Asertywność

1) Pojęcie asertywności
Asertywność – Zachowanie asertywne to umiejętność, dzięki której ludzie otwarcie wyrażają swoje myśli, preferencje, uczucia, przekonania, poglądy, wartości, bez odczuwania wewnętrznego dyskomfortu i nie lekceważąc rozmówców. W sytuacjach konfliktowych, umiejętności asertywne pozwalają osiągnąć kompromis, bez poświęcania własnej godności i rezygnacji z uznanych wartości. Ludzie asertywni potrafią powiedzieć „nie”, bez wyrzutów sumienia, złości czy lęku. .

Być asertywnym – znaczy domagać się swoich lub czyichś praw lub występować w ich obronie, nie ograniczając przy tym praw kogoś innego.
Teoria asertywności oparta jest na przekonaniu, że każda osoba posiada pewne podstawowe prawa. Przypomnijmy, zatem pięć, bardzo przydatnych w codziennej praktyce specjalisty ds. public relations, praw Herberta Fensterheima:
1. Masz prawo do robienia tego, co chcesz — dopóki twoja działalność nie rani kogoś innego.
2. Masz prawo do zachowania swojej godności poprzez asertywne zachowanie — nawet jeśli rani to kogoś innego — dopóki twoje intencje nie są agresywne, lecz asertywne.
3. Masz prawo do przedstawiania innym swoich próśb — dopóki uznajesz, że druga osoba ma prawo odmówić.
4. Istnieją takie sytuacje między ludźmi, w których prawa nie są oczywiste. Zawsze jednak masz prawo do przedyskutowania i wyjaśnienia problemu z drugą osobą.
5. Masz prawo z korzystania ze swoich praw. Jeśli z nich nie korzystasz, to godzisz się na odebranie ich sobie.


Asertywność wykazuje 3 właściwości:
- Dobrze pojęty własny interes – oznacza to, że potrafisz ocenić, co jest warte twojego czasu i uwagi.
- Uczciwe postępowanie - mówisz to, co myślisz w taki sposób, by nikogo nie urazić.
- Poszanowanie praw – uznanie swojego prawa do wyrażenia opinii, uwagi czy obawy , tak by nie naruszyć przy tym praw innych ludzi.



2) Asertywność a inne typy zachowań


Zachowanie Dąży do celu poprzez... Przyczyny zachowania Skutki
Asertywne Bezpośrednie porozumiewanie się, wyrażenie własnych myśli, lapidarne mówienie, nie naruszanie praw i godności osoby, z którą rozmawiamy Szacunek dla samego siebie i innych, kontrola własnego postępowania, wiara w siebie i innych, uczciwość. Sprzeczne odczucia otoczenia – szacunek ze strony jednych i brak sympatii ze strony drugich (tych, którzy oczekiwaliby od nas zachowania biernego).
Agresywne Strach, groźby, wrogość, traktowanie innych jak przeciwników, łamanie praw innych osób, osiągnięcie celu za wszelką ceną, nie bacząc na konsekwencje. Podenerwowanie, zestresowanie, brak wiary w siebie, chęć zwrócenia na siebie uwagi, złość Konflikty z otoczeniem, łamanie praw innych, strach lub lekceważenie ze strony otoczenie, zmniejszanie szans na osiągnięcie danego celu.
Manipulacja Oddziaływanie na psychikę innych, wzbudzanie poczucie winy np. „Powiedziałeś mi, że wyjedziemy o 11:30” zamiast „Chciałbym wyjść o 11:30, tak jak się umówiliśmy. Czy damy radę?” Poczucie wyższości, świadomość przewagi nad innymi, brak szacunku dla innych Brak sympatii ze strony otoczenia, konieczność podejmowania decyzji za innych, często niewłaściwa ocena rzeczywistej sytuacji. Druga osoba czuje się poirytowana, wykorzystana, wydrwiona.
Napastliwe Wszelkie możliwe środki, niedojrzałe zachowanie, obejmuje agresywność, zrzędzenie, manipulacje, granie na uczuciu niepokoju, poczuciu winy i wstydu, sprawianie groźnego wrażenia. Rozwścieczenie, zepchniecie do defensywy Złamanie praw drugiej osoby, często nie osiągniecie zamierzonego celu. Druga osoba będzie się czulą poniżona i znieważona.
Bierne (uległe) Płyniecie z prądem, unikanie robienia szumu, podporządkowywanie się innym, organicznie własnych praw na rzecz praw innych Brak wiary w siebie, ucieczka od podejmowania decyzji, obawa przed reakcją innych Niedowartościowanie, brak wiary w siebie, poczucie krzywdy, stresy. Druga osoba będzie czuła się panem i władcą .
Bierno-agresywne „pokazanie ci”, wbijanie noża w plecy, rozsiewanie plotek lub milczenie, gdy należy coś powiedzieć. Cel to zadanie bólu lub cierpienia psychicznego. Szykanowanie i krzywdzenie ze strony innych i potem chęć odegrania się i zemsty. Druga osoba może początkowo czuć się zdezorientowana a potem zła.

3) Jak być asertywnym wśród najbliższych?
- Mów najbliższym coś miłego
- Pytaj bliskich jak minął dzień
- Mów patrząc prosto w oczy
- Używaj uprzejmych słów i komplementów
- Chwal najbliższych
- Przed rozmową opanuj wszystkie negatywne uczucia

Rozpoczynaj zdania od takich wyrażeń:
„Cieszyłbym się, gdyby...”
„Wolałbym, żeby...”
„Podoba mi się, że ty...”
„Czy mógłbyś, proszę...”
„Potrzebowałbym twojej pomocy przy...”
„Mam nadzieję, że będziesz chciał...”

Używaj słów zdradzających uczucia częściej niż wyrażających rozumienie:
„Wydaje mi się, że moglibyśmy...” Zamiast „Myślę, że moglibyśmy...”

Proś, a nie wydawaj rozkazów:
„Czy mogłabyś...”
Proszę cię, żebyś...”
„Muszę cię o coś poprosić...”

Jeśli nie masz racji przyznaj to, stwarzasz przez to atmosferę, która pozwala ci na zachowanie wiarygodności i to w miły sposób. Otwarcie uznając własną omylność, sprawiasz wrażenie osoby bardziej zrównoważonej, rozsądnej i rzeczowej.

4) ASERTYWNOŚĆ FIZYCZNA
Asertywność fizyczna – to umiejętność przekazywania swym wyglądem zewnętrznym i zachowaniem, że potrafisz walczyć w obronie swoich praw i że to ty kontrolujesz sytuację.

Jak się zachowywać asertywnie fizycznie?
- chodź równym i pewnym krokiem
- nieznacznie machaj ramionami podczas chodzenia
- chodź z podniesioną głową
- rejestruj wszystko lub prawie wszystko, co się wokół ciebie dzieje
- krótko, ale uważnie przyglądaj się mijanym osobom
- sprawiaj wrażenie czujnego
- gdy rozmawiasz z drugą osobą patrz jej prosto w oczy
- mów z przekonaniem
- dobrze się ubieraj
- uśmiechaj się
- bądź uprzejmy
- mów w równym tempie
- mocno ściskaj dłoń, gdy kogoś witasz lub żegnasz

5) ASERTYWNE ZACHOWANIA

A) ODMAWIANIE - „nie” i podanie przyczyn odmowy
B) Prośba – „ja” +..........
C) Przyjęcie krytyki – można się zgodzić lub nie „Wiem, ja też tak myślę”, „Zgadzam się z tą opinią” nie zgodzić: „Mam na ten temat inne zdanie”, „Nie zgadzam się z Tobą”
D) Przyjęcie pochwały – Dziękuję, wiem, że to moja zasługa”, „Miło mi to słyszeć” nieprzyjęcie pochwały: „Nie zgadzam się z Twoją opinią” „Jestem innego zdania”