Broń biologiczna

Bron biologiczna jest nazywana inaczej bronia ``B``.
Nalezy do broni masowego razenia, w której ladunkiem bojowym sa mikroorganizmy chorobotwórcze np. wirusy, bakterie, riketsje, grzybki, liofilizat, zawiesina oraz jady. Jej uzycie zostalo zakazane protokolem genewskim z 1925 roku. Ponad dziesiec panstw posiada tego rodzaju bron. Uzywaja organizmy zywe lub uzyskuja z nich materialy zakazne w celu spowodowania smierci u ludzi, zwierzat, roslin i wody poprzez wykorzystanie chorobotwórczych drobnoustrojów oraz toksyn wytwarzanych przez bakterie. Do szczególnie niebezpiecznych chorób zakaznych wywolanych srodkami biologicznymi zalicza sie miedzy innymi: cholere, dur brzuszny i plamisty, kleszczowe zapalenie opon mózgowych, czerwonke bakteryjna, ospe. Grype, zólta febre, dzume, waglik, chorobe papuzia. Moga byc one rozprzestrzenianie poprzez wiatr, samolot lub wstale ,,obloki bakteryjne``. Zarazki moga byc zaszczepiane owadom lub gryzoniom i poprzez nie przenoszone na zywnosc, wode i ludzi. Zakazenie ludzi i zwierzat nastepuj równiez w wyniku wdychania zakazonego powietrza
I picia wody, ukaszen, przedostania sie do organizmów bakterii przez sluzówke, rany i inne uszkodzenia skóry. W pierwszym okresie dzialania zakazania biologicznego powstaly najczesciej pojedyncze oderwane od siebie ogniska zakazenie, laczace siew miare rozwoju choroby w lancuchach epidemicznych i epizootenicznych . oznakami uzywania broni biologicznej sa ,, gluche`` wybuchy bomb, obecnosc w miejscach wybuchu kropel cieczy i duzych odlamku oraz pojawienia sie wiekszej liczby gryzoni, insektów, kleszczy lub organizmów wczesniej niespotykanych nas danym terenie.
Czynnikami utrudniajacymi szybka lokalizacje rejonów zakazen sa: utajniony okres rozwoju chorób zakaznych ; przemieszczanie sie ludzi na duze odleglosci jeszcze przed ujawnieniem sie zakazenia; wtórne; trudnosci w ujawnieniu niektórych nosicieli choroby zakaznej.
Przed zakazeniem chronia tylko indywidualne i zbiorowe srodki ochrony przed skazeniami, w celu ochrony ludzi przed zakazeniami przeprowadza sie równiez szczepienia ochronne. Po wyjsciu z terenu ( tylko ze zwolnieniem wladz sanitario- epidemiologicznych. nalezy przeprowadzic zabiegi, dezynfekcje ubioru, obuwia i innych rzeczy. Rany i zadrapania nalezy zabezpieczyc przed drobnoustrojami. Do czasu przeprowadzenia calkowitych zabiegów sanitarnych nie wolno jesc, pic i palic papierosów. Wode mozna pic tylko po trzydziestominutowym gotowaniu. W przypadku zaobserwowaniu zmian chorobowych nalezy natychmiast zwrócic sie do lekarza.
Konwencja z dnia 26 marca 1975 rok zakazuje przeprowadzenia badan produkcji i gromadzenia zapasów broni chemicznej i biologicznej oraz nakazuje jej niszczenia.

