Geografia - Azja

AZJA
Powierzchnia : 44 400 000 km2
Kontrasty i rekordy :
- najwyższy szczyt (Mount Everest) i najniższa depresja (Morze Martwe – ok. 400 m. p. p. m.)
- najwyżej położona wyżyna – Tybet
- najwyższa średnia wysokość nad poziomem morza, równa 987 m. n. p. m.
- najchłodniejsze tereny na Ziemi
- największa wieloletnia amplituda – 104C (od -71C do 33C)
- region o najwyższych opadach na świecie
- dużo pustyń – lata praktycznie bez opadów
- najgłębsze jezioro świata – Bajkał – 1642 m głębokości
- największe jezioro świata – Morze Kaspijskie – 370 tys. km2
- najbardziej słone jezioro świata – Morze Martwe – średnio 280‰
¼ powierzchni Azji stanowią obszary bezodpływowe. Liczne są też tereny pustynne, np. pustynie Gobi, Thar, Kyzył-Kum, Kra-Kum, Takla-Makan, pustynie Półwyspu Arabskiego itp., a także tereny ubogie w wodę i – co za tym idzie – roślinność.
Dysproporcje/kontrasty społeczno-gospodarcze:
- najludniejsze kraje świata – np. Chiny, Indie
- mało zaludnione kraje – np. Malediwy
- kontrasty w gęstości zaludnienia – Mongolia (2os./km2) i Singapur (6003os./km2)
- kraj o największej powierzchni – Rosja (12,6 mln km2) i najmniejszej - Malediwy (0,3 tys. km2)
- kraje o ujemnym przyroście naturalnym – Rosja
- kraje z eksplozją demograficzną, np. Arabia Saudyjska

CHINY
Sąsiedzi Chin:
Korea Północna
Mongolia
Kirgistan
Tadżykistan
Afganistan
Pakistan
Indie
Nepal
Birma
Laos
Bhutan
Wietnam
Kazachstan
Powierzchnia : 9 597 960 km2 (z Tajwanem – 9 634 057 km2)
Gęstość zaludnienia : 140os/ km2 (ludność Chin rozmieszczona jest jednak nierównomiernie
Dlaczego Nizina Chińska jest najbardziej zaludniona (400/1500os/ km2) :
- korzystny klimat
- urodzajne gleby powstałe na lessach
- nizinny teren
- dostatek wilgoci (rzeki, wystarczające opady, bliskość mórz)
- duży odsetek (60%) gruntów rolnych
Co wpływa na małe zaludnienie zachodniej części kraju :
- duża wysokość bezwzględna (w tym najwyższa wyżyna świata , wysokie pasma górskie, np. Himalaje, Kunlun)
- klimat o cechach kontynentalnych (niesprzyjający człowiekowi)
- znaczne wysokości względne
- pustynie
Co jeszcze wpływa na rozmieszczenie ludności :
- przemysł, głównie wydobywczy, maszynowy, tekstylny i elektroniczny
- migracja do miast w poszukiwaniu lepszych warunków do życia
- decyzje władz np. o ustanowieniu specjalnych stref ekonomicznych, aktywizacja wybranych terenów, np. Czungking
Największy zespół miejski świata to chińska prowincja Chongqking, które powstało w wyniku odłączenia od prowincji Syczuan. Jest to obszar administracyjny zajmujący około 1/3 terytorium Polski, mający status miasta wydzielonego. Cała jednostka terytorialna liczy około 32 miliony mieszkańców.
W miastach mieszka około 58% Chińczyków. By uniknąć nadmiernego przyrostu naturalnego, władze prowadzą tzw., politykę jednego dziecka ( inaczej zwaną polityką planowania rodziny). Władze Chińskiej Republiki Ludowej wywierają nacisk na mieszkańców, by posiadali jedno dziecko, co wiąże się z przyznaniem wielu udogodnień (np. szybszy przydział mieszkania, podwyżki w pracy, przydzielanie wyższych stanowisk itp.). Natomiast rodziny wielodzietne (od dwóch w górę) mają
wiele trudności, np. utrata pracy czy premii. Istnieje jednak kilka wyjątków od tej zasady. Cudzoziemców oraz osób, które długo przebywały za granicą nie obowiązują te przepisy. Ponadto, jeżeli na wsi pierwsze dziecko jest dziewczynką, można starać się o zezwolenie na drugie dziecko. Tegu rodzaju polityka prowadzi do masowych aborcji, porzucania dzieci (głównie dziewczynek) i zabijania noworodków. Polityka ta jest przyczyną znacznej nadwyżki mężczyzn nad kobietami oraz niewielkiego przyrostu naturalnego.
Program polityki jednego dziecka :
- zakaz zawierania małżeństw – przez kobiety do 25. roku życia, a mężczyzn – 27
- zakaz posiadania więcej niż jednego dziecka
- zachęty ekonomiczne dla rodzin z jednym dzieckiem
- kary dla rodzin wielodzietnych
Tabela porównawcza
Składniki środowiska
Chiny Wschodnie
Chiny Zachodnie
Wysokości bezwzględne
Przewaga nizin – do 300 m. n. p. m, wyżyny oraz góry – do 3000 m. n. p. m
Przewaga nizin i wyżyn – Himalaje i Wyżyna Tybetańska
Rzeźba terenu
Równiny powstałe z nanosów rzecznych
Wysokogórska rzeźba terenu Himalajów i innych łańcuchów górskich, kotliny
Typ klimatu
Monsunowy : zwrotnikowy, podzwrotnikowy, umiarkowany
Kontynentalny suchy, kontynentalny chłodny, klimat górski
Temperatura powietrza
Na południu średnia w styczniu powyżej 20C
Wyżyna Tybetu – średnia w styczniu od -10C do -20C
Opady
Nizina Chińska – powyżej 1000 mm rocznie
Wyżyna Tybetu – do 100 mm rocznie
Wody powierzchniowe
Gęsta sieć rzeczna, rzeki bardzo długie i zasobne w wodę
Bardzo mało rzek, w północnej części regionu wyłącznie rzeki okresowe i epizodyczne
Roślinność
Lasy liściaste : monsunowe, podzwrotnikowe, strefy umiarkowanej oraz iglaste, stepy
Stepy, pustynie i półpustynie
Gleby
Żyzne gleby
Mało żyzne gleby
Surowce mineralne
Dużo różnorodnych surowców mineralnych
Mało eksploatowanych złóż surowców

