Romantyzm, kierunek w muzyce obejmujący niemal cały wiek XIX, charakteryzuje się dominacją nieskrępowanej wyobraźni nad racjonalizmem. Muzyka romantyzmu wyraża indywidualne uczucia i nastroje twórcy, odcinając się tym samym od obiektywizmu epoki klasycznej.
Jednym z najważniejszych postulatów estetycznych romantyzmu jest więź muzyki z innymi dziedzinami sztuki-poezją, tańcem, dramatem, malarstwem. Pierwszoplanową rolę zaczyna odgrywać liryka wokalna, pieśni wykorzystuje się jako temat muzyki instrumentalnej.
Głębokiej zmianie ulega również stosunek artysty do społeczeństwa: twórcy mają odtąd pełną wolność, która pozwala im na komponowanie zupełnie nowych gatunków muzycznych, takich jak impromptu, czyli nokturny, najlepiej dostosowany do ich indywidualnych potrzeb.
Romantycy opiewają uroki natury, zwłaszcza tej dzikiej, nieujarzmionej przez człowieka, i chętnie zwracają się ku źródłom kultury ludowej. W tym czasie wyodrębniają się również style narodowe w muzyce, nawiązujące do historii i literatury narodowej oraz do rodzinnego folkloru.
Powiększają się możliwości ekspresyjne orkiestry symfonicznej, rozwija się wirtuozostwo instrumentalne, zwłaszcza fortepianowe (Chopin) i skrzypcowe (Paganini). Ulubionym instrumentem wszystkich wielkich kompozytorów staje się fortepian.