Bakterie waglika, spreparowane do celów bojowych, to niepozorny, przypominajacy kakao, brunatny proszek. Jego garsc, odpowiednio rozpylona, moze zabic tysiace ludzi. Amerykanie twierdza, ze Irak posiada setki kilogramów tej straszliwej broni.
Sposród wszystkich broni niekonwencjonalnych bron biologiczna wydaje sie najbardziej przerazajaca. Mozna ja latwo i tanio wyprodukowac. Skutki jej zastosowania moga byc jednak równie straszliwe jak efekty uzycia bomby atomowej. Wykrycie ataku biologicznego jest bardzo trudne, a jego zabójcze dzialanie moze potegowac sie z biegiem czasu. Najbardziej niepokoi jednak mozliwosc wykorzystania tej broni przez terrorystów.
Smiercionosne drobnoustroje mozna dosyc latwo zdobyc. Na ponury zart zakrawa fakt, ze czesc bakterii niezbednych Saddamowi Husajnowi do wyprodukowania broni biologicznej zostala mu dostarczona poczta kurierska przez firme specjalizujaca sie w zaopatrywaniu laboratoriów.
Do namnazania zabójczych bakterii mozna uzyc kadzi fermentacyjnych, które wykorzystuje sie do tak niewinnych celów, jak produkcja leków czy warzenie piwa. Dzieki temu latwo mozna zakamuflowac fabryki wytwarzajace bron biologiczna.

Rozwój mikrobiologii, który nastapil w XIX i XX wieku, stal sie dobrodziejstwem dla ludzkosci, mial jednak tez swa druga, ciemna strone. Latwosc hodowli zabójczych zarazków w laboratorium natchnela niektórych wojskowych mysla o ich zastosowaniu na polu walki. W okresie I wojny swiatowej po bron biologiczna siegneli Niemcy. Oskarza sie ich o wielokrotne rozsiewanie zarazków w celu wywolania epidemii wsród ludnosci cywilnej, koni kawaleryjskich czy bydla domowego.
Kolejna karte tej ponurej historii zapisali Japonczycy. Juz na poczatku lat trzydziestych na terenie okupowanej Mandzurii powolali oni do zycia tzw. oddzial 731, który do konca II wojny swiatowej pracowal nad róznymi rodzajami broni biologicznej. Na jencach wojennych testowano skutki bojowego zastosowania zarazków wywolujacych dzume, cholere czy waglik. W efekcie tych bestialskich eksperymentów zginelo co najmniej 3 tys. osób. W 1940 roku, w chinskim miescie Ningbo, Japonczycy rozrzucili zakazone dzuma pchly, wywolujac epidemie. Z zeznan zaangazowanych w badania nad bronia biologiczna Japonczyków, którzy dostali sie do rosyjskiej niewoli, wynika, ze co najmniej 10 dalszych chinskich miast stalo sie obiektem podobnych ataków.
Prace nad bronia biologiczna prowadzili podczas II wojny swiatowej równiez Niemcy (specjalna grupa Bakteriologischer Krieg). Alianci rozwazali uzycie takiej broni w odwecie za ewentualny niemiecki atak. Wielka Brytania, USA i ZSRR rozwijaly wiec wlasne badania w tym kierunku. Po II wojnie swiatowej byly one kontynuowane, przede wszystkim w USA i ZSRR. Zarówno Rosjanie, jak i Amerykanie starali sie skorzystac z japonskich doswiadczen. Amerykanie oficjalnie przyznaja, ze oferowali amnestie Japonczykom za ujawnienie szczególów ich programu zbrojen biologicznych.
W czasie "zimnej wojny" mnozyly sie posadzenia o uzywanie broni biologicznej. Amerykanów oskarzano m.in. o jej stosowanie podczas wojny koreanskiej oraz przeciwko Kubie. Rosjanie z kolei mieli jej uzyc w Laosie, ówczesnej Kampuczy (obecnie Kambodza) i Afganistanie. Zadnego z tych zarzutów nie udowodniono. Faktem jest, ze w tym okresie prace nad ofensywna bronia biologiczna szly pelna para w obydwu supermocarstwach.