JAPONIA
Gospodarka Japonii należy do najnowocześniejszych w świecie. Przyczyny tego faktu można znaleźć w czynnikach społeczno-kulturowych i tradycyjnych wartościach ważnych dla Japończyków. Dzieje się tak pomimo niekorzystnych cech środowiska takich jak :
- położenie na granicach płyt litosfery
- górzysta i wyżynna rzeźba terenu
- zagrożenia tajfunami
- położenie na 4 tys. wysp
- niewielkie zasoby bogactw mineralnych
Największe wyspy Japonii:
- Kiusiu
- Sikoku
- Honsiu
- Hokkaido
Cechy Japończyków :
- solidność
- obowiązkowość
- zdyscyplinowanie
- dobra organizacja pracy
- pracowitość
- pomysłowość
Technologie, które dziś są używane w Japonii pozwalają w znacznym stopniu pozwalają ograniczyć skutki niszczących kataklizmów, takich jak : trzęsienia ziemi, fale tsunami czy wybuchające wulkany.
Znaczne inwestycje w rozwój edukacji i badania naukowe skutkują wykształceniem wysoko kwalifikowanej kadry. Japońskie technologie produkcji w wielu przemysłach (np. w przemyśle samochodowym, precyzyjnym, elektronicznym i stoczniowym) należą do najnowocześniejszych na świecie.
Góry i wyżyny stanowią około 85% powierzchni Japonii, co w znacznym stopniu utrudnia rozwój rolnictwa. Mimo to, rolnictwo w Japonii jest bardzo wysoko wydajne (na 1,8 ha przypada 1 ciągnik; dla porównania – Polska -10,4 ha na 1 ciągnik i Rosja – 149 ha na jeden ciągnik).
Duża rozciągłość południkowa skutkuje położeniem w zasięgu trzech stref klimatycznych : umiarkowanej, podzwrotnikowej i zwrotnikowej, w obszarze cyrkulacji monsunowej.
Zmiana kierunku monsunu (głównie jesienią) powoduje powstawanie tajfunów.
Tajfun – nazwa lokalna cyklonów tropikalnych, stosowana w Azji południowo-wschodniej do określania wiatrów o sile huraganu
Najbardziej znane marki japońskie :
- Toyota
- Honda
- Suzuki
- Mazda
- Subaru
- Nissan
- Kawasaki
- Yamaha
- Sony
- Nikon
-Toshiba
- Canon
- Casio
Japonia znajduje się na w strefie subdukcji na styku dwóch dużych płyt litosfery : pacyficznej i eurazjatyckiej.

