Męczeństwo narodu jako temat przewodni III części „Dziadów”

„Męczeństwo narodu” to główny motyw występujący w utworze. Adam Mickiewicz, który nie brał udziału w powstaniu miał inne spojrzenie na te wydarzenia i skierował myśl polaków na zjawisko szersze niż samo powstanie. Starał się odpowiedzieć na pytanie „Dlaczego naród musi cierpieć?” i jaka jest tego przyczyna. "Dziady cz. III" jest odpowiedzią. Utwór ten jest integralną częścią męczeństwa świadczy o tym dedykacja skierowana do przyjaciół autora.Dedykacja : Janowi Sobolewskiemu, Feliksowi Kółakowskiemu, Cyprianowi Daszkiewiczowi. Byli oni skazani na ciężkie roboty w głąb Rosji. Słowa dedykacji są kierowane do wszystkich męczenników narodu tych, którzy byli, są i będą.
„Przedmowa Poety” potwierdza sposób myślenia, który jest zawarty w dedykacji. Występują nawiązania do „Ewangelii św. Mateusza” fragmentu o królu Herodzie, który dowiedziawszy się o narodzinach Mesjasza rozkazuję wymordować wszystkich chłopców do 2 roku życia aby nikt nie odebrał mu władzy. Jest to odzwierciedlenie sytuacji Polski. Jest to sytuacja polityczna sięgająca od I rozbioru Polski, aż do 1838 roku. Ukazuję władzę cara Aleksandra I i senatora Nowosilcowa. Senator prześladował polska młodzież, która uczestniczyła w związkach zajmujących się szerzeniem polskości. Nowosilcow uważał, że organizację funkcjonujące na Litwie szerzyły bunt w Królestwie. Więził uczestników tych związków i skazywał ich bez prawa obrony. Młodzież, która była po wyrokach nie miała prawa do nauki. Wielu młodych ludzi skazano na ciężkie roboty. Wygnaniec, o którym mowa to sam Mickiewicz. Na podstawie dedykacji i wstępu jesteśmy wstanie zauważyć wyraźny obraz męczeństwa. Prolog posiada motto składające się z 3 wersów „Ewangelii św. Mateusza” jest to potwierdzenie motywu męczeństwa. Postawa opisana we wstępie jest chrześcijańska.