Zagadnienia z socjologi politechnika śląska

1) Ruchy społeczne ze względu na tożsamość, przeciwników i cel

Każdy ruch społeczny określa się według:
- tożsamości
- podstawowego wroga
- celu
a) Ruch zapatystów meksykańskich
- uciskani, wyzyskiwani Indianie
- rząd meksykański, globalny kapitalizm
- godność, demokracja i ziemia
b) amerykańscy patrioci i NWO
- uważają się za prawdziwych amerykańskich obywateli
- rząd federalny, bo współpracuje z Nowym Porządkiem Światowym (NWO)
- wolność i suwerenność obywateli Ameryki
c) Shoko asahara – sekta niebiańskiej prawdy
- duchowa wspólnota
- zjednoczony rząd światowy, japońska policja
- przetrwanie Apokalipsy
d) Al - Kaida
- my prawdziwi Muzułmanie
- Chrześcijanie i Żydzi, ich globalna władza
- umma (muzułmańska wspólnota) na całym świecie rządzona szariatem (zgodnie
z zasadami Koranu)
e) antyglobaliści
- tożsamość złożona
- globalizacja realizowana przez państwa rozwinięte
- globalna demokracja
f) ruchy ekologiczne
- obrońcy przyrody
- ci, którzy niszczą środowisko
- czystość, docenienie i brak nadmiernego wykorzystywania przyrody. Życie w zgodzie
z naturą

2) Koncepcja Franciszka Bacona
Franciszek Bacon sformułował pojęcie postępu. Według niego celem zdobywania wiedzy są korzyści praktyczne, tzn. tworzenie wynalazków technicznych.
3) Determinizm technologiczny
– twierdzenie, że społeczeństwo rozwija się dzięki wynalazkom technologicznym.
4) Strzemię a feudalizm
Wynalezienie strzemiona spowodowało, że konia zaczęto wykorzystywać nie tylko w celach rolniczych czy hodowlanych. Siodła i strzemiona umożliwiły wykorzystanie go także w walce. Jeździec mógł wtedy wygodnie i stabilnie siedzieć na zwierzęciu. Aby dany władca miał konnicę, musiał każdemu rycerzowi chcącemu dla niego walczyć, dać ziemię i służbę, by mógł swojego konia wyżywić i odpowiednio o niego zadbać. W ten sposób narodziły się arystokracja, szlachta, baronowie, hrabiowie, itd. feudalizm. Stał się on dzieckiem wynalazku – strzemiona.
5) Socjologia jako nauka
Założenia:
- społeczeństwo jest pewną harmonijną całością. Społeczeństwo nie jest zbiorem przypadkowych działań, chaosem ludzkich przypadków. Można je badać metodami empirycznymi – odwołanie do doświadczeń, badań w celu stwierdzenia czegoś, danej tezy.
- przy zbieraniu wiedzy w socjologii metodą zamkową, za ostatnie kryterium prawdziwości uważa się empirycznie potwierdzone fakty społeczne.
Rezultaty badań opisuje się językiem socjologii – grypy społeczne, fakty społeczne – terminy języka socjologii.
Odpowiedzi na pytania dane przez socjologię:
- jak jest naprawdę – chce głębiej badać procesy społeczne; głębsze przyczyny występowania procesów społecznych, głębsze od tego co daje wiedza potoczna i język potoczny.
- jak będzie- w jakim kierunku społeczeństwo będzie się rozwijać; dzięki tej wiedzy będą mogli wpływać na społeczeństwo – w jaki sposób i w jakim kierunku

6) Rodzaje ruchów społecznych
a) ze względu na charakter zmiany społecznej:
- reformatorskie – dążą do zmiany zastałych wartości, np. proaborcyjny
- radykalne – przeciwstawiają się wszelkim zmianom wartości społecznych, np. antyaborcyjny
b) ze względu na stosunek do zmiany społecznej:
- nastawione na innowacje społeczne
- ruchy zachowawcze – dążą do zatrzymania zmian już wprowadzonych
c) ze względu na strategię działania:
- dążą do zmian strukturalnych w społeczeństwie, chcą zmieniać reguły, normy postępowania
- afirmują (podkreślają) pewien rodzaj wartości, ale nie mają ambicji do sięgania po władzę, oddziaływają na sumienie, myśli społeczne, ruch Rodzin Radia Maryja
d) ze względu na stare i nowe reguły społeczne:
- stare: organizują swoich członków wokół pewnej sytuacji ekonomicznej, łączy ich sytuacja ekonomiczna, np. ruch robotników, chłopów, inteligencji
- nowe: nie łączy ich żadna podstawa ekonomiczna, np. antyglobaliści – rolnicy, przemysłowcy, inteligencja, studenci, ekolodzy – ruch sieciowy, nie znają się osobiście

7) Teoria Rousseau
J.J. Rousseau nie zgodził się z ideą postępu. Mówił, że to wielkie kłamstwo. Twierdził, że cywilizacja czyni człowieka nieszczęśliwym, że szkoła powinna zaczynać się od 12 roku życia, gdyż nie jest ona naturą człowieka. Człowiek narodził się wolny, lecz natychmiast zakłuła go w kajdany cywilizacja. Rousseau uważał, że ludzie pierwotni byli naprawdę szczęśliwi „dobry dzikus”, później zaczęła się własność prywatna i układy.

8) Idea postępu
Polega na twierdzeniu, że wraz z upływem czasu następuje postęp we wszystkich dziedzinach życia:
- postęp materialny – żyje się coraz lepiej
- postęp naukowy – wiemy więcej o świecie i o nas samych
- postęp techniczny – nowe wynalazki
- postęp w dziedzinie moralności – ludzie będą lepsi
Ideę postępu skodyfikował i podzielił na 10 epok francuski filozof Condorcet.