Z ujawnionych dokumentów wynika, ze w Fort Detrick w stanie Maryland Amerykanie prowadzili eksperymenty na ochotnikach, którzy zakazani byli drobnoustrojami wywolujacymi tularemie i tzw. goraczke Q. Tularemia wywolywana przez bakterie Francisella tularensis jest choroba w naturze roznoszona przez szczury, goraczka Q natomiast to schorzenie nie powodujace zazwyczaj zagrozenia dla zycia i wywolywane przez bakterie Coxiella brunetti.
Wielkie amerykanskie miasta staly sie poligonami do badania skutków dzialania broni biologicznej. Ich mieszkancy byli zupelnie nieswiadomi tego faktu. Nieszkodliwe bakterie, takie jak Bacillus subtilis czy Serratia marcescens, rozpylano nad metropoliami i obserwowano ich rozprzestrzenianie, co pozwalalo przewidywac skutki prawdziwych ataków.
Malo wiadomo o eksperymentach prowadzonych w ZSRR, gdyz dokumenty na ten temat sa nadal tajne.
Z biegiem czasu narastal sprzeciw spolecznosci miedzynarodowej wobec broni biologicznej. Doprowadzilo to do uchwalenia konwencji o zakazie jej rozwoju, produkcji i magazynowania oraz obowiazku zniszczenia zapasów. Konwencja zostala przyjeta w 1972 roku.
Badania nad bronia biologiczna i jej produkcja trwaly jednak nadal w wielu panstwach. Na przyklad Zwiazek Radziecki, który ratyfikowal konwencje juz w 1975 roku, w dalszym ciagu prowadzil tajne prace nad bronia biologiczna. Przez wiele lat wladze ZSRR temu zaprzeczaly.
W 1979 roku w okolicach Swierdlowska w fabryce broni biologiczej nastapila awaria. W jej wyniku uwolnione zostaly do srodowiska bakterie waglika. Dane z róznych zródel wskazuja, ze zginelo wtedy od 70 do ponad 200 osób. Dlugo wladze radzieckie utrzymywaly, ze ludzie ci byli ofiarami epidemii, która wybuchla wskutek jedzenia miesa zakazonych zwierzat. Dopiero w 1992 roku prezydent Jelcyn przyznal, ze prawdziwa przyczyna tajemniczej serii zachorowan byl wypadek podczas produkcji broni biologicznej. Niektóre prace naukowe, publikowane przez rosyjskich naukowców w prasie specjalistycznej, swiadcza o tym, ze Rosja do dzis nie zarzucila badan nad tego typu bronia.
Poza Rosja jeszcze kilkanascie innych panstw podejrzewa sie o posiadanie broni biologicznej lub dazenie do jej wytworzenia. Sa wsród nich m.in. Irak, Iran, Izrael, Korea Pólnocna i Poludniowa, Kuba i Chiny.

Jedna z najskuteczniejszych metod ataku biologicznego jest rozpylanie smiercionosnych bakterii przy uzyciu specjalnie przystosowanych do tego celu samolotów
W zaleznosci od zastosowanego drobnoustroju lub toksyny bron biologiczna obezwladnia lub usmierca nie tylko ludzi, ale takze zwierzeta, moze równiez powodowac zniszczenie upraw roslin jadalnych i przemyslowych. Tylko te mikroorganizmy i trucizny które mozna masowo produkowac, sa trwale, nawet w niesprzyjajacych warunkach latwo je rozsiac i wywoluja trudne do leczenia smiertelne choroby moga sluzyc do prowadzenia wojny.
Wyjatkowo atrakcyjne z punktu widzenia wojskowych okazaly sie tzw. choroby odzwierzece, normalnie wystepujace u zwierzat, ale w pewnych warunkach atakujace takze ludzi. Sa to np. bruceloza, a takze wspomniane juz tularemia, goraczka Q czy waglik. Ta ostatnia choroba zrobila szczególna kariere. Bakteria Clostridium anthracis, która ja wywoluje, jest bowiem niezwykle trwala.
Obiecujace wyniki przyniosly takze badania nad wysoce zakaznymi drobnoustrojami wywolujacymi znane od wieków plagi, takie jak czarna ospa wywolywana przez wirusy ospy czy choroby bakteryjne, jak np. dzuma, za która odpowiedzialna jest bakteria Yersinia pestis.
Agresor moze zwiekszyc smiercionosny efekt ataku, stosujac egzotyczny mikroorganizm, na który miejscowa ludnosc nie jest uodporniona. Sluzby medyczne nie przygotowane na wystapienie takiej choroby beda rozpoznawaly ja z duzym opóznieniem, co moze dodatkowo zwiekszyc liczbe ofiar ataku.
Zastosowanie inzynierii genetycznej do konstruowania nie istniejacych dotad w przyrodzie wariantów drobnoustrojów pozwala otrzymac mikroby o wiele bardziej smiercionosne od swych naturalnych pierwowzorów. Zbiegli na Zachód rosyjscy specjalisci w dziedzinie broni biologicznej twierdza, ze w ZSRR udalo sie wyprodukowac np. wersje bakterii wywolujacej dzume, której nie da sie leczyc znanymi obecnie antybiotykami. Rosyjscy uciekinierzy utrzymywali, ze w tym kraju prowadzi sie takze badania nad nowymi odmianami wirusa ospy i wirusa Marburg bedacego krewniakiem slynnej Eboli. Kilka miesiecy temu w pismie naukowym "Vaccine" rosyjscy mikrobiolodzy doniesli o uzyskaniu nowego, odpornego na stosowane obecnie szczepionki, wariantu laseczki waglika przy uzyciu metod inzynierii genetycznej.