INDIE
Są drugim krajem co do ilości ludności na świecie(1 166 mln). Przyrost naturalny wynosi 16-17‰. Powierzchnia Indii zajmuje około 3 287 590 km2. Gęstość zaludnienia wynosi 355os/ km2, jednak ludność jest rozmieszczona bardzo nierównomiernie. Najwięcej osób zasiedla Nizinę Gangesu i wybrzeża kraju. Większość ludności mieszka na wsi. Wskaźnik urbanizacji wynosi 27‰. Językiem urzędowym jest hindi, a pomocniczo – angielski. Ponadto w określonych stanach ok. 20 języków pełni rolę języków pomocniczych. Jedynie 40% obywateli Indii posługuje się językiem hindi.
83% społeczeństwa Indii wyznaje hinduizm. Religia ta wpływa w znaczący sposób na życie społeczne i gospodarkę kraju. Jej przejawami są :
- istnienie systemu kastowego; najniższa warstwa to pariasi, a najniższa – bramini
- kult tzw. „świętych krów”
- święte miasto Waranasi nad rzeką Ganges, w której kąpią się pobożni Hindusi
Indie są krajem olbrzymich różnic w wielu obszarach życia społecznego i gospodarczego :
- prawie 40% ludności to analfabeci
- istnieją olbrzymie dysproporcje w dochodach ludności
- w miastach obok luksusowych centrów i przedmieść usytuowane są dzielnice nędzy (tzw. slumsy)
- nowoczesny rozwój i wzrost PKB dotyczy głównie lepiej wykształconej, bogatszej i mniej licznej części społeczeństwa
- obok nowoczesnych, wysokodochodowych gospodarstw istnieją prymitywne, nadal wykorzystujące bydło jako siłę pociągową
Zielona rewolucja – miała na celu wprowadzenie min. wielu odmian ryżu i pszenicy, które były bardziej odporne na choroby i przynosiły większe plony.
Indie składają się z trzech krain geograficznych :
- Wyżyna Dekan
- Nizina Gangesu
- Himalaje i Karakorum
Etapy rozwoju gospodarczego Indii :
I 1947 – 1957 – rozwój rolnictwa
II 1956 – 1966 – rozwój przemysłu
III 1966 – 1990 – walka z ubóstwem i niedożywieniem – zielona rewolucja
IV po 1990 – otwarcie gospodarki na świat

ŚWIAT ISLAMU
Kraje, w których dominującą religią jest islam :
- Turcja
- Iran
- Liban
- Syria
- Damaszek
- Katar
- Kuwejt
- Omar
- Zjednoczone Emiraty Arabskie
- Afganistan
- Bahrajn
- Izrael
- Cypr
- Jemen
- Jordania
Filary islamu :
- obowiązek modlitwy (5x dziennie)
- post – ramadan (30 dni)
- obowiązek jałmużny (2,5% rocznych dochodów)
- pielgrzymka do Mekki (przynajmniej raz w życiu)
- wyznanie wiary (Allah jest bogiem, a Mahomet jego prorokiem)
W tych krajach znajduje się :
- 65% światowych złóż ropy naftowej
- 45% światowych złóż gazu ziemnego
Rocznie spada tam od 50 do 250 mm opadów rocznie.

W krajach islamskich wodę gromadzi się poprzez :
- gromadzenie wody opadowej w podziemnych zbiornikach
- z zasobów wód podziemnych
- odsalanie wody morskiej
- ponowne oczyszczanie wody już użytej
Sposoby sztucznego nawadniania:
- nawadnianie kropelkowe – woda jest dostarczana bezpośrednio do roślin
- budowa systemów irygacyjnych