Muzyka na przestrzeni wieków

Muzyka na przestrzeni wieków

Średniowiecze
Kościoły, katedry i klasztory były ośrodkami nauki i sztuki, a zwłaszcza kultury muzycznej. Średniowiecze to okres rozwoju muzyki religijnej. Papież Grzegorz Wielki polecił dokonać wyboru utworów wykonywanych podczas nabożeństw i zebrać je w tzw. Antyfonarz. Muzykę n nim zawartą nazywamy chorałem gregoriańskim. Śpiew w języku łacińskim.

Muzykę średniowieczną cechowało:
-silne powiązanie z religią,
-jednogłosowość (śpiew chóru męskiego na jeden głos)
-surowość i ascetyzm
-śpiew a capella (chór wielogłosowy bez towarzystwa instrumentów)
-ametryczność (brak określonego metrum i taktów)
-melizmatyczność (brak dźwięków na jednej sylabie)

Najważniejsze utwory:
-Bogurodzica,
-Hymn ku czci św. Wojciecha
-Gaude Mater Polonia
-Magnificat
-Hymn ku czci św. Kingi

Średniowieczni kompozytorzy:
-Piotr z Grudziądza
-Leoninus
-Mikołaj z Radomia
-Wincenty z Kielc

Renesans (około 1450-1600)
Kulturę renesansu cechowało odkrycie greckich i rzymskich ideałów. W muzyce dominowała religijna, wokalna muzyka polifonii (równoczesne prowadzenie kilku równorzędnych głosów wokalnych lub instrumentalnych).
W renesansie rozwinęły się:
-motet (gatunek muzyczny, wokalny a capella lub wokalno-instrumentalny)
-msza
-madrygał (świecka pieśń polifoniczna)
Obok form wokalnych zaczęły się pojawiać formy instrumentalne pisane na lutnię i organy. Renesans zmienił harmonię, czyli współbrzmienia dźwięków.

Msza składała się ze stałych i zmiennych części. Podstawę mszy tworzy sześć stałych części:
-Kyrie (Panie, zmiłuj się nad nami)
-Gloria (Chwała Panu na wysokości)
-Credo (Wierzę)
-Sanctus (Święty)
-Benedictus (Błogosławiony)
-Agnus Dei (Baranek Boży)

Kompozytorzy:
-Mikołaj Gomółka
-Wacław z Szamotuł
-Mikołaj Zieleński
-Orlando di Lasso
-Giovanni Pierluigi de Palestrina

Utwory:
-Już się zmierzcha
-Kleszczmy rękoma
-Rex I Hajducki

Barok (około 1600-1750)
Barok charakteryzował się silną emocjonalnością. Wykonywano potężnych rozmiarów dzieła:
-pasje (ich tematem jest męka i śmierć Jezusa Chrystusa)
-oratoria (zbliżona do opery, lecz pozbawione akcji scenicznej)
-kantaty (niesceniczna forma podzielona na głosy z towarzyszeniem instrumentów)
-opera (połączenie dramatu, muzyki, plastyki i baletu)
W muzyce baroku następuje krystalizacja nowego homofonicznego stylu polegającego na wykonywaniu melodii z akompaniamentem.

Powstają kolejne formy muzyczne:
-fuga
-wariacje
-rondo-suita
-koncert barokowy

Kompozytorzy:
-Bartłomiej Pękiel
-Stanisław Starzyński
-Grzegorz Gerwazy Gorczycki
-Jan Sebastian Bach
-Adam Jarzębski
-Antonio Vivaldi

Klasycyzm (około 1750-1800)
Był okresem, w którym wykształciła się nowa forma muzyczna. Stała się ona wzorcem budowy utworów muzycznych. Jest to cykl sonatowy z formą allegra sonatowego. Według tego cyklu budowane są:
-sonata
-uwertura
-symfonia
-kwartet smyczkowy
-koncert instrumentalny
Cykl sonatowy ustalili i rozwinęli trzej wielcy kompozytorzy: Józef Haydn, Wolfgang Amadeusz Mozart, Ludwig van Beethoven.

Cykl sonatowy składa się z trzech lub czterech części:
I- Szybko (allegro)
II- Wolna (adagio, largo)
III- Szybko (allegro, presto, vivo)

Kompozytorzy:
-W. Dankowski (muzyka symfoniczna)
-M. Kamieński (opera)
-Maria Szymanowska (muzyka fortepianowa)

Romantyzm (około 1800-1900)
Naczelne hasła romantyzmu: ,,Sztuka dla sztuki,, ; ,,Sztuka totalna,,
Cechy romantyzmu:
-przewaga treści nad formą
-uczuciowość
-subiektywizm, indywidualizm
-silne związki z literaturą i malarstwem
-elementy ludowe i narodowe
-tematyka fantastyczna i baśniowa
-powstawanie szkół narodowych

Kompozytorzy:
-Ludwig van Beethoven
-Fryderyk Chopin
-Robert Schumann
-Niccolo Paganini
-Stanisław Moniuszko
-Ferene Liszt
-Richard Wagner
-Richard Strauss
-Piotr Czajkowski

Muzyka współczesna
-impersjonizm
-ekspresjonizm
-surrealizm
-minimalizm