W przypadku broni chemicznej czy jadrowej, których charakterystyki sa scisle okreslone, zazwyczaj nie ma problemów w przewidywaniu skutków ich zastosowania. W odróznieniu od nich bron biologiczna jest zdecydowanie mniej przewidywalna. Wynika to z samej natury czynnika razacego, którym sa mikroskopijne organizmy zywe. Smiercionosne dzialanie tej broni nasila sie wraz z uplywem czasu. Drobnoustroje rozsiane podczas ataku biologicznego namnazaja sie w organizmach swych ofiar i dalej rozprzestrzeniaja sie same. Dlatego tez dla pojedynczego czlowieka zabójcza bywa, praktycznie niewykrywalna, mierzona w pikogramach (bilionowych czesciach grama) dawka bakterii. Uwolnione drobnoustroje moga byc przenoszone przez podróznych, przelotne ptaki lub zwierzeta do miejsc bardzo odleglych od zaatakowanego obszaru. Dlatego moga tez zagrozic temu, kto nimi wojuje.
Bron biologiczna jest tak podstepna, gdyz nie jest latwo wykryc fakt jej uzycia. Okres miedzy infekcja organizmu a pojawieniem sie objawów choroby rzadko bywa krótszy niz jeden, dwa dni, a moze wynosic nawet kilka tygodni lub dluzej. W efekcie, bronia ta mozna zaatakowac w sposób skryty. Co wiecej, trudno jest tez odróznic epidemie naturalna od sztucznie wywolanej. Skutki zastosowania broni biologicznej sa zwykle dlugotrwale. Dzialanie czynników biologicznych moze utrzymywac sie od dni i tygodni w przypadku chorób zwierzat, az po miesiace w przypadku chorób roslin. Niektóre mikroorganizmy sa tak odporne na wplywy srodowiska, ze tereny nimi skazone moga nie nadawac sie do uzytkowania przez dziesiatki lat. Testy prowadzone przez Brytyjczyków pod koniec II wojny swiatowej przy uzyciu laseczek waglika doprowadzily do skazenia terenu lezacej u wybrzeza Szkocji wyspy Gruinard na niemal 50 lat.
Bron biologiczna najprawdopodobniej nie zostala dotad uzyta w zadnym ze wspólczesnych konfliktów zbrojnych. Stad tez informacje na temat sposobów jej stosowania i ewentualnych skutków uzycia musza w duzej mierze opierac sie na wynikach eksperymentów prowadzonych na poligonach i w laboratoriach oraz na badaniach naturalnie wybuchajacych epidemii. Ich wyniki dowiodly, ze chorobotwórcze drobnoustroje najlatwiej przenikaja do organizmów ludzi i zwierzat przez drogi oddechowe, dlatego za najskuteczniejsze uwaza sie aerozole.

