Powstawanie narodu polskiego trwało setki lat. Na proces ten składały się wydarzenia historyczne i dorobek kulturowy wielu pokoleń. Pierwszym etapem tworzenia się narodu było powstanie w średniowiecznej Polsce "plemion". Na terytorium obecnej Polski żyło wiele takich zbiorowości - m.in. Polanie, Wiślanie, Goplanie, Mazowszanie. Należały one do grupy ludów zwanej Słowianami. Podstawę formowania się plemion stanowiły wspólne obyczaje, język i wierzenia oraz charakterystyczna organizacja społeczna. Z upływem czasu poszczególne plemiona Słowian łączyły się, jednocząc zamieszkane przez siebie terytoria . Odbywało się to zarówno drogą podboju, jak i pokojowo. Proces ten zakończył się powstaniem państwa polskiego. Narodziło się ono za rządów Mieszka I. Członkowie społeczności zamieszkującej i tworzącej państwo coraz wyraźniej odczuwali łączącą ich więź. Dzięki temu zaczynali odróżniać się od innych narodów. Obowiązek obrony państwa spoczywał na rycerstwie, które z czasem przekształciło się w stan szlachecki. To właśnie wśród szlachty najwcześniej, bo około XIV w.., narodziło się poczucie przynależności narodowej. W Rzeczypospolitej Obojga Narodów, zamieszkiwanej przez przedstawicieli wielu narodowości, korzystała ona z największych przywilejów, dlatego w pełni utożsamiała się z państwem i jego narodem. Ze szlachty wywodzili się myśliciele i pisarze, którzy rozwijali polską kulturę narodową. Świadomość narodowa wśród warstw niższych, czyli mieszczan, chłopów, a później także robotników , kształtowała się od XVIII w. do początku XX stulecia. W wyniku rozbiorów mieszkańcy dawnej Rzeczypospolitej stali się obywatelami państw zaborczych, w których używano obcych im języków. Utrata odrębności państwowej przyśpieszała proces tworzenia się narodu. Duży wpływ na pogłębienie się świadomości narodowej miał również rozwój szkolnictwa w XIX w.