9) Zmiana społeczna
Jest to różnica pomiędzy stanem systemu społecznego w jednym momencie czasu a stanem tego samego systemy społecznego w innym momencie czasu.
Zmiana społeczna może nastąpić pod względem :
- składu systemu – np. migracje między państwami; rekrutacja nowych członków do partii politycznej czy ruchu społecznego;
- struktury systemu – np. interakcja (w obrębie systemu tworzą się nowe struktury); zmiana struktury normatywnej (sposobu myślenia) w wyniku nowych idei;
- funkcji – np. rodzina tradycyjna;
- granicy systemu – np. dwie partie łączą się w jedną czy jedna rozpada się na dwie; połączenie dwóch rodzin w wyniku małżeństwa;
- otoczenia systemu – głównie poprzez czynniki zewnętrzne, np. duża powódź odcina powodzian od świata; podbój jednego państwa przez inne.

10) Proces społeczny
Obejmuje wiele następujących po sobie zmian społecznych; ciąg, sekwencja zmian społecznych.
Podział:
- procesy kierunkowe, charakteryzujące się tym, że:
Żadna z faz procesu nie jest identyczna z jakąkolwiek inną fazą procesu; nie ma powtórzeń; nie ma cyklu
Każda faza procesu przybliża stan procesu do pewnego stanu wyróżnionego (preferowanego lub negatywnego- tego, którego nie chcemy)
- procesy cykliczne – stan procesu wraca do stanu początkowego

11) Rozwój społeczny
Zawiera w sobie pojęcie zmiany społecznej i procesu społecznego. Jest ukierunkowany na dany cel.
Wraz z upływem czasu zmienia się poziom pewnej zmiennej, np.
Wzrost liczby ludności – rozwój demograficzny
Wzrost produktu globalnego – rozwój bogactwa
Wzrost przestępstw – rozwój przestępczości
A także kierunkowa sekwencja zmian społecznych jest uruchamiana przez wewnętrzny mechanizm społeczny.
Modelem był model biologiczny – organizm.
Rodzaje rozwojów:
Jednoliniowy – sekwencja zmian biegnie zawsze tym samym torem
Wieloliniowy – sekwencja zmian nie zawsze biegnie tym samym torem, mogą biec równolegle
Skokowy – kumulacja zmian cząstkowych, elementarnych, następnie przesilenie systemu i na końcu zmiana struktury

12) Postęp społeczny
Zawiera w sobie pojęcie zmiany społecznej, procesu społecznego i rozwoju społecznego.
Jest nie tylko ukierunkowany na dany cel, ale dodatkowo ten cel jest pozytywny. Zbliża się do jakiegoś upragnionego stanu społecznego.

13) Idea postępu społecznego
(Ksenofanes (grecki filozof, V w.p.n.e) – jako pierwszy twierdził, że świat się zmienia ku lepszemu
Lukrecjusz – stworzył pojęcie postępu)
Św. Augustyn – autor koncepcji państwa bożego – wszystko jest już zaplanowane, spisane i tylko wybrana część ludzi, dzięki łasce Boga zmierza ku Niemu, natomiast reszta w kierunku ludzi – szatana. Wizja ta była wizją fatalistyczną.
W XIX wieku (czas industrializmu) każdy członek społeczeństwa miał poczucie, że jego dzieci będą żyły w lepszym świecie. Trwało to do początku XX wieku. Nastąpiło wtedy wiele zmian, które pozbawiły poczucia bezpieczeństwa ówczesnego człowieka. Do tych zmian należą:
Zwiększył się okres życia
Skrócił się czas transportu
Nastąpił wzrost wydajności pracy
Upowszechnienie edukacji i kultury
Pomnożenie opcji konsumpcyjnych
Ekspansja systemu demokratycznego
Krach ekonomiczny
Faszyzm
Humanistyczna idea socjalizmu  komunizm  totalitaryzm
Nacjonalizm i szowinizm
Fundamentalizm i terroryzm
Epidemia chorób: HIV, AIDS, itd.
Bomba atomowa
Realna alternatywa globalnego zniszczenia świata
Technika i przemysł  zmiany klimatyczne
Idea postępu zaczyna być ideą permanentnego kryzysu, ideą pesymizmu – przekonania, że świat zmierza w kierunku zagłady.
14) Cechy idei postępu:
- procesowość – idea jest procesem
- kierunkowość – proces zmierza w określonym kierunku
- optymizm
Wizje postępu:
- wizja sakralna – sprawcą historii jest Bóg
- wizja mechanistyczna – społeczeństwa mają zapisaną w sobie zasadę rozwoju społecznego
- wizja humanistyczna – twórcą historii jest człowiek

15) Aktywistyczna idea postępu społecznego
Warto ją zaakceptować. Jej założenia:
Ludzie należący do społeczeństwa musza być jednostkami twórczymi, dążącymi do samorozwoju, edukującymi się, aktywnymi. Społeczeństwo będzie wtedy zdolne do samo przekształcania się.
Muszą istnieć struktury społeczne, które pomogą społeczeństwu zmieniać się:
- pluralistyczne – wiele różnych struktur
- heterogeniczne – różnorodne
- otwarte – członkowie społeczeństwa mają do nich dostęp
- elastyczne
- tolerancyjne wobec różnorodności i oryginalności
Społeczeństwo aktywne czerpie swoją siłę z tradycji
Oczekiwana wizja przyszłości  my tworzymy przyszłość