"Zatruty" oblok unoszony z wiatrem w postaci olbrzymiej chmury poza zakazaniem ludzi moze skazic ogromne obszary ziemi. Moze on byc uwalniany z samolotów, jak i wytwarzany przez odpowiednio zbudowane glowice pocisków balistycznych. Irak skonstruowal i prawdopodobnie wciaz posiada specjalne zdalnie sterowane samoloty, przystosowane do rozpylania bakterii i toksyn. Zarówno Amerykanie, jak i Rosjanie dysponowali rakietami balistycznymi dalekiego zasiegu z glowicami uzbrojonymi w bron biologiczna. Tego typu glowice wyposazone sa w systemy chlodzace gwarantujace, ze bakterie czy wirusy dotra do celu w stanie aktywnym.

Dramatyczne nastepstwa moze miec atak, którego celem sa zwierzeta i rosliny. Epidemia wywolana wsród inwentarza zywego spowodowalaby koniecznosc przymusowego uboju calych stad dla zapobiezenia rozszerzaniu sie choroby, a w efekcie glód na zaatakowanym obszarze.
Katastrofalne konsekwencje mialoby tez zastosowanie niektórych grzybów w celu niszczenia roslin. Wywoluja one bowiem choroby, które potrafia niemal calkowicie zniszczyc uprawy. W dodatku wytwarzaja niezliczone ilosci zarodników, które sa w stanie dlugo przetrwac w niekorzystnych warunkach.
Czy istnieja sposoby obrony przed atakiem biologicznym? Teoretycznie, wczesniejsze ostrzezenie, sprawnie dzialajace sluzby medyczne oraz wyposazenie ludnosci w maski przeciwgazowe i odziez ochronna oraz odpowiednie przeszkolenie moga w pewnym stopniu ograniczyc skutki uzycia broni biologicznej. W praktyce jednak nie ma mozliwosci skutecznej ochrony wiekszych skupisk ludzkich. Jednym z najpowazniejszych problemów jest brak systemów umozliwiajacych wykrycie samego faktu wystapienia ataku. Ponadto bardzo trudno zidentyfikowac uzyty mikroorganizm. Jesli nie znamy z wyprzedzeniem czynnika zakaznego, a co gorsza nie dysponujemy skutecznym na niego lekiem lub szczepionka, to praktycznie nie mamy sie jak zabezpieczyc.

Jesli znamy czynnik wywolujacy chorobe, to jej skutki w niektórych przypadkach zlagodziloby leczenie srodkami antybakteryjnymi, antywirusowymi czy przeciwgrzybicznymi. Jednak, jak obliczono w USA, atak na jedno duze miasto przy uzyciu bakterii wywolujacych waglik doprowadzilby do zuzycia calych zapasów antybiotyków tego kraju w ciagu dwóch tygodni. Szczepionki jednak tez nie rozwiazuja problemu. Po pierwsze, mozna wyprodukowac mikroby na nie odporne (jak uczynili to Rosjanie w przypadku waglika). Po drugie, w sytuacji zagrozenia trudne byloby zapewnienie odpowiedniej ilosci szczepionek. Gdyby USA zostaly zaatakowane wirusem ospy, bylyby niemal bezbronne. W amerykanskich zapasach pozostaje bowiem 7 mln dawek szczepionki przeciw ospie, natomiast potrzebne byloby ich 30 razy wiecej.
Teoretycznie istnieja takze sposoby zabezpieczania upraw przed atakami biologicznymi. Sluzyc temu moga srodki stosowane zwyczajowo do ochrony roslin w czasie pokoju. Jednak olbrzymie koszty zwiazane z takimi dzialaniami moga poniesc jedynie panstwa wysoko rozwiniete.

Z dotychczasowych doswiadczen wynika, ze jedyna skuteczna forma ochrony przed bronia biologiczna jest zapobieganie jej produkcji i magazynowaniu. Niestety, nie istnieje dotad system umozliwiajacy skuteczne egzekwowanie prawa miedzynarodowego w tym zakresie. Jednym z efektów tego stanu rzeczy jest ciagle posiadanie broni biologicznej przez panstwa, które ratyfikowaly konwencje o zakazie jej skladowania. Latwosc, z jaka mozna wyprodukowac znaczne ilosci drobnoustrojów chorobotwórczych, budzi obawy, ze niebawem bron biologiczna trafi w rece terrorystów. Zdaniem specjalistów, najwieksze zagrozenie istnieje wlasnie z tej strony.