, a kiedyś także cesarz. Najładniejszym i najbardziej niezwykłym w Lalibeli jest kościół świętego Jerzego, którego Etiopczycy, podobnie jak Anglicy, uczynili swoim patronem. Do wykutego w monolicie skalnym, na planie krzyża równoramiennego i znajdującego się w głębokiej jamie kościoła prowadzi tylko jeden, także wykuty w skale, tunel.
Dzięki skalnym domom bożym odcięci od reszty świata chrześcijańskiego Etiopczycy stworzyli niezwykły symbol swojej